Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 49

2. Rétt til vogreks í netlögum getur landeigandi átt, sbr. II. kafla 1. nr.
42/1926, ef verðmæti þess fer ekki fram úr ákveðnu marki.
3. Veiðiréttur.
a) Fiskveiðirétt á eigandi sjávarjarðar einn í netlögum sínum, sbr.
2. kap. rekab. Jónsbókar: „Landeigandi á ... veiðar allar í netlögum ok
fjörunni," og „Allir menn eigu at veiða fyrir utan netlög at úsekju.“
Undan tekin er síldar- og ufsaveiði með nót, en af slíkri veiði skal þó
gjalda landshlut, sbr. tilsk. 12. febr. 1872, sbr. 1. nr. 4/1936.
Þess er rétt að geta hér að skv. 2. kap. rekabálks miðast netlög við
ákveðna dýpt,6) þ.e. 20 möskva djúpt selnet. Ekki er víst hver sú dýpt
er nákvæmlega, en hún getur ekki verið meiri en 2,9 m.7) Það var fyrst
með tilskipun um veiði á Islandi 1849 að sett var reglan um að netlög
næðu 60 faðma (115 m) fram af stórstraumsfjörumáli. Óvíst sýnist
mér hvort dýptarreglan yrði nú fyrir dómstólum talin gilda um fisk-
veiðinetlög. Betra væri til lagasamræmis að lögjafna frá 115 m reglunni
í 3. gr. veiðitilskipunarinnar, sbr. einnig 2. gr. 1. nr. 39/1914 og 3. mgr.
4. gr. 1. nr. 33/1966. Sú regla er auk þess auðveldari til eftirbreytni. Þess
er að lokum rétt að geta að ákvæðið um dýptarmörk netlaga hefur ekki
verið tekið upp í lagasöfn síðari tíma.8)
b) Réttur til að veiða fugla og spendýr. Aðalreglan er að landeigandi
á einkarétt til veiða á þessum dýrum í netlögum, sbr. 3. gr. vtilsk. 1849
og 3. mgr. 4. gr. 1. nr. 33/1966. Frá þessari reglu eru nokkrar undan-
tekningar, bæði til rýmkunar og þrerigingar á rétti landeiganda, sbr.
einkum 7., 8., 15. og 16. gr. vtilsk. 1849, 1. nr. 52/1957, 1. nr. 30/1925,
1. nr. 50/1965 og XII. kafla laga nr. 76/1970.
c) Réttur til beitutekju í netlögum — þ.e. til töku skeldýra og e.t.v.
fleiri dýra9) — tilheyrir landeiganda einum, sbr. 2. gr. 1. nr. 39/1914.
BENDA LÖGÁKVEÐIN EINKARÉTTINDI LANDEIGANDA
I NETLÖGUM TIL ÞESS AÐ HANN EIGI HAFSVÆÐIÐ?
Vissulega eru það „yfirgi'ipsmiklar“ nytjar af netlögum sem eig-
anda sjávarjarðar eru heimilaðar í lögum. En er rétt að álykta út frá
þeim að beinn eignarréttur eigandans nái til netlaganna? Ég held að
svo sé ekki. Fyrir því færi ég þessi rök:
1. Um beinan eignarrétt eiganda sjávarjarðar til netlaga er hvergi
mælt í lögum. Ef svo væri, væru lagaákvæðin um tiltekin afmörkuð
réttindi landeigandans á þessu svæði óþörf — að mestu eða öllu leyti.
127