Fróðskaparrit - 01.01.1959, Side 79

Strandarraetturin í Føroyum
85
ararnir kunnu krevja part í hvalinum eftir N. L. 5—12—2,
at hvalurin »rører ved nogens land*,1) og sama eyðkenni
sýnist ofta at vera lagt til grundar, tá ið talan er um rættin
til rekavið (bóndatræ).2)
Sum heild kann hereftir verða sagt, at ytra fjørumarkið
sum aðalregla er hægsta fjøra. í serstøkum førum kann
markið verða sett út á marbakkan, um ein tílíkur er nær
fjørumálanum, og viðvíkjandi vissum strandarlunnindum
sum rekaviði og jarðarhvali má markið verða sett eftir
øðrum sjónarmiðum.
Innara fjørumarkið er ikki sett fast við nakrari rættar*
gerð, við tað at roknað hevur verið við, at tað eru teir
somu, ið nýta rættindini yvir »fjøruni« bæði oman fyri og
niðan fyri flóðarmálan. Sum tað seinri skal verða roynt at
vísa á, er tað tó ein vissur munur á tí rætti, ein hevur yvir
fjøruni (niðan fyri flóðarmálan), og tí, ein hevur yvir tí
flóðfríu fjøruni. Tí kann innara markið vera av vissum
týdningi.3)
frá 11. mai 1935 og løgtingslóg nr. 8 frá 3. januar 1950, men fyri annan
hval (og helst eisini fyri rekahval av grind og døglingi) eru enn gald*
andi tær gomlu reglurnar í N. L. 5—12 1 til 13.
*) Hetta er eisini ásett í ymsum dómum, soleiðis í einum løgrættus
dómi frá 20. august 1619 (sí Tingbókin 1615—54, s. 111) og í einum
dómi frá 1. juli 1852, sum viðvikti einum rekahvali, ið fleyt út fyri
einum høgum kletti. Dómurin Iegði dent á, at hvalurin kundi ikki
bera við botnin, men bert við klettin. I einum dómi frá 6. april 1929
(borg. s. nr. 600/1928) varð tað ikki hildið prógvað, at nakrir døglingar
høvdu »rørt nogens land.«
2) Soleiðis Mikkjal á Ryggi og J. Patursson í frágreiðingunum til
Søltuvíkarsøkina. Aðrir halda, at avgerandi er, um bátur kann rógva
innan fyri træið; soleiðis greiðir A. Weihe frá í somu søk, sbr. eisini
Jóan Chr. Poulsen s. 16.
3) Nógva staðni í Føroyum verður orðið fjøra nýtt um alla stronds
ina (lendið niðan fyri har, ið vallað er), eisini um tann partin av henni,
sum sjógvur ongantíð røkkur at (uttan í onkrum uppgangi). 1 tí parts
inum, sum eftir er av hesi ritgerð, verður orðið fjøra bert nýtt um
strondina niðan fyri flóðarmálan. Strondin oman fyri flóðarmálan verður
her nevnd flóðfría fjøran (á donskum »strandbred«).