Morgunblaðið - 03.04.1986, Blaðsíða 38

38<!J JÍflqA .£ ÍJUOACIUTMMiq .GlgAJaMUOHOM
.GUH3.ÁPRÍL1986
MÖRGUNK
—i-----

AF ERLENDUM VETTVANGI
Hrakfarir íraka
o g fall Faw-tanga
STYRJÖLD írana og íraka við botn Persaflóa hefur nú staðið í
hálft sjötta ár, og með tímanum hafa stöðugar fregnir af átökum
og miklu mannfalli vakið minnkandi athygli umheimsins. En eftir
að írönum tókst í fyrra mánuði að hertaka fenjasvæði Faw-
tangans á suð-austurhorni íraks hafa átökin fengið á sig nýja
mynd. Átökin um Faw, sem íranar halda enn þrátt fyrir ítrekaðar
tílraunir íraka til að hrekja þá á brott, hafa mikla hernaðarlega
þýðingu. Tanginn sjálfur er ekki ýkja mikilvægur. Hitt hefur
mikið að segja hvað átökin leiða í ljós varðandi bardagagetu íraks-
hers og hvaða áhrif þau hafa á baráttuvilja íraka. Þetta hefur
enn ekki komið í Ijós, en þó virðist engin yfirvofandi hætta á
því að her íraks eða landsmenn séu að láta bugast af stöðugum
þrýstingi Irana.
Fréttimar frá vígstöðvunum
hafa verið írökum heldur
dapurlegar. Sókn Irana yfir
Shatt-al-Arab fljótið sýndi að
hershöfðingjar þeirra eru hug-
myndaríkari en starfsbræður
þeirra í írak, sem virðast ekki
aðeins rígbundir þeirri hugsjón
að heyja vamarstríð, heldur einn-
ig þunglamalegri og staðnaðri
túlkun Rússa á þeim stríðrekstri.
Iranir hafa einnig staðið sig af-
burða vel á öðru sviði: þeim hefur
tekizt snilldarlega vel að halda
opnum samgönguleiðum til hem-
umda svæðisins á Faw-tanga þótt
Shatt fljótið sé 800 metra breitt
og þar gæti sjávarfalla svo að
þriggja metra munur er á vatns-
borðinu milli flóðs og fjöru.
írakar sökkva í fenin
Þótt írakar eigi sex sinnum
fleiri herflugvélar en andstæðing-
urinn hefur þeim ekki tekizt að
stöðva flutningana yfír fljótið.
írönum hefur verið fært að halda
uppi samgöngum yfír fljótið,
aðallega að næturlagi, með því
að koma sér upp flotbrúm, göngu-
brúm og mikium flota smábáta,
sem þeir fela meðan bjart er.
Hefur Irönum þannig reynzt fært
að flytja liðsauka og vistir til
þeirra 30.000 hermanna sem
halda hemumda svæðinu.
Sumar bestu hersveitir íraka,
eins og bryndrekasveitir úr varð-
liði forsetans, hafa verið sendar
gegn írönum á Faw undir stjóm
nokkurra þekktustu hershöfðingja
íraks. En til þessa hafa gagnárás-
ir íraka bókstaflega sokkið í fenin
við vamarlínu Irana í flötu vot-
lendinu um átta kílómetmm frá
rústum bæjarins Faw.
Ætli hershöfðingjar íraks að
hrekja Irani úr vel búnum vamar-
stöðvum þeirra verða þeir að beita
fótgönguliði. En þá óar við þvi
mikla mannfalli sem af því hlyti
að leiða. Þeim fínnst hlutfallié
milli fallinna írana og íraka nú
þegar nógu óhagstætt, en senni-
lega hafa átökin kostað 10.000
Irani og 5.000 Iraka lífíð. Á ný
má nú sjá svarta sorgarfána
blakta framan við heimili og
bænahús Iraka. Þeir hafa til þessa
komizt hjá því að beita fótgöngu-
liði af fullum krafti í þeirri von
að árangur náist með því að beita
fallbyssum, sprengjuvörpum og
eldflaugum. En votlendið á tang-
anum dregur úr áhrifum þessara
vopna, og ekki batna skilyrðin nú
í apríl þegar snjór tekur að bráðna
í norðri, vöxtur hleypur í fljótið
og vatnsborðið hækkar í mýrlend-
inu. Þetta eykur ótta íraka við
að þeim takist ekki að hrekja Irani
af tanganum. En sjálfhelda á
Faw-tanga þýðir í raun ósigur
fyrir íraka.
