Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 51

látin fylgj a netlögunum.
Vera má að menn skilji ekki Jónsbókarákvæðin um veiði allir á einn
veg. Það skiptir þó ekki mestu máli, heldur hitt hvernig löggjafinn
skildi þau þegar hann tók til við að breyta þeim með veiðitilsk. 1849.
3. 1 greinargerð (ástæðum) fyrir frumvarpi til veiðilaga á Islandi
(sem með breytingum varð að veiðitilsk. 1849) skráir nefndin sem
frumvarpið samdi m.a. þetta:
„Hér er tekin upp grundvallarregla sú, sem verið hefir í gyldi á fs-
landi eptir Jónsbókar Ll. b. 7. og 57. kap., að veiðiréttur fylgi jörðunni
. . . Til að vernda veiðirétt jarðarábúanda, þótti einnig tilhlýðilegt að
banna öðrum veiði á þeim hluta hafs, sem næst liggur landi; þó hélt
nefndin að takmarka bæri veiðirétt jarðeiganda þannig, að hann ein-
úngis ætti að ná 60 faðma á haf út ... ^11)
Hér fer ekkert milli mála. Að áliti nefndarinnar var nauðsynlegt að
vernda veiðirétt landeiganda (ábúanda) með því að teygja hann út
fyrir landareignina. Eignarrétturinn nær ekki til netlaga. Veiðiréttur
í þeim er hugsaður sem viðbót við þann veiðirétt sem menn álitu eðli-
legt að fylgdi landareign (sbr. hér á eftir). Svo langt gekk frumvarps-
nefndin í að þenja veiðirétt landeiganda út fyrir eignarlandið, að rentu-
kamerinu þótti nóg um. Það undrast „að jarðeigandi einn skuli eiga
veiði svo lángt á haf út, að veiðiréttur hans eptir þessu nær miklu
leingra, enn veiðiréttur jarðeiganda í Danmörku, eptir lögum þeim,
sem nú eru þar í gildi [Tilskipun 20. maí 1840], þar sem þó veiðiréttur
á fslandi híngað til einganvéginn hefir verið svo reglubundinn sem í
Danmörku."12)
Sömu niðurstöðu — að eignarréttur landeiganda við sjó nái ekki til
netlaga — má raunar lesa út úr veiðitilsk. sjálfri. í 1. gr. segir: „Á ís-
landi skulu héðan í frá jarðeigendur einir eiga dýraveiði og fugla .. . “
(um fuglaveiði sjá nú 1. nr. 33/1966). 3. gr. hefst svo: „Á landi skulu
veiði ráða rétt landamerki jarðar hverrar. Ef jörð liggur að sjó, á eig-
andi veiði á haf út, 60 faðma frá stórstraumsf j örumáli, og eru það net-
lög hans.“ Hér (í 3. gr.) hefði að sjálfsögðu nægt að segja sem svo:
„Veiði skulu ráða rétt landamerki jarðar hverrar,“ ef menn hefðu litið
svo á að netlögin féllu eða skyldu falla undir eignarrétt landeiganda.
Sú var skoðun þingmanna á Alþingi 1847 að þeir væru að setja í lög
nýja reglu, þegar þeir ákváðu að veiðiréttur skyldi fylgja eignarrétti
yfir landi.13) Víst er að á þessum tíma og allt fram á 20. öld voru menn
mjög undir áhrifum líberalismans. f honum fólst m.a. að einkaeignar-
réttinum skyldi gefið sem mest svigrúm í samfélaginu og trygg vernd.
Þetta skyldi m.a. haft í huga þegar athuguð er umfjöllun Alþingis um
129