Morgunblaðið - 01.10.2006, Blaðsíða 44

44 SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Skógarhlíð - Þóroddsstaðir í Reykjavík
Eignin nr. 22 við Skógarhlíð (Þóroddsstaðir) í Reykjavík.
Hér er um að ræða þrílyft steinhús sem er skráð fm hjá
Fasteignamati ríkisins en er um 400 fm að stærð skv.
upplýsingum eigenda. Húsið var upphaflega gamalt býli,
steinsteypt 1927. Húsið hefur verið mikið endurnýjað og
virðist vera í góðu ásigkomulagi. Lóðin er 1.397 fm að
stærð og eru á henni mörg bílastæði. Húsnæðinu hefur
verið breytt í skrifstofuhúsnæði, m.a. hefur lýsing verið
stórbætt, lagnastokkar settir meðfram veggjum, raflagnir
hafa verið endurnýjaðar o.fl. Nýtt öryggis- og bruna-
varnakerfi er í húsinu. Fjöldi skrifstofa er u.þ.b. 12 auk 3ja
stórra vinnurýma. Frábær eign sem höfuðstöðvar fyrir
t.d. arkitekta, lögfræðistofur, endurskoðendur o.fl.
6116
Sverrir Kristinsson löggiltur fasteignasali
Kúabú í fullum rekstri óskast
Viðskiptavinur fasteignasölunnar óskar eftir að kaupa kúabú í fullum rekstri
hvar sem er á landinu. Um er að ræða ungt fólk úr sveit með fjárhagslega
öruggan bakgrunn. Helst er leitað að vel uppbyggðri jörð með framtíðar-
ræktunarlandi en aðrir kostir koma til greina. Hafið samband við sölumann
í síma 896-4761.
Sími 595 9000
Höfum til sölu landspildur og sumarbústaðalóðir í
Árnes- og Rangárvallasýslum.
Upplýsingar hjá sölumanni bújarða.
Óskum eftir greiðslumarki í mjólk og sauðfé fyrir
ákveðna kaupendur, einnig bújörðum í fullum rekstri,
svo og hlunnindajörðum hvers konar. Hafið samband
við sölumann bújarða.
Jón bóndi í Ölfusi veit hvað hann syngur
þegar kemur að sölu bújarða.
Ef þú ert að leita að bújörð þá ertu í
traustum höndum með Jón þér við hlið.
Til þjónustu reiðubúinn í síma
896 4761.
Jón tekur á móti viðskiptavinum Hóls
samkvæmt samkomulagi á Skúlagötu 17.
Franz Jezorski, hdl. og lögg. fasteignasali
Hóll er landsþekkt fyrir fagleg vinnubrögð og úrvals-
þjónustu í á annan áratug.
Taktu enga áhættu með þína fasteign.
Skiptu við heiðarlega og ábyrga fasteignasölu
sem hefur hagsmuni þína að leiðarljósi.
Einna fremstir í bújörðum
Fasteignasalan Hóll - bújarðir / Jón Hólm Stefánsson
sími 896 4761.
LANDSVIRKJUN birti nýverið
skýrsluna „Kárahnjúkavirkjun - Mat
á áhættu vegna mannvirkja Endur-
skoðun“, LV-2006/054. Skýrslan er
yfirgripsmikil en ég tel
að hún gefi ekki rétta
áhættumynd.
Skýrslan fjallar eink-
um um mat á bilanatil-
vikum sem valdið geta
stíflurofi í stíflunum
fimm. Þær eru þrjár
við Hálslón upp af Jök-
uldal: Kárahnjúkas-
tífla, Desjarárstífla og
Sauðárdalsstífla og
tvær á vatnasvæði Lag-
arfljóts: Kelduárstífla
og Ufsarstífla.
Alþjóðleg samtök um
stórar stíflur, ICOLD, hafa gefið svo-
fellda skilgreiningu á áhættu við
stíflugerð í lauslegri þýðingu:
Áhætta er mæling annars vegar á
líkum á skaðaatburði og hinsvegar
mat á hvaða áhrif afleiðingar atburð-
arins hafa á líf, heilsu, eigur eða um-
hverfi.
