Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 29

og einstaklingsbundinn ómöguleiki getur leyst skuldara undan efnda-
skyldu, þannig að hann verði ekki dæmdur til þess að inna greiðslu sína
af hendi, sbr. t.d. 24. gr. kaupalaga, Frá þessari meginreglu hefur verið
gerð sú þýðingarmikla undantekning, að skuldari verður þó dæmdur til
efnda í samræmi við aðalefni kröfu, ef efndir stranda einvörðungu á
fjárskorti hans.55) Þetta þýðir m.ö.o. það, að versnandi fjárhagsstaða
skuldara hefur ekki verið flokkuð með einstaklingsbundnum ómögu-
leika. Hin nýja ógildingarrégla í 36. gr. samningalaganna breytir hér
engu um. Til þess að hægt væri að leggja gagnstæðan skilning í efnis-
inntak 36. gr., hefði vísbending um það þurft að koma fram, annaðhvort
í lagatextanum sjálfum eða í greinargerð með frumvarpinu, þar sem um
grundvallarbreytingu hefði verið að ræða.
10.0. ORÐALAGSNOTKUNIN „ÓSANNGJARNT EÐA
ANDSTÆTT GÖÐRI VIÐSKIPTAVENJU.“
Því hefur verið haldið fram af andmælendum hinnar nýju ógilding-
arreglu, að orðalagið „ósanngjarnt eða andstætt góðri viðskiptavenju"
í 36. gr. samningalaganna sé „allt of víðtækt og ómarkvisst, til þess að
það gagnist mönnum í almennum viðskiptum." Hefur verið á það bent,
að orðalagið „óheiðarlegur" í 33. gr. (áður 32. gr.) sé markvissara og
höfði „á skýrari hátt til siðgæðisvitundar manna.“56) Þetta geta tæp-
ast talist haldbær rök gegn lögfestingu hinnar nýju reglu.
I fyrsta lagi má benda á það, að bæði lagahugtökin, ósanngjarn og
óheiðarlegur, eru teygjanleg og matskennd. Erfitt er hins vegar að sjá,
að orðalagið ósanngjarn sé ómarkvissara en orðalagið óheiðarlegur. 1
upphaflegri greinargerð með 32. gr. samningalaganna (nú 33. gr.) er
höfðað til almenns heiðarleika í viðskiptum, en í 36. gr. er höfðað til
almenns sanngirnismats, eins og dómstólar telja það vera á hverjum
tíma. Bæði þessi lagahugtök höfða því með jafnskýrum (eða öllu held-
ur óskýrum) hætti til siðgæðisvitundar manna á hverjum tíma.57)
I öðru lagi má á það benda, að viðmiðunarmarkið ósanngj arn í ógild-
ingarheimildum kom fyrr inn í íslenskan rétt en óheiðarlegur. Þannig
má benda á lög nr. 75/1917; lög nr. 39/1922, þ.e. 5. og 6. gr. kaupalaga
og 36. gr. ábúðarlaga nr. 87/1933. Er því nokkur reynsla komin á beit-
55) Bernhard Gomard, Obligationsret. Almene emner, 1. hæfte, Naturalopfyldelse. Kaup-
mannahöfn 1971.
56) Páll Sigurðsson, Orð skulu standa, bls. 10.
57) Um tengslin milli 32. gr. (nú 33. gr.) og 36. gr. samningalaganna að þessu leyti sjá t.d.
Kristian Huser, sama rit á bls. 15.
107