Morgunblaðið - 03.04.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRÍL1986
Þingeyrarkirkja 75 ára
Þingeyri.
Hinn 9. apríl eru liðin 75 ár síðan
Þingeyrarkirkja var vígð.
Samkvæmt heimildum formanns
sóknamefndar, Ólafs V. Þórðarson-
ar, verður þessara tímamóta minnst
með hátíðarguðsþjónustu í Þingeyr-
arkirkju sunnudaginn 13. apríl. Að
lokinni messu verður efnt til kaffi-
drykkju í félagsheimilinu og gefst
þá fólki kostur á að leggja fram fé
til endurbóta á kirlq'unni með því
að kaupa sér kaffi, því allur ágóðinn
rennur til þessa verkefnis. Þegar
hefur nokkuð verið unnið að við-
haldi kirkjunnar, t.d. bekkir allir
bólstraðir og lokið við að klæða
brandgaflana til að fyrirbyggja
leka. Fyrir dyrum stendur að skipta
um alla glugga í kirkjuskipinu og
verður sett tvöfalt gler í þá. Unnið
er að smíði glugganna fyrir sunnan
af fagmönnum, því mikið er í húfi
að glata ekki upprunalegri mynd
þeirra. Er þetta mjög kostnaðarsöm
viðgerð, því eins og sjá má af
meðfylgjandi mynd, eru ótal smá-
rúður í hveijum glugga.
Þingeyrarkirkja var vígð á
pálmasunnudag 9. apríl 1911 af
þáverandi prófasti, Janusj Jónssjmi
í Holti í Onundarfírði. Áður stóð
kirkja á Söndum í Þingeyrarhreppi
og hafði staðið um aldir, því vitað
er með vissu að kirkja er komin þar
snemma á 13. öld. Árið 1907 voru
618 íbúar í sókninni og það ár í
nóvember er ákveðið að byggja
kirkju á Þingeyri. Sandakirkja er
þá mjög „lasleg" orðin og því talin
þörf á nýrri kirkju og þar sem
Þingeyri var að byggjast upp á
þessum árum var afráðið að þar
skyldi kirlqan rísa og nýr kirkju-
garðurgerður.
í sóknamefnd voru þá: Carl
Proppé formaður Nathanael Móses-
son gjaldkeri og Bjami Pétursson
(skólastjóri) ritari. Prestur var séra
Þórður Ólafsson fyrrverandi pró-
fastur DýraQ arðarþinga, er setið
hafði Gerðhamra í Mýrahreppi til
1905, eða áður en kirkjusóknum
var Ijölgað f fírðinum. Söfnuðurinn
eignaðist kirkjuna á fardögum
1909, en áður hafði hún verið eign
konungs. Leitað var eftir lánum,
er fengust, efnt var til „tombólu"
(hlutaveltu) og almenn íjársöfnun
fór fram, auk þess sem gamla kirkj-
an átti nokkra fjármuni. Kirkjuna
teiknaði Dýrfírðingurinn Rögnvald-
ur Ólafsson arkitekt og var ákveðið
að byggja kirkjuna úr steini í gotn-
eskum stíl. Sumarið 1909 var hafist
handa um að grafa fyrir gmnni,
flytja að efni til byggingarinnar og
girða kirkjugarðinn (trégirðing).
Sumarið 1910 hefst sjálf smíðin og
fluttur var sandur yfír fjörðinn úr
Séð inn eftir Þingeyrarkirkju.
Mýramel, alls 1150 tunnur, 6 menn
ráðnir við steypuvinnu og yfírsmið-
ur Bergsteinn Jóhannesson og
annar við trésmíðina Jóhannes Ól-
afsson þáverandi hreppstjóri Þing-
eyrarhrepps. Þá voru ákveðin kaup
á altaristöflu eftir Þórarin B. Þor-
láksson, gefandi þess listaverks var
Gramsverslun. Gerð vom kaup á
efni, ljósahjálmum og lömpum og
um veturinn, þegar kirkjan var
komin undir þak, var hún máluð
innan og ákveðið að kaupa orgel.
Það kom 13. ágúst 1911. Gefin var
kirkjuklukka árið 1911 og hver sjó-
maður á þilskipum fenginn til að
gefa einn físk úr róðri og hver trilla
einn fisk, auk annarra íjáröflunar-
leiða. Byggingarreikningur kirkju
og kirlqugarðs hljóðar upp á 15.800
krónur — þar af til kirkjunnar
13.460 krónur. Lán námu alls kr.
