Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 58

skjali. Var þetta talið heimilt á sama grundvelli og rakinn var hér að
ofan, þ.e. að brotið var talið samrýmast verknaðarlýsingu í ákæru og
hefði verið reifað í málflutningi á grundvelli þess að það gæti varðað
við nefnda lagagrein. Vísaði dómurinn nú í 3. mgr. 118. gr. oml. þessu
til stuðnings.
1 öllum fyrrgreindum tilvikum hefur dómurinn farið út fyrir ákæru-
skjalið sakborningi í óhag. Að því er varðar 1. og 3. lið ákæruskjals
stafar þetta af því að dómurinn beitir lagaákvæðum sem hafa að geyma
mun þyngri refsimörk (fangelsi allt að 6 árum í 247. gr. hgl. en fang-
elsi allt að 2 árum og allt að 6 árum, ef mjög miklar sakir eru, í 249.
gr. hgl.) en brot það sem ákært var fyrir. Að því er varðar ákærulið
nr. 2 er ástæðan sú að ákærði er dæmdur fyrir háttsemi, sem ekki er
getið í ákæruskjali og augljóslega er þarna notuð til þyngingar refs-
ingunni.
4. Samkvæmt 20. gr. oml. fer ríkissaksóknari með ákæruvaldið. Að-
alreglan er sú að hann metur það sjálfstætt hvort mál skuli höfða og
fyrir hvaða verknað, sbr. 21. gr. og 115. gr. oml. Eftir að mál hefur
verið höfðað hefur hann ákveðnar heimildir til þess að falla frá sak-
sókn, sbr. 115. gr. oml.
í valdinu til að ákæra felst að ríkissaksóknari ákveður sjálfstætt
fyrir hvaða verknað hann ákærir. Nánar mætti lýsa þessu þannig:
Hugsanlegt er að sakaður maður sé talinn hafa framið fleiri en einn
refsiverðan verknað. Þá getur ákæruvaldið takmarkað saksókn við
suma verknaðina en sleppt öðrum. Hugsanlegt er einnig að sakaður
maður hafi með einum og sama verknaði brotið gegn mörgum ákvæð-
um refsilaga. Hér gæti ákæruvaldið takmarkað saksókn við sum refsi-
lagaákvæði en sleppt öðrum. Loks felst í þessu að ákæruvaldið getur
tekið bindandi ákvörðun um hvernig færa skuli tiltekinn verknað til
refsiákvæða. 1 slíkri ákvörðun felst takmörkun saksóknar. I öllum
tilvikum eru dómstólar bundir við ákvörðun ríkissaksóknara.
5. Síðastgreind regla er staðfest með 3. mgr. 118. gr. oml. Þar segir:
„Aldrei má dæma sökunaut fyrir aðra hegðun en þá, sem í ákæruskjali
greinir, né heldur dæma aðrar kröfur á hendur honum.“ Þetta er meg-
inregla í íslensku réttarfari. Hún segir fyrir um valdmörk milli ríkis-
saksóknara og dómstólanna. Ekki skiptir þó minna máli að hún trygg-
ir réttarstöðu sökunauts. Telja verður einnig að þessi regla hafi hlotið
staðfestingu með 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópuráðsins frá 4.
136