Fróðskaparrit - 01.01.1959, Blaðsíða 86

92
Strandarrætturin í Føroyum
Skal tann í dóminum frá 1909 nevnda aðalregla, at strondin
liggur til tann omanfyri liggjandi eigindómin, vera galdandi
— soleiðis sum viðurskiftini ofta eru í hinum Norðanlond*
unum') — so er hetta tí treytað av, at strondin er útskift,
ella at viðkomandi eigindómur á annan hátt hevur fingið
rættin, t. d. við hevd.
Spumingurin hevur verið havdur á lofti í fleiri rættar*
søkum; men tað er bert einans dómur, ið góðkennir, at eitt
tílíkt frábýti av strandarrættinum er farið fram, og tað er
ein yvirrættardómur frá 22. mai 1911, ið staðfesti hin áður*
nevnda dómin frá 20. juli 1909, men við heilt aðrari undir«
støðu. Men yvirrættardómurin góðtekur — tað ger sorin*
skrivaradómurin ikki — aðalregluna um, at strandarrættindi
liggja til markatalið í bygdini, men heldur, at kongsið sum
einasti eigari til Húsagarð eisini kundi lata strandarrættin
saman við eini trøð, og at eitt tílíkt eigaraskifti var farið
fram.* 2)
*) Viðvíkjandi donskum rætti sí Tolstrup s. 61, um flóðfríu fjøruna.
Við norskum útskiftingum er tað har aftur ímóti ofta sum í Føroyum
avgjørt, at strandarrætturin skal vera felags, sí Gausland s. 171 &. 284—85.
2) Dómurin er feldur av táverandi yvirrætti fyri føroyskar sakir:
Den kongelige Landsovers samt Hof» og Stadsret i København (søk nr.
41/1910).
í dóminum verður sagt m. a.:
»Ifølge det under Sagen oplyste maa det antages, at Strandrettigs
hederne ifølge en paa Færøerne herskende Sædvane i Almindelighed
hører til Bygdens samlede Ejendom i Bø og Hauge under eet, og at,
hvor Jorden har været Genstand for Udskiftning, dette ikke har været
Tilfældet for Strandens Vedkommende, idet denne bestandig er blevet
betragtet som hørende til hele den paagaddende Bygd.« Av hesum
stendst, at strandarrættindi vanliga kunnu ikki haldast at fylgja við
eigaraskifti av traðum, men annað má galda, har jørðin er kongs og
fyrivarni við eigaraskiftinum verður ikki tikið, við tað at nevndi siður
»maa antages at være bestemt af Hensyn til Bygdens øvrige Beboere.«
Av røttum finnst Edw. Mitens lrs., at avgerðini í eini framløgu í
teirri í viðmk. 3, s. 93 umrøddu søk, tí kongsið kann ikki við samtykt
bert frá øðrum festaranum frábýta strondina, sum eisini hin festarin av
Húsagarði hevur rætt yvir.