Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 54

landeigandi hafi verið talinn eiga fjöruna.17) Héraðsdómui'inn rök-
styður ekki fullyrðingu sína, nefnir engar heimildir. Hæstiréttur bætir
þar ekki um, en helst er svo að skilja að hann fallist á forsendur héraðs-
dómsins. Þó víkur hann ekki orði að netlögum, slær aðeins föstum
eignarrétti landeigandans, S, að fjörunni.
Enn má hér nefna, að þó að rétt væri að landeigandinn ætti fjöruna
eins og hún var 1939, verður ekki fallist á að af því leiddi endilega að
hann skyldi eignast landaukann. Það liggur að mínu viti nær eðli máls,
að hann hefði fallið sveitarfélaginu til, því að það voru einmitt sam-
félágslegar framkvæmdir á þess vegum sem ollu því að hann varð til.
3. Réttur til að nýta ýmis náttúrugæði í netlögum sjávar, önnur en
þau sem landeigandi á nú einkarétt til, getur hugsanlega verið mikil-
vægur. Þar hygg ég að botnsréttindi skipti mestu máli, þ.e. réttur til
að nýta jarðefni og orkulindir í og undir sjávarbotni. Til þeirra verð-
mæta á landeigandi ekki betri rétt en hver annar þjóðfélágsþegn. Að
þessu leyti verða netlögin að teljast til eigendalausra svæða, og um þau
gildir að „handhafar ríkisvalds, sem til þess eru bærir, geta í skjóli
valdheimilda sinna sett reglur um meðferð og nýtingu“ þeirra, sbr. Hrd.
52. 1584 (1592) og 52. 182 (194). Um vinnslu jarðefna á slíkum svæð-
um hefur löggjafinn einmitt sett reglu, kveðið svo á, að ríkið skuli eitt
eiga rétt til hennar, sbr. 2. gr. námulaga nr. 24/1973, sbr. 1. gr. Ekkert
er því til fyrirstöðu að ríkið taki sér sama rétt til jarðhita, sbr. 9. gi'.
orkulaga nr. 58/1967.
Að endingu má á það líta að einkaréttindi landeiganda í netlögum
eru ekki eilífur óumbreytanlegui' réttur. Löggjafinn hefur á valdi sínu
að auka við þau eða fella niður, rýmka þau eða þrengja. Annað mál er
að í sumum tilvikum kunna einkaréttindi að njóta verndar 67. gr. stjórn-
arskrárinnar, en um það verður ekki fjallað hér. Þar er nóg efni í aðra
grein.
HEIMILDASKRÁ
1) Olafur L<árusson: Eignaréttur I, Rvík
1950, bls. 45
2) Gaukur Jörundsson: Eignaréttur I,
1982-1983, bls. 37
3) I ritgerðinni er stuðst við Jónsbók, út-
gáfu Ólafs Halldórssonar 1904. Athuga
ber að leturgerð prentsmiðju leyfir ekki
að ritað sé tvenns konar ö.
4) Um /isk á boröi sjá 6. kap. rekabálks
Jónsbókar
132
5) Sjá um þetta efni Ólaf Lárusson:
Eignaréttur I, bls. 86; Einar Arnórsson:
Rekalög Jónsbókar, Úlfljótur II. árg.,
2. tbl.
6) Sbr. og Grágás I. b„ bls. 125
7) Sbr. Lúðvfk Kristjánsson: íslenskir sjáv-
arhættir I, Rvík 1980, bls. 202 -203 og
348
8) I Lagasafni handa alþýðu, I.-VI. bindi,
sem Magnús Stephensen og Jón Jens-