Örvænting í írak
Sókn írana hefur rofíð við-
kvæma sálræna fyrirstöðu. Shatt
fljótið markar ekki aðeins landa-
mæri tveggja ríkja, heldur skilur
það á milli óskyldra kynstofna,
tungumála og þjóðfélagshátta.
Það kemur því ekki á óvart að
Saddan Hussein haldi því fram
að hrekja verði innrásarher írana
á brott „hvað sem það kostar".
En hefur sókn írana yfír Shatt
fljótið grafíð undan baráttuvilja
íraka? Reyndin er sú að þrátt
fyrir frekar óhugnanlegar fregnir
frá vígstöðvunum virðist baráttu-
hugur íraka óbugaður. Tilhugsun-
in um sigur írana, sem fylgdi
stofnun íslamsks lýðveldis undir
forsjá írans og stjóm túrban-
búinna trúarleiðtoga, skelfír íraka>
úr báðum fylkingum múhameðs-
trúarmanna, súnníta og sjíta. Það
væri ekki aðeins ríkisstjóm íraks
sem yrði steypt af stóli ef íran
færi með sigur af hólmi; samfélagi
Iraka yrði einnig kollvarpað.
Viljinn til að beijast áfram
stafar ef til vill af örvæntingu;
en örvæntingin hefur áður leitt
til sigurs í styijöldum, eða komið
í veg fyrir ósigur. Þessvegna er
stjóm Saddams Husseins ekki í
neinni bráðri hættu. Fall hans og
sú sundrung sem því fylgdi yrði
til þess eins að hleypa inn „Pers-
unurn" fjandsamlegu.
Fjölmennur her
Á öðrum vettvangi hafa írakar
gildari ástæður til bjartsýni. Þeir
virðast hafa náð að vinna bug á
einum helzta hemaðarveikleika
sínum: mannfæðinni. Þótt íranir
séu um þrefalt fleiri, hafa írakar
nú komið sér upp einnar milljónir
manna her í 30 herdeildum með
almennri herkvaðningu, og eru
allir karlar, frá unglingum til
miðaldra manna, skyldir að gegna
herþjónustu um ótiltekinn tíma.
Helmingurinn er í fastahemum,
hinir í þjóðvarðliðinu. Þótt her-
menn þjóðvarðliðsins séu ekki
taldir sýna jafn mikið hugrekki
og þjóðvarðliðar Irana, Pasdaran
(byltingar-varðsveitimar) og
Basij (ungir verðandi píslarvott-
ar), eiga írakar ekki lengur við
jafn mikið ofurefli að etja.
í stað írönsku karlanna, sem
kvaddir hafa verið í herinn, hafa
komið til starfa í sveitum og
bæjum um 1,5 milljón erlendra
verkamanna aðallega frá Egypta-
landi og Súdan, auk íranskra
kvenna. Þátttaka írösku kvenn-
anna í atvinnulífínu hefur mjög
auðveldað stríðsteksturinn. Hún
hefur einnig valdið hálfgerðri
þjóðfélagsbyltingu.
Ef nahagslegt tjón
Sfyijöldin hefur skaðað efna-
hag íraks, þótt enginn viti í hve
miklum mæli. Fljótt á litið er það
lítt áberandi að baki víglínunnar.
Uppbyggingunni er haldið áfram:
ný hús, betri vegir, nýjar virkjun-
ar- og vatnsveituáætlanir. Mikið
af þessum framkvæmdum eru í
námunda við Basra, en þar búa
aðallega sjíta múhameðstrúar-
menn, sem íranir hafa um langt
skeið og reynt árangurslaust að
fá til að snúa baki við yfírvöldum
í Bagdad. Einnig er mikið um
nýbyggingar í höfuðborginni
sjálfri þar sem sjást færri um-
merki styijaldarinnar en í Teher-
an.
Fyrir fjórum árum var skortur
á fjármagni í írak ekki síður en
á mannafla. En í fyrra juku írakar
olíuflutning sinn um olíuleiðslur
til hafna í Tyrklandi og Saudi
Arabíu, og er útflutningurinn nú
1,6 milljón tunnur á dag. Verð-
fallið á olíu hefur að sjálfsögðu
dregið verulega úr þessum út-
flutningstekjum. En á næsta ári
mun útflutningsgeta íraks aukast
um 500.000 tunnur á dag til við-
bótar vegna nýrrar olíuleiðslu sem
verið er að leggja um Tyrkland.
