Morgunblaðið - 01.10.2006, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Örnu Schram
og Ómar Friðriksson
Í SAMNINGI íslenskra og bandarískra stjórn-
valda frá árinu 1989 er samið um það að Banda-
ríkjamenn kosti nýja vatnsveitu fyrir Keflvíkinga
og Njarðvíkinga gegn því að þeir verði firrtir
ábyrgð varðandi vatnsmengun á svæðinu, að því er
fram kom í máli Geirs H. Haarde forsætisráðherra
í Kastljósi í vikunni.
„Þetta er samningur sem þáverandi stjórnvöld
gerðu og ég hef engar athugasemdir við hann í
dag, og hafði ekki þá, en auðvitað þýddi hann að við
gátum ekki gert kröfur á þessu sviði núna,“ sagði
Geir.
Á þessum tíma var við völd ríkisstjórn Fram-
sóknarflokksins, Alþýðuflokksins og Alþýðu-
bandalagsins, undir forsæti Steingríms Her-
mannssonar. Jón Baldvin Hannibalsson var
utanríkisráðherra.
Samningurinn er undirritaður um miðjan júlí
1989 af Thomas F. Hall, þáverandi yfirmanni varn-
arliðsins á Keflavíkurflugvelli, og Þorsteini Ing-
ólfssyni, þáverandi skrifstofustjóra varnarmála-
skrifstofu utanríkisráðuneytisins. Í samningnum
er kveðið á um að Bandaríkjamenn beri kostnað af
gerð nýrra vatnsbóla fyrir Keflvíkinga og Njarð-
víkinga, eins og áður sagði, vegna grunnvatns-
mengunar sem m.a. mátti rekja til olíuleka á varn-
arsvæðinu í Keflavík árið 1987. Á móti samþykkja
íslensk stjórnvöld að gera ekki kröfur á hendur
Bandaríkjamönnum vegna mengunar í grunn-
vatni.
Um 75 þúsund lítrar af dísilolíu runnu út um bil-
aða leiðslu á svæði varnarliðsins milli Keflavíkur
og Njarðvíkur haustið 1987, að því er fram kemur í
frétt Morgunblaðsins á þeim tíma. Athuganir
leiddu síðar í ljós að olía hefði seytlað niður í
grunnvatn á svæðinu og var óttast að mengun
myndi berast í vatnsból Njarðvíkinga og Keflvík-
inga.
Í kjölfarið hófust því viðræður við Bandaríkja-
menn um gerð nýrra vatnsbóla og voru í þeim
gerðar kröfur um að þeir greiddu allan kostnaðinn.
Fyrrgreindur samningur var undirritaður í júlí
1989. Ný vatnsból voru síðan gerð í nágrenni
Grindavíkur. Þar eru þau enn.
Magnús Guðjónsson, framkvæmdastjóri Heil-
brigðiseftirlits Suðurnesja, segir að nokkur grunn-
vatnsmengun sé á svæðinu í kringum Keflavíkur-
flugvöll. „Hún er undir flugvellinum og teygir sig
niður í Njarðvík og Keflavík.“ Hann tekur þó fram
að vatnsbólin við Grindavík séu á öruggu svæði;
ekki sé hætta á því að mengunin berist þangað.
Ekki sérstaklega minnisstæður
Jón Baldvin Hannibalsson, sem gegndi embætti
utanríkisráðherra 1989, segir að samningurinn sé
honum ekki sérstaklega minnisstæður enda 17 ár
síðan hann var gerður. Kveðst hann því ekki geta
fullyrt neitt um hvaða fordæmisgildi samningurinn
hefur án þess að hafa kannað málið.
Firrtir ábyrgð vegna
vatnsmengunar á svæðinu
Við völd Ríkisstjórn undir forsæti Steingríms
Hermannssonar var við völd 1988–1991.
Í HNOTSKURN
»Samningurinn kvað á um að Bandaríkja-menn bæru kostnað af gerð nýrra vatns-
bóla fyrir Keflvíkinga og Njarðvíkinga
vegna grunnvatnsmengunar sem m.a. mátti
rekja til olíuleka á varnarsvæðinu í Keflavík.