8000 — alit hitt greiddu heimamenn
strax, en eftir stóð skuld upp á
1.355 krónur. Til að greiða þá skuld
vom sóknargjöld hækkuð um helm-
ing og var svo um nokkur ár. Seinna
vom gefin altarisklæði og altaris-
dúkur, messuskrúði og kertastjak-
ar, trébeð á grátur o.fl. „Skjal í
hylki var látið undir tröppur kirkj-
unnar og var þar skráð hver væri
forsætisráðherra, hver biskup, hve-
nær homsteinn kirkjunnar var lagð-
ur (júlí 1910), hveijir væm í sóknar-
nefnd, hver prestur, yfirsmiðir og
arkitekt". Innsigli en „Drottinn
þekkir sína“ og formálsorð: „Mín
bygging stendur stöðugt." Eigend-
ur Þingeyrar gáfu lóð undir kirkju
og kirkjugarð. Þegar kirkjan er vígð
em íbúar í sókninni orðnir 661, en
Sandasókn náði þá frá DýraJjarðar-
botni að Sveinseyri. Heimilda um
Þingeyrarkirkja
byggingarsögu kirkjunnar var aflað
vorið 1984, er unnið var að gagna-
söfnun vegna verkefnis 3. og 4.
bekkjar gmnnskólans um: „Sönglíf-
ið á Þingeyri og tengsl þess við
kirkju, bamaskóla og sparisjóð."
Ýmsar upplýsingar vantar þó, t.d.
hver gaf kirkjuklukkumar, hver var
eigandi Þingeyrar þá? o.fl. Starf-
andi prestar Þingeyrarkirkju hafa
verið: Þórður Ólafsson frá vígslu-
degi til 1929, Sigurður L. Gíslason
(1929—43), Þorsteinn Bjömsson
(1943—50), Stefán Eggertsson frá
1950 til dauðadags 1978. Láms
Þ. Guðmundsson prófastur í Holti
í Önundarfírði þjónar Þingeyrar-
sókn frá 1978 til 1982, að Torfí
K. Stefánsson sækir um brauðið,
en hann heldur utan til náms 1984
og við starfi hans tekur Gunnlaugur
Garðarsson, en nú hefur Torfi sagt
starfínu lausu. Þingeyringar munu
því kjósa til prests á þessu afmælis-
ári ef einhver sækir um brauðið.
Gjaman vildum við geta haldið
prestshjónunum lengur, sem er þó
borin von, því þau hyggja á frekara
nám erlendis. Ef af verður, missum
við bæði prestinn okkar og konuna
hans, sem er heilsugæsluhjúkmnar-
kona okkar. „Verður þar skarð fyrir
skildi". Organleikarar hafa verið
eftirtaldir: Bjami Pétursson skóla-
stjóri, Bjami Guðmundsson bóndi,
Carl Ryden kaupm., Ólafur Ólafs-
son skólastjóri, Baldur Siguijónsson
smíðameistari, Guðrún Sigurðar-
dóttir prestsfrú (kona Stefáns
Eggertssonar) María Mercer frú
(áströlsk) og Hanna Sturludóttir.
Enginn organleikari er nú við kirkj-
una en Tómas Jónsson (fyrrv. kenn-
ari og skólastjórí) er stjómandi
kirkjukórsins. Þegar Þingeyrar-
kirlqa varð 60 ára 1971, birtist í
Morgunblaðinu viðtal við séra Stef-
án Eggertsson og leyfí ég mér að
enda þessi skrif með glefsum úr
þeirri grein. Honum fómst svo orð:
„Það sem helst setur svip á kirkjuna
að innan er loft hennar, sem er
opið upp í mæni og með óvenjulegu,
fögm og svipmiklu tréverki. Arið
1950 var kirkjan raflýst og 1952
fóm fram gagngerðar endurbætur
á henni, veggir kirkjunnar þá ein-
angraðir og hún múrhúðuð að inn-
an, jafnframt var rafmagnsupp-
hitun, snyrtiaðstöðu og fata-
geymslu komið fyrir í henni. í tilefni
50 ára afmælis hennar var kirkjan
máluð að innan og fagurlega
skreytt af hjónunum Jóni og Grétu
Bjömsson. Ári síðar var tum hennar
endurbyggður og komið fyrir ljósa-
krossi á honum, gjöf frá sjómanna-
samtökum á Þingeyri." Síðar tíund-
ar hann ótal góðar og fagrar gjafir
er prýði kirkjuna, gjafír brottfluttra
Dýrfírðinga, safnaðarins og félaga-
samtaka þ. á m. skímarfont, sem
Ríkharður Jónsson skar, Guð-
brandsbiblíu, altarissilfur, messu-
skrúða og altarisklæði o.fl. o.fl. —
en getur í engu gjafa þeirra hjóna
til kirlqunnar fyrr og síðar — en
sóknarbömin muna allt er þau hjón-
in gáfu og gerðu fyrir Þingeyrar-
kirkju. Það yrði of langt mál að
nafngreina alla, er fært hafa kirkj-
unni góðar gjafír s.s. messuskrúða,
altarisklæði, blómsturvasa, teppi á
kór og söngpall, lampa, fermingar-
kirtla o.fl. o.fl. auk peningagjafa.
