Félagsrit KRON - 15.12.1947, Side 43

draga úr vexti og eflingu starfsemi
þess. Þetta félag hafði frá upphafi
staðið í nánu sambandi við SÍS og
óskaði nú, að samvinuulögunum
hreyttum, eftir inngöngu.
Fiá sjónarnriði Sambands ís-
lenzkra samvinnufélaga var það
mjög þýðingarmikið fyrir það sjálft
og fyrir samvinnuhreyfinguna í
heiJd sinni, að sú öfluga neytenda-
lireyfing, sem upp var að vaxa í
lröfuðstaðnum og nágrenni lians,
leitaði til þess. Það nrundi verða tiJ
þess að auka veltu þess mjög mikið
og styrkja hag þess á allan hátt. Ef
úr þessu gat ekki orðið nrátti enn-
fremur búast við því, að samvinnu-
hreyfingin til sjávar og sveita yrði,
er tímar liðu fram, í tveimur sam-
böndum, og í harðri innbyrðis sam-
keppni víðast hvar í sjávarþorpum
og í flestunr kaupstaðanna. Sanrein-
aðist neytendahreyfingin í Reykja-
vík og nágrenni Sambandinu, gat
það hins vegar orðið upphafið að
allsherjar sameiningu neytendafé-
lagsskaparins á þeim stöðum öðrum,
þar sem hann hafði verið klofinn.
A hinn bóginn gat ekki kpmið
til greina að veita bæði Pöntunar-
félaginu og Kaupfélagi Reykjavík-
ur inngöngu r Sambandið, það lrefði
brotið á nróti venjunr þess, og gefið
tilefni til óteljandi árekstra.
Frá sjónarmiði neytenda gat eng-
mn vafi á því leikið, að heppilegt
var, að sem nánast samstarf eða bein
sameining ætti sér stað á milli neyt-
endafélaganna, þar sem það lrlaut
að gera reksturinn ódýrari og þar
Félagsrit KRON
með hafa áhrif til lækkunar vöru-
verðinu.
Hér virtist því ekki koma nema
ein leið til greina frá Jrvaða sjónar-
miði, sem litið var, sameining neyt-
endafélaganna í Reykjavík og ná-
grenni, og innganga liins nýja fé-
lagsskapar í Samband íslenzkra sanr-
vinnufélaga. í febrúarmánuði 1937
er þessi hugmynd konrin á þann
rekspöl, að hafnar eru viðræður um
sameininguna á milli fulltrúa frá
Pöntunarfélaginu og Kaupfélagi
Reykjavíkur.
í jressu sambandi er vert að benda
á tvö nrjög þýðingarmikil atriði,
sem stuðluðu að því, að sanreining-
in gæti tekizt, og má jafnvel full-
yrða, að hefðu þau ekki verið fyrir
hendi, þá hefði sameiningin verið
óframkvæmanleg, livað sem öllunr
hagsmunum og skynsamlegum rök-
um leið. Hið fyrra er sú breyting á
skipulagi P. V., og á skoðunum og
hugmyndum forustunranna þess,
sem átt hafði sér stað, Jrið síðara
stjórnmálaástandið í landinu. Hefði
Pöntunarfélagið haldið áfram að
vera fyrst og frenrst stéttarfélag
verkamannna, og litið á sig sem
slíkt, og hefði það lialdið fast við
hið upprunalega skipulag sitt, sem
að ýmsu leyti var frálrrugðið skipu-
lagi annarra samvinnufélaga, þá
liefði sameiningin ekki getað komið
til greina. Sú þróun félagsins til
almenns neytendafélags, og breyting
á skoðunum og liugmyndum í átt-
ina frá stéttarlegum sjónarmiðum,
og áhrifum fyrst og fremst frá sósíal-
73