Fróðskaparrit - 01.01.1977, Side 16

24
Some traces of Gaelic in Faroese
Sólarlag
As Chr. Matras has shown (Oyggjaskeggi, Feb. 1954, repr.
in Nøkur mentafólk, 90—92), the term sólarlag ‘sunset’, which
first appears in Fr. Petersen’s Eg Oyggjar Veit (1877), is not
native Faroese, but was taken up by the poet from Icelandic.
This lofty-sounding term is otherwise confined to that lang-
uage; it is unattested in the medieval records, but seems never-
theless traditional.
The origin of this word does not appear to have been
considered. Admittedly, its formal etymology is transparent;
on the other hand, as a formation, it is strangely isolated. It
also appears to be secondary, its ancient synonym sólsetr (Mod.
Icel., Far. sólseturj being clearly associated with primary verbal
expressions, as the impersonal sólu er sett or the reflexive sól
sezk ‘the sun sets’, nowadays Icel. sólin sezt, Far. sólin setir.
In the previous section we noticed a correspondence between
Norse and Gaelic in a phrase for the setting sun. Suffice it
here to add that sólarlag is at once comprehensible as a loan
translation of the standard Gaelic idiom, e. g. Ir. luí greine
(older spelling luighe greine, Dinneen, 572) ‘sunset’ lit. ‘lying
of sun’.
ÚRTAK
Greinin tekur til viðgerðar ávísar gæliskar tættir í føroyskum máli.
Fyrst verður víst á, at viðurnevni Gríms Kambans er runnið av forn-
gæliskum *cambán ‘kylva nýtt í leikinum báire, gamal írskur bóltleikur
líkur hockey’. Før. dunna er komið av forngæl. *tunna, t fremst í orðinum
broytt til d vegna árin frá onkrum heimaorði, helst fn. dúnn ‘dún’. Orð
úr kópaveiði-umhvørvi eru síðan tikin fyri. Skotið verður upp á endaligar
upprunaskýringar av orðunum grúkur og gassi (frá forngæl. grúac, gass)
og sýnt á møguligan skyldskap millum orðafellini feitur sum selur og at
sláa kópar og samsvarandi gælisk orðasambond. Somuleiðis dýr sum navn á
kópi í »sjómáli«. Síðan verður eisini sýnt á, at orðafelli sum at fara á
soppin hava gæliska fyrimynd, og tað sama man vera um orðafellið at