En fyrir nokkmm ámm gáfu böm
séra Sigurðar L. Gíslasonar flóðlýs-
ingu, sem lýsir kirkjuna upp í
svartasta skammdeginu. Það er
táknræn minningargjöf um góðan
foður og glæstan kennimann, er
fórst í snjóflóði vestur í Dýrafírði á
leið til kirlq'u sinnar í Keldudal á
nýársdag 1943. Þá varð dimmt yfir
dölum Dýrafjarðar. Séra Stefán
getur þess í lok viðtalsins 1961 „að
Þingeyrarkirkja þyki góð til
áheita". Það stendur óhaggað.
Þingeyrarkirkja er með afbrigðum
góð til áheita.
Hulda.
Fræðslunámskeið
fyrir húsverði
Þátttakendur á námskeiðinu fyrir húsverði og umsjónarmenn, ásamt
leiðbeinendum, sem voru þriðji talið frá vinstri, sitjandi, doktor
Guðni Jóhannesson, verkfræðingur, Kristján Ottósson, blikksmiða-
meistari, á myndina vantar þá Gísla Jóhannsson, framkvæmdastjóra
og Gunnar Ólason, umsjónarmann eldvama Reykjavíkurborgar.
eftir Kristján
Oddsson
Er húsvarsla vanmetin eða óþörf?
Gerir fólk sér grein fyrir því hve
mörg tæki tilheyra húsbyggingunni
sem það býr — og eða starfar í.
Eru þessi tæki kannski óþörf:
Loftræsti- og hitakerfí með síum,
varmaskiptum, hiturum, rakatækj-
um, blásurum, hljóðdeyfum, ristum,
loftdreyfurum, mótorlokum, rofum
og allskonar skynjurum og stillum
sem kerfin samanstanda af. Eld-
vamakerfí, reykskynjarar m/raf-
hlöðum. Eldvamartæki: vatnstæki,
kolsýrutæki, halontæki, þurrdufts-
tæki, eldvamarteppi og vatnsslöng-
ur á keflum. SjálfVirkur slökkvibún-
aður (Sprinklerkerfi), neyðarlýsing.
Þessum hlutum í byggingum er
ekki gefin sú umhirða, sú reisn, né
sú virðing sem ætti að vera og
stofnað er til með kaupum tækj-
anna. Það er ekki nóg að vera með
góða sérþjálfaða þjónustuaðila úti
í bæ sem koma í húsin einu sinni
til tvisvar á ári eða oftar og yfirfara
viðkomandi tæki.
Við þurfum að hafa húsverði
í húsunum, menn sem vita hve-
nær kalla þarf á menn með sér-
þekkingu. Gera þarf starfslýs-
ingu fyrir húsverði og kröfu um
sérþekkingu og skapa þeim
möguleika á menntun t.d. með
námskeiðum. Tækin eiga að vera
í lagi alla daga ársins og rekstr-
arkostnaði haldið i lágmarki.
Fræðslumiðstöð iðnaðaríns hefur
riðið á vaðið og komið á laggimar
námskeiði fyrir þá menn er eiga
að annast umsjón og daglegan
rekstur bygginga og tækja þeirra,
það er: húsverðir og aðrir umsjónar-
menn húsa, sem sinna eiga þessum
málum á hveijum stað. Á námskeið-
unum er mönnum gefinn kostur á
að auka þekkingu sína, meðal
annars með því að hlusta á fyrir-
lestra með myndskýringum. Skoðun
loftræsti- og hitakerfa með verkleg-
um æfingum þar á meðal verkleg-
um æfingum og öllum gerðum
handslökkvitækja.
Svona námskeið skapa grundvöll
og möguleika á að auka þekkingu
húsvarða til að framkvæma þá hluti
sem þeim eru nauðsynlegir og þarf
að hafa yfirsýn yfír. Þannig skapast
þeim þekking til að stjóma kerfun-
um, vita um ástand tækja og bygg-
inga, kalla á viðgerðarmenn strax
og bilun verður og fylgja því eftir
að viðgerðin sé framkvæmd.
En ekki eins og nú er víða, að
menn utan úr bæ eru fengnir til
að kanna hvort kerfin og einstök
tæki þeirra séu í gangi eða vinni
' rétt.
Það er sagt að við gerum miklar
kröfur til hýbýla okkar og þá ekki
síður til opinberra bygginga, t.d.
sjúkrahúsa, skóla og bamaheimila
svo eitthvað sé nefnt. Við gemm
einnig þær kröfur um búnað hú-
sanna að sem flest tæki er skapa
þægindi séu sett þar upp. Alltof oft
er frágangi ábótavant og stillingu
tækja, t.d. loftræsti- og hitakerfa.
Það er undantekning við afhend-
ingu húsa til rekstrar ef í húsunum
eru skriflegar upplýsingar fyrir
húsverði um stjómun loftræsti- og
hitakerfa, samvirkum tækja og
hvað þau eiga að vera stillt á. Við
þurfum að gera átak til breytinga
til betri vegar svo tækin sem keypt
eru í húsin skili árangri eins og til
er ætlast.
Höfundur er formaður fræðslu-
nefndar í blikksmíði. Starfar t\já
Borgarverkfræðingi (Reykjavík,
byggingardeild.