Irakar reikna með því, sennilega
með réttu, að þeir geti áfram reitt
sig á fjármagn frá þeim tveimur
Arabaríkjum, sem stutt hafa þá
Qárhagslega til þessa, Kuwait og
Saudi Arabíu. Stuttu eftir árás
írana á Faw endumýjuðu þessi
tvö Arabaríki við Persaflóa fyrir
þriggja ára samkomulag sem fel-
ur í sér að þau veita írökum
andvirði 350.000 olíutunna á dag.
Saddam Hussein forseti er sann-
færður um að Kuwait og Saudi
Arabía hræðast íranskan sigur
jafn mikið og hann gerir sjálfur.
Þegar íranir hertóku Faw gengu
sum ríkin og furstadæmin við
Persaflóa jafnvel svo langt að þau
hylltu Irak sem forusturíki Araba-
þjóðanna. Sýrland er svo til eina
Arabaríkið sem heldur áfram
stuðningi við íran þrátt fyrir fyrri
fyrirheit um að endurskoða af-
stöðu sína ef svo færi að íranir
legðu undir sig arabískt land-
svæði.
Allt þetta lítur vel út á pappím-
um. En það hefur í engu breytt
þeirri óbifanlegu ákvörðun íraka
að ný sókn sé nauðsynleg. Þess-
vegna er það að Irak, sem getur
státað af styrkleika á mörgum
sviðum vildi leggja mikið í sölum-
ar fyrir sigur á Faw-tanga til að
sanna þann styrk.
(Hcimild: The Economist)
Vetrarkyrrð við Búðarána á Húsavík.
Morgunblaðið/Þórhallur
Mikíll snjór á Húsavík
Húsavík.
VORVERKIN vom hafín á Húsavík
í vikunni fyrir páskahretið og má
segja að útivinnan hafí byijað mán-
uði fyrr en áformað var. Eftir hina
miklu fannkomu í dymbilviku er
hins vegar útlit fyrir að þau þurfí
að bíða síns tíma. Á meðfylgjandi
myndum sést hve mikill snjór er á
staðnum.
— Fréttaritari
Morgunblaðið/SPB
Snjóruðningstæki hafa mikið verið notuð á Húsavík síðan fyrir páska
og viða hefur verið rutt upp stónun haugum.
Kjördagar sveitar-
stjórnarkosninga
ÁKVEÐIÐ mun vera, að kosið
verði laugardag 31. mai 1986 í
kaupstöðum og hreppum, þar
sem V< íbúanna eru búsettir í
kauptúni, og að i öðrum hreppum
verði kosið laugardag 14. júni
1986. Hér fer á eftir skrá yfir
þá hreppa, þar sem a.m.k. a/< íbú-
anna eru búsettir í kauptúni,
samkvæmt bráðabirgðaíbúa-
tölum Hagstofunnar 1. desember
1985, sem hér verður að miða
við, þvi að endanlegar ibúatölur
liggja ekki fyrir fyrr en um mitt
sumar:
Hafnahreppur
Miðneshreppur
Gerðahreppur
V atnsleysustrandarhreppur
Bessastaðahreppur
Mosfellshreppur
Borgarneshreppur
Neshreppur utan Ennis
Eyrarsveit
Stykkishólmshreppur
Patrekshreppur
Tálknafj arðarhreppur
Suðurflarðahreppur
Þingeyrarhreppur
Flateyrarhreppur
Suðureyrarhreppur
Súðavíkurhreppur
Hólmavíkurhreppur
Hvammstangahreppur
Blönduóshreppur
Höfðahreppur
Hofsóshreppur
Hríseyjarhreppur
Raufarhafnarhreppur
Þórshafnarhreppur
Egilsstaðahreppur
Reyðarfjarðarhreppur
Búðahreppur
Stöðvarhreppur
Búlandshreppur
Hafnarhreppur
Hvolhreppur
Stokkseyrarhreppur
Eyrarbakkahreppur
Hveragerðishreppur
Ölfushreppur.
í öllum öðrum hreppum verður
kosið 14. júní 1986.
Kjörskrá skal leggja fram tveim-
ur mánuðum fyrir kjördag, þ.e. hinn
1. apríl 1986 í kaupstöðum og þeim
hreppum, þar sem kjördagur er 31.
maí (en 31. mars er annar páska-
dagur), en hinn 14. apríl 1986 í
hreppum, þar sem kjördagur er 14.
júní.