Á heimsvísu er nú talað um að lík-
ur á stíflurofi sé einn hundraðþús-
undasti á ári (þessar líkur eru um
það bil tíu sinnum hærri en líkur á að
farþegaflugvél farist).
Í matsskýrslunni eru líkur á stífl-
urofi taldar einn hundraðþúsundasti
á ári fyrir allar stíflurnar.
Ýmsar hættur steðja að stíflum
Kárahnjúkavirkjunar (KHV). Svipað
og á við stíflur almennt má nefna
hættu á stórflóði í aðrennsli, bilun í
innviðum stíflunnar (þar með stýri-
búnaði), óviðráðanlegum leka úr lóni,
afleiðingum sigs jarðlaga vegna
þunga lóns og stíflu, afleiðingum
jarðhræringa og á skemmd-
arverkum.
Við þetta bætast íslenskar að-
stæður við KHV: Hætta vegna eld-
gosa. Hætta á flóðum og jakaburði
frá Vatnajökli. Veðrun á Íslandi er
margföld á við það sem gerist annars
staðar.
Enn bætast við frekari hættur fyr-
ir stíflurnar við Hálslón t.d. hættur
vegna þess að þær eru byggðar á
sprungusvæði á þunnri jarðskorpu á
flekamörkum. Talið er að farg Háls-
lóns og stíflanna og aukinn vatns-
þrýstingur geta kallað fram breyttar
aðstæður.
Fyrir Kára-
hnjúkastíflu bætist við
hættan á steypu-
sprungum í kápunni
sem snýr að lóninu. Það
eina sem er vitað með
vissu um steinsteypu er
að það myndast í henni
sprungur. Spurningin
er hvar, hvenær og
hvers eðlis. Sig stífl-
unnar svo og veðráttan
mun stuðla að sprungu-
myndun. Nýverið hafa
komið fram alvarlegar
skemmdir í tveimur
stíflum af svipaðri stærð og gerð og
Kárahnjúkastífla. Önnur er stíflan
Campos Novos í Brasilíu hin Mohale
í Lesótó þar sem Impregilo er að-
alverktaki.
Gjálp í Vatnajökli gaus árið 1996.
Því gosi fylgdi hamfarahlaup til suð-
urs með rennsli sem hefur verið met-
ið sem 50.000 m3/s. Misgengi í Sauð-
arárdal er talið hafa hreyfst fyrir um
4000 árum. Vísbendingar eru um að
gosið hafi í Kverkfjöllum um 1200.
Talið er að landris vegna bráðnunar
jökulsins við gróðurhúsaáhrif geti
skapað nýjar hættur á eldgosum eða
sprunguvirkni á svæðinu.
Mér er til efs að stíflurnar þrjár
við Hálslón nái árlegum líkum á stífl-
urofi einn hundraðþúsundasti eða
minni. Hundrað þúsund ára tíðni á
afgerandi náttúruhamförum sem
valdið geta stíflurofi virðist vera
langur miðað við íslenskar aðstæður.
Ég tel að líkurnar verði að minnsta
kosti fimm til tíu sinnum hærri. Í öllu
falli eru stíflurnar við Hálslón mun
líklegri til að rofna en hinar tvær.
Aðrennslisgöng frá Hálslóni að
stöðvarhúsi eru 40 km löng og liggja
um sprungusvæði. Hætta er á að
göngin geti laskast og valdið trufl-
unum á rafmagnsframleiðslunni.
Gjóska getur borist um aðrennsl-
isgöng að aflvélum virkjunarinnar og
valdið ótímabæru sliti. Í stórgosi í
Öskju 1875 var gjóskulagið allt upp í
metra þykkt. Áhættumat fyrir að-
rennslisgöng og aflvélar vantar í
skýrsluna.
Áhættumat á stýribúnaði KHV er
ekki sett fram í skýrslunni og er þá
átt við bæði vél- og hugbúnað.
