Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 60

6. Frá fyrrgreindri meginreglu eru undantekningar. Þessara und-
antekninga er getið í 3. mgr. 118. gr. oml. Þeim er þó þröngur stakkur
skorinn enda skiljanlegt því að meginreglan styðst við veigamikil rök
eins og vikið var að áður. Lagagreinin um þessar undantekningar hlj óð-
ar svo: ,,Rétt er þó dómara að dæma áfall á hendur sökunaut, þótt
aukaatriði brots, svo sem staður og stund þess, séu ekki skýrt eða
rétt greind, enda telji dómari, að vörn verði ekki áfátt þess vegna.
Dómari getur gefið sökunaut, verjanda og sækjanda færi á því að tjá
sig um sakaratriði að þessu leyti, ef þurfa þykir. Dómara er og rétt
undir sama skilorði að dæma eftir öðrum refsiákvæðum en segir í
ákæru, en gefa skal hann þá nefndum aðilum kost á því að reifa málið
að því leyti og af nýju, ef því er að skipta.“
Ljóst er að hér er greint á milli tveggja atriða, þ.e. í fyrsta lagi ef
háttsemi er ekki rétt greind í ákæru og í öðru lagi þegar ekki eru
nefnd þau lagaákvæði í ákæruskjali sem hugsanlegt er að dæma söku-
naut eftir. Verður nú fjallað um þessi atriði hvort fyrir sig og byrjað
á fyrra atriðinu. I dómasafni hæstaréttar má finna dæmi þess að mál-
um hafi verið vísað frá dómi þar sem ákæruskjal hafi ekki verið talið
fullnægja ákvæðum 115. gr. oml. um lýsingu brots. I greinargerð, sem
fylgtli í frumvarpi að 118. gr., er sagt að of langt væri gengið ef ekki
mætti dæma áfall þótt eitthvað skorti á um aukaatriði, svo sem stað
og stund, ef þó væri augljóst við hvaða hegðun sökunautar væri átt.
En hvað eru þá aukaatriði máls nánar tiltekið? Greinin sjálf gefur
það fyllilega í skyn með því að tiltaka sem dæmi stað og stund. Það
er ekki heldur nóg að um aukaatriði brots sé að tefla því að 3. mgr.
118. gr. áskilur einnig að dómari telji að vörn verði ekki áfátt þess
vegna og aðilum sé gefið færi á að tjá sig um sakarefnið að þessu
leyti. Hér eru því greinilega gert ráð fyrir mjög þröngri skýringu og
er það raunar í fullu samræmi við aðalreglu þá sem fyrr er lýst og
þau lagarök sem hún styðst við.
1 Danmöi'ku er samsvarandi lágagrein ekki eins þröngt orðuð og
hin íslenska og sama gildir um greinargerð þá sem fylgdi frumvarpi
með þeim lögum. Þar í landi hafa fræðimenn hallast að því að auka-
atriði máls séu ýmis atriði sem ekki geta talist sjálfstæður refsiverð-
ur verknaður. Ekki er þó látið þar staðar numið því að sumir telja
aukaatriði aðeins þau atvik sem hvorki hafa áhrif á heimfærslu brota
undir refsilagaákvæði né varða grófleika brots. Að því er íslenskan
rétt varðai' verður að telja samkvæmt fyrrgreindu að aukaatriði brots
séu atriði sem t.d. varða lýsingu á stað eða stund brotsins og önnur
atriði sem hvorki fela í sér sjálfstæðan refsiverðan verknað né hafa á-
138