ÞEIR sem ekki treysta sér lengur til þess að fara með
hundinn sinn út í göngutúr geta nú mögulega brugðið
sér í smámótorhjólatúr í staðinn. Slíkt er að minnsta
kosti tilfellið hjá þessum hundi og eiganda hans sem
smíðað hefur sérstakan tengivagn við hjól sitt svo
hvuttinn geti einnig notið mótorhjólaástríðunnar.
Ljósmynd/Pálmi Guðmundsson
Kemst þessi hundur á hundrað?
STÓRA-Laxá í Hreppum er
ein af eftirlætisám Gunnars
Örlygssonar alþingismanns.
Honum var boðið að veiða á
svæðum I & II á föstudags-
morguninn og átti það að
vera síðasta vakt veiði-
tímabilsins.
„Aðfaranótt föstudagsins
dreymdi mig að risavaxið
sveinbarn væri að fæðast. Ég
sagði strákunum frá því þeg-
ar ég mætti að ánni, ég var
viss um að það væri fyrir
stórum laxi,“ sagði Gunnar
en félagarnir brostu að
draumaráðningunni.
„Ég náði fljótlega tveimur
löxum á litlar flugur en svo
gerðist ekkert markvert fyrr
en ég byrjaði að kasta í Lax-
árholti klukkan hálftólf. Ég
var með örsmáa svarta Fran-
ces undir, kastaði og fé-
lagarnir sáu hreyfingu á yf-
irborðinu þegar flugan
skautaði yfir hylinn, fiskur
hafði greinilega elt. Ég beið í
svona þrjátíu sekúndur og
kastaði þá aftur. Þá fékk ég
þunga og hæga yfirborðs-
töku. Ég tók mjög stíft á fisk-
inum og í 20 mínútur var ég
með stöngina bogna niður í
handfang. Þá loks lyfti hann
sér og við sáum sporðinn í
fyrsta skipti – og ég hef aldr-
ei séð annan eins sporð á laxi!
Ég tók rosalega á laxinum og
að lokum náði ég að stranda
honum. Við mældum hann
101 cm; hann var ofboðslega
þykkur og breiður. Þetta var
ótrúleg viðureign; fyrsti 20
pundarinn sem ég veiði.“
Samkvæmt viðmið-
unarstöðlum hefur laxinn,
sem Gunnar sleppti, verið um
21 pund, stærsti lax sem
veiðst hefur í Stóru-Laxá í
sumar. Gunnar velti því
vissulega fyrir sér hvort þessi
frábæra viðureign í lok veiði-
sumarsins hefði verið umbun
hans fyrir að beita sér af
krafti fyrir upptöku neta á
veiðisvæðinu, til hagsbóta
fyrir laxveiðina á Suðurlandi.
„Það var stórkostlegt að
lenda í þessu. Þetta var eins
og vinna gullið á lokasprett-
inum.“
Ytri-Rangá yfir 4.100
„Veiðin er fín þessa dag-
ana, 20–30 laxar á dag,“ sagði
Jóhannes Hinriksson, veiði-
eftirlitsmaður við Ytri-
Rangá, en veiðin er komin yf-
ir 4.100 laxa sem er með
bestu veiði sem um getur í ís-
lenskri laxveiðiá.
„Það er ennþá ágætis taka
og langbest veiðist á flugu.“
Veiðinni í Eystri-Rangá
lýkur á mánudagskvöld.
„Það veiðast um 20 á dag
og við nálgumst 2.400 laxa.
Veiðin er býsna dreifð, fiskar
að fást hér og þar,“ sagði
Einar Lúðvíksson. „Það
stefnir í meðaltalsveiði og við
erum sáttir við útkomuna.“
„Það er stutt fyrir fé-
lagsmenn okkar að fara til
veiða í Varmá og Þorleifslæk
og mikil veiðivon,“ sagði
Bjarni Júlíusson, formaður
SVFR, en félagið hefur gert
samning til þriggja ára um
leigu á veiðisvæðinu
„Ég er mjög spenntur fyrir
ánni, þarna bjóðast margir
veiðidagar, frá vori fram á
haust. Við ætlum að lækka
verð á veiðileyfum og koma
upp sanngjörnu kerfi á skipt-
ingu veiðisvæða.“
Heitar uppsprettur ofan
Hveragerðis og hár vatnshiti
skapa grundvöll fyrir sér-
stakt lífríki í Varmá-
Þorleifslæk. Í ána ganga sjó-
birtingur og bleikja, og
stundum veiðast regnbogasil-
ungar.