Auk þess sem að ofan greinir tel ég
að framsetning áhættumatsins sé
óviðunandi og nefni nú dæmi um það.
Svo virðist sem Desjarárstífla sé
líklegust til að rofna. Stíflan er byggð
með flóðvara til þess að taka við ham-
faraflóði. Samanlagt tekur yfirfallið á
Kárahnjúkastíflu og flóðvarinn við
8-9 þús. m3/s rennsli. Verði rennslið
meira (sbr. Gjálp 50 þús. m3/s) mun
Desjarárstífla rofna. Að auki er stífl-
an byggð á berggangi sem tengir
sprungu í basaltinu við eystri enda
hennar við sprungur í móberginu við
vestari enda.
Rofni Desjarárstífla þá verður
rennslið úr Hálslóni niður um Desj-
arárdal 110 þús. m3/s. Toppur flóðs
yrði um 4,5 klst að berast frá stíflu til
sjávar. Flóðið mundi gereyðileggja
allt sem fyrir yrði. Miðlunareig-
inleikar Hálslóns yrðu hverfandi.
Raforkuframleiðsla KHV mundi
skerðast. Hvaða afleiðingar hefði at-
burðurinn á líf, heilsu, eigur og um-
hverfi? Þessar upplýsingar liggja hér
og þar í matsskýrslunni og sumar
bara óbeint. Til dæmis er ekki hægt
að sjá á einum stað hvaða kostnaður
hlytist af þessum atburði fyrir
Landsvirkjun, landeigendur, Vega-
gerðina og aðra tjónþola.
Það er lágmarks krafa að sett
verði fram heildstætt áhættumat fyr-
ir hverja einstaka stíflu fyrir sig og
svo virkjunina í heild. Matið ætti að
setja fram sem áhættufylki (e. risk
matrix) sem sýnir tíðniflokka annars
vegar og tjónaflokka (líf, heilsu, eig-
um og umhverfi) hins vegar. Svona
áhættufylki eru notuð m.a. fyrir bor-
palla (ISO 17776), rafveitur og járn-
brautarkerfi (IEC/ISO 61508).
Áhættumati fyrir Kára-
hnjúkavirkjun er ábótavant
Oddur Benediktsson
fjallar um áhættumat og
Kárahnjúkavirkjun
» Fyrir Kárahnjúkas-tíflu bætist við hætt-
an á steypusprungum í
kápunni sem snýr að
lóninu. Það eina sem er
vitað með vissu um
steinsteypu er að það
myndast í henni sprung-
ur.
Oddur Benediktsson
Höfundur er prófessor í tölv-
unarfræði við Háskóla Íslands.
WTO viðræður sigldu nýverið í
strand. Þar er eflaust um að
ræða tímabundið vandamál, ein-
hverjir fullstífir á sínu og engin
óskastaða, en hvers vegna gerðist
það? Ríkisstjórnir flestra þjóða
heims vilja standa vörð um sína
eigin framleiðslu,
mest á sviði land-
búnaðar en einnig
stórþjóðir um sína
eigin iðnaðarvöru.
Nema vænn hópur
fólks á litlu 300 þús-
und íbúa eylandi.
Þau segja nú: Látum
innlenda landbún-
aðarframleiðslu í ná-
lægð við heimskauts-
baug útí ólgusjó
alþjóðaviðskipta.
Gefum bændum drag
í afturendann. Þeir
spjara sig. Gallinn
er bara sá að þetta
„frelsi“ nær ekki til
allra enda. Sam-
keppni í verði yrði
þá við margstyrktar,
niðurgreiddar og
jafnvel útflutnings-
bættar landbún-
aðarvörur á heims-
markaði. Þann dag
sem ESB og USA
hætta eða draga úr
styrkjum í landbún-
aði getum við rætt í
alvöru að breyta
verulega tollvernd á
mjólkurvörum.
