Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 30

irigu þess í íslenskum rétti. Hugtakið óheiðarlegur í þessu sambandi
kemur hins vegar ekki í lög fyrr en með samningalögunum árið 1936.
I þriðja Iagi má geta þess, að í 42 dómsmálum, sem áfrýj að hefur ver-
ið til Hæstaréttar, hefur ógildingarkrafa verið studd við 32. gr. samn-
ingalaganna (nú 33. gr.). 1 jafnmörgum málum hefur ógildingarkrafa
verið studd við heimildir sérlaga, en ekki verður af þeim málum séð, að
ósanngirnismælikvarðinn hafi gert dómstólunum erfiðara fyrir en mæli-
kvarðinn óheiðarlegur í 32. gr. (nú 33. gr.) í þeim 42 málum, sem þá
grein varða.
f f jórða og síðasta lagi má benda á, að hugtakið óheiðarlegur í 32. gr.
samningalaganna (nú 33. gr.) var ekki eina viðmiðunin í III. kafla lag-
anna. Þar var líka skírskotað til sanngirnismats, þ.e.a.s. í 35., 36. og 37.
gr. Dómsmál samkv. þessum greinum, eins og þær voru fyrir gildistöku
lága nr. 11/1986, eru samtals 8. Ekki er að sjá, að því hafi áður verið
haldið fram, að í þessum lagagreinum væri viðmiðunarmarkið erfiðara
og ómarkvissara en heiðarleikamatið skv. 32. gr.
11.0. LEIÐIR LÖGFESTING HINNAR NYJU REGLU
AF SÉR AUKINN FJÖLDA DÓMSMÁLA?
Eðlilegt er, að sú spurning komi fram, hvort lögfesting hinnar nýju
reglu muni leiða af sér fjölgun dómsmála fyrir íslenskum dómstólum.
Því hefur m.a. verið haldið fram, að reglunni muni, þegar fram í sækir,
verða borið við sem varnarástæðu í flestum skuldamálum, þar sem á
annað borð sé haldið uppi vörnum, og alls sé óvíst, hvernig dómstólar
muni almennt bregðast við þeirri flóðbylgju og hvort þeir muni standast
þá þolraun.58)
Gerð hefur verið athugun á því, hversu oft hefur reynt á 36. gr.
dönsku samningalaganna frá lögfestingu reglunnar þar í landi. Sú at-
hugun tekur til áranna 1977-1984. Á þessum átta árum er getið 32 mála
í Ugeskrift for Retsvæsen (UFR), eða fjögurra mála á ári að meðaltali.
Þessar tölur segja að vísu ekki alla söguna, en gefa þó nokkra vísbend-
ingu. Tæpast telst þetta flóðbylgja.
Til samanburðar við þessar tölur frá Danmörku er fróðlegt að skoða
tölur um fjölda ógildirigarmála í dómasafni Hæstaréttar, þar sem mál
voru rekin á grundvelli þeirra ógildingarheimilda, sem í gildi voru
fyrir gildistöku laga nr. 11/1986.50)
58) Páll Sigurðsson, Orð skulu standa á bls. 3-4.
59) Tölulegur samanburður í köflum 10.0. og 11.0. er byggður á skrá, sem Ásgeir Jónsson,
cand. jur., tók saman að tilhlutan Viðskiptaráðuneytisins. Skráin var fylgiskjal með
frumvarpi því, er varð að lögum nr. 11/1986.
108