STANGVEIÐI
Draumur um stórlaxinn rættist
Morgunblaðið/Einar Falur
Stór hængur Guðmundur Guðjónsson með 16 punda sjóbirt-
ing sem tók Black ghost-flugu í Tungufljóti í Skaftártungu.
LÖGREGLAN í Keflavík var kölluð
að húsnæði Tryggingamiðstöðvar-
innar við Hafnargötu vegna rúðu-
brots aðfaranótt laugardags. Sá sem
talið er að hafi brotið rúðuna brást
ókvæða við afskiptum lögreglu og
veittist að lögreglumönnunum. Hann
var handtekinn eftir talsverð átök.
Maður sem sagðist vera bróðir
hins handtekna veittist einnig að lög-
reglumönnum og hótaði þeim öllu
illu, þar með talið lífláti. Hann var
handtekinn fyrir að hindra lögreglu í
starfi. Hinir meintu bræður voru
báðir ölvaðir og fengu að sofa úr sér í
fangageymslu lögreglu. Yfirheyra
átti mennina á laugardag.
Lögreglan í Keflavík handtók
einnig mann um þrítugt vegna gruns
um fíkniefnamisferli og fundust á
honum um 10 grömm af meintu am-
fetamíni sem grunur leikur á að
hann hafi ætlað að selja. Manninum
var sleppt að loknum yfirheyrslum
og telst málið upplýst.
Hótaði lög-
reglumönn-
um lífláti
STEINGRÍMUR
J. Sigfússon, for-
maður VG, segir
að samningur ís-
lenskra og banda-
rískra stjórn-
valda frá 1989
hafi ekki komið
inn á sitt borð, en
Steingrímur var á
þeim tíma land-
búðar- og sam-
gönguráðherra.
„Þegar ég fór að grúska í meng-
unarmálum síðar meir sá ég að þessi
samningur hafði verið gerður með
einhverjum svona ákvæðum. En
þetta kom aldrei inn á mitt borð [sem
ráðherra] enda ekki á verksviði
þeirra ráðuneyta sem ég fór með. Ég
man ekki til þess heldur að þessi
samningur sem slíkur hafi verið bor-
inn upp í ríkisstjórn, enda venjan að
utanríkisráðuneytið færi með þessi
samskipti meira og minna sem sín
einkamál.“
Steingrímur kveðst því aðspurður
vel geta gagnrýnt umhverfisþátt nýs
samkomulags íslenskra og banda-
rískra stjórnvalda um varnarmál.
„Ég tel mig ekki þurfa að axla
ábyrgð á gjörningum sem einstakur
ráðherra gerir í ríkisstjórn ef hann
er aldrei borinn upp eða frá honum
sagt,“ segir hann. „Ég tel að ég sé
hvorki pólitískt né stjórnskipulega
ábyrgur fyrir því, þótt þarna hafi
lent inni í samningi mjög óheppilegt
ákvæði að mínu mati. Ég stend við
það að það er gagnrýnivert og
ábyrgðarhluti að leysa Bandaríkja-
menn undan ábyrgð.“
Steingrímur segir að því miður
hafi fleiri álíka samningar verið
gerðir við Bandaríkjamenn. „Þeir
[Bandaríkjamenn] voru leystir und-
an ábyrgð aftur og aftur af íslensk-
um stjórnvöldum. Frægastur er
Heiðarfjallssamningurinn.“
„Kom
ekki inn á
mitt borð“
Steingrímur
J. Sigfússon
TÆPLEGA 20 jarðskjálftar hafa orð-
ið við norðurbrún Vatnajökuls frá því
á fimmtudagsmorgun, síðast skjálfti á
laugardagsmorgun sem mældist 2,9 á
Richter-kvarða. Stærsti skjálftinn
mældist 3,2, en flestir voru milli 2 og 3
á Richter-kvarða, samkvæmt óyfir-
förnum niðurstöðum úr sjálfvirkri úr-
vinnslu Veðurstofunnar.
Skjálftar í
Vatnajökli
♦♦♦