Hagstofustjóri talar í eins-
mannshópnefndaráliti sínu um
skjól til verðhækkana. Bændur
hafa víða komið upp skjóli fyrir
skæðum vindáttum í högum sín-
um en ekki viljandi veitt Baugi
eða öðrum skjól. Verslun á Ís-
landi hefur einfær hagað álagn-
ingu þannig að flestir neyslu-
vöruflokkar eru dýrastir á
heimsvísu hér á Fróni. Hvað
varðar íslenskar landbún-
aðarvörur er að lega landsins
megin skýring heldur hærri
kostnaðar. Einnig sú við-
urkennda ágætis regla að á Ís-
landi fái vinnandi fólk ákeðin lág-
markslaun.
Þau sjónarmið að leggja niður
tollvernd og hætta stuðningi við
landbúnað geta verið góð og gild.
Yrði samt sem áður einsdæmi í
þessum heimshluta ef af yrði.
Þeir miklu frelsisunnendur hér-
lendis ættu að skrifa greinar og
áköll um slíkt í Economist, Time
eða önnur alþjóðleg tímarit. Það
væri rétti víðtæki vettvangurinn.
Ákvörum um að leggja fyr-
irvaralaust eða fyrirvaralítið nið-
ur tolla og aðflutningsgjöld af
mjólkurvörum hérlendis þýddi
skipbrot í öllu rekstri grein-
arinnar og að líkindum helmings
samdrátt í sölu. Slík myndi gera
að engu þá hagræðingu sem þrátt
fyrir allt orðið hefur í kúabúskap
síðustu ár og m.a. tekið mið af al-
þjóðasamningum og vænt-
anlegum skuldbind-
ingum þeirra. Þessir
samningar miða þrátt
fyrir allt að minnk-
andi stuðningi vest-
rænna ríkja við land-
búnað í áföngum. Það
er fáránlegt að miða
landbúnað hér við
Nýja Sjáland. Sem
dæmi þá mjólka
bændur þar kýrnar
úti allt árið í opnum
bárujárnsskýlum.
Beit stendur 365 daga
á ári. Allir sann-
gjarnir ættu að sjá
muninn á tilkostnaði
við slíkar aðstæður.
Hitt er ósk um að
leggja íslenska land-
búnað af í núverandi
mynd. Það væri heið-
arlegra að segja slíkt
umbúðalaust. Horfa í
augu myndavélar
þegar slíkt er sagt
eða beina orðum
beint til bænda.
Verst finnst mér þó
sem íslenskum bónda
þegar því falska
flaggi er veifað að
niðurfelling tolla á
búvörum sambærilegum og fram-
leidd eru hér, bjargi hag heim-
ilanna. Hvernig geta örfá prósent
í vísitölu gert það? Bent hefur
verið á að bjór, brennivín og skór
vegi svipað og íslensk búvara. Og
vel að merkja, sú íslenska er að-
eins brot af úrvali búvöru hér-
lendis.
Ég óskaði eftir að fá birta
grein í Fréttablaðinu í sumar
stuttu eftir að grein Jóns Ásgeirs
um þessi mál birtist. Því var ekki
ansað. Þannig er nú tjáning-
arfrelsið þar á bæ. Veit ekki með
Morgunblaðið. Þau sjónarmið
sem hér eru sett fram ríma ekki
við allar ritstjórnargreinar blaðs-
ins. Því var slegið fram í leiðara
fyrir nokku að niðurfelling tolla
væri góð leið til að lækka núver-
andi verðbólguskot. Semsagt það
má alveg fórna elstu atvinnu-
grein þjóðarinnar fyrir tíma-
bunda grautarskál. Sláturtíð hef-
ur því víðtæka merkingu þessa
dagana.
Sláturtíð bænda
Valdimar Guðjónsson skrifar
um íslenskan landbúnað
Valdimar Guðjónsson
» Verst finnstmér þó sem
íslenskum
bónda þegar því
falska flaggi er
veifað að nið-
urfelling tolla á
búvörum sam-
bærilegum og
framleidd eru
hér, bjargi hag
heimilanna.
Höfundur er kúabóndi í Gaulverjabæ.