Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Blaðsíða 4

aðra, af því að réttarkerfið í Englandi og Bandaríkjunum er byggt á öðrum
grundvallarhugmyndum í mörgum atriðum en það kerfi, sem við höfum fengið
frá Dönum, þeir frá Þjóðverjum og þeir aftur um margt frá Frökkum. Og þá er
komið að því, sem ræðukeppnin í Stokkhólmi minnti höfund þessara lína á: ís-
lenskir lögfræðingar verða að læra vel a.m.k. eitt Norðurlandamál. Ekki skiptir
meginmáli, hvort það er danska, norska eða sænska, enda geta flestir háskóla-
menn, sem eiga einhverja af þessum tungum að móðurmáli, skilið þær allar.
Ef við vanrækjum þessi mál og látum menntaskólakunnáttuna falla í gleymsku,
eigum við á hættu að missa tengsl okkar við það réttarkerfi, sem íslensk lög-
fræði er hluti af. Við getum þá ekki fylgst með þeirri þróun, sem fræðimenn
stuðla að og miðar að því að samhæfa lögfræði og þjóðfélagsbreytingar á
Norðurlöndum. Því miður er þetta ekki einfalt mál. Norræn mál tala ekki nema
18 milljónir manna. Við hópinn má bæta með nokkru hiki 5 milljónum Finna.
Þessar þjóðir eru að vlsu um margt vel á vegi staddar, en hljóta þó að sækja
margt til hinna stóru forystuþjóða í vestrænni menningu samtíðarinnar, en þær
tala ýmis mál og enskan nær smám saman sterkari tökum. Alþjóðleg sam-
skipti á víðtækum grundvelli fara ekki fram á dönsku, norsku eða sænsku.
Enn veldur það vanda, að í daglegum störfum sínum eiga fremur fáir íslenskir
lögfræðingar brýn erindi við aðra Norðurlandamenn. Þeir sem tengdir eru
verslunarviðskiptum munu til dæmis oftar þurfa að gripa til ensku en dönsku.
Þó er það niðurstaða þessara hugleiðinga, að óhjákvæmilegt sé fyrir íslenska
lögfræðinga, sem hafa metnað til að halda fræðikunnáttu sinni sæmilega við,
að hafa eitt Norðurlandamál annað en móðurmálið á valdi sínu.
Ástæða er til að bæta við nokkrum hugleiðingum um skyld efni. Kemur þá
fyrst í hug, að móðurmálsþekkingin hjá okkur mörgum er minni en skyldi.
Breytingar hafa orðið á íslenskukennslu í framhaldsskólum á síðustu áratug-
um, bókmenntalestur hefur verið aukinn, en leiðbeiningar um málfar sýnast
ónógar. Þetta er líklega eitt af því sem veldur því, að margir háskólastúdentar
skrifa nú slæman texta, ruglingslegan og Ijótan. Að visu fylgist ekki alltaf að
innihald og málfar, en varla bætir það skilning lögfræðingsins sjálfs eða skjól-
stæðings hans, ef hann hefur ekki tamið sér sæmilega skipulegan stíl.
Um almennan undirbúning þeirra, sem leita í lagadeild til náms, hafa und-
anfarið verið talsverðar opinberar umræður. Það efni í heild er viðamikið og
verður ekki drepið hér á fleiri atriði en varða tungumálin. Málakunnátta er mik-
ilvægur hluti almennrar þekkingar, og fyrir fslendinga er hún undirstaða al-
mennrar menntunar. Flún er því forsenda þess, að menn geti verið góðir lög-
fræðingar, — í þeim hópi, sem vekur, glæðir og verndar „guðsdómseldinn
skæra“ „viskunnar helga fjalli á“, svo að gripið sé til orða listaskáldsins góða.
Þór Vilhjálmsson
82