Vísir - 24.12.1943, Blaðsíða 11

JÓLABLAÐ VÍSIS
11
börniu, búa þau, þvi að nú átti
að fara i kirkju, hlusta á afian-
sönginn. Við fylgdumst með
eldra fólkinu til kirkju, þvi að
þangað fóru allir, sem gátu horf-
ið að heiman. Og svo stóðum
við við hið gullna hlið, dyr
kirkjunnar. Þar skildu leiðir
okkar og eldra fólksins. Engill
gleðinnar tók okkur sér við
hönd, en engill alvörunnar eldra
fólkið og leiddi það til sætis.
En sú dýrð! sú Ijósadýrð! En
hvað allt var þania eins og það
átti að vera. Og kirkjugestirnir!
allir i sínu hezta skarti. Það sást
reyndar ekki liið marglita fiðr-
ildaskraut, sem fegrar og skreyt-
ir nútíma-meyjarnar, en skraut-
legt var unga fólkið þó i okkar
augum; við þekktum ekki
skrautlegri klæðnað en þau há-
tíðaklæði, sem þá voru notuð.
Þó beindist forvitni okkar ó
þessu sviði aðallega til barn-
anna. Vor-u þau betur búin en
við, eðá voru þau öll í nýjum
flíkum eins og við? Þetta voru,
ef til vill, ekki alvarlegar hug-
leiðingar á þessum lielga degi,
en það voru saklausar, barnsleg-
ar hugsanir, óaðskiljanlegar
liinni barnslegu jólagleði. —
Nú voru allir komnir í sæti, en
áður en tekið var til, gekk skar-
bítur kirkjunnar fram með
smástiga og ljósasltæri. Hann
fór að laga kertin, klippa skörin
á kertunum i ljósahjálmunum,
þessum veglegu forngripum
kirkjunnar. Svo varð kyi-rð í
kirkjunni og þvi næst liófst
söngurinn, einraddaður, en að
því skapi kröftugur. Nú átti ekki
við, að leifa af heldur taka á
því sem til var. Það var mikill
söngur, ánægjulegur i okkar
eyrum .og svo sterkur, að okkur
fannst kirkjan, þelta 100 ára
gamla steinliús, skjálfa af ofur-
þunga tónanna. Þá var ekkert
hljóðfæri í kirkjunni. Það kom
þó von bráðar. .1. P. T. Bryde
gaf fyrsta hljóðfærið, lítið
harmoníum, og Sigfús Árnason
frá Vilborgarstöðum varð í^rsti
organleikarinn. Að messunni
lokinni fór hver heim til sín, á-
nægður og hress eftir þessa á-
nægjusömu stund í kirkjunni.
Þegar heim var komið, var liinn
hnausþykki rúsínugrautur, með
kanel út á, snæddnr og síðar
unl kvöldið drukkið kaffi með
Iummum og öðru góðgæti. —
Eg verð að minnast á ]>á venju,
sem við börnin gættum vel, þeg-
ar úr kirkju var komið, en hún
var sú, að við gengum til föður-
ömmu okkar. Hún hét Anna og
var fædd i Vogsósum 1804, dótt-
ir prestsins þar, síra Jóns. Hún
var komin yfir sjötugt, þegar
eg man fyrst eftir henni, og dó
hún hjá foreldrum minum 75
ára, 1879. Við elztu bræðui’nir
tveir, settumst við hlið hennar
og sögðum henni það, sem við
mundum úr ræðu prestsins.
Hún var okkur allt, þessi góða
amma okkar. Hún sagði okkur
sögur, kenndi okkur sálma og
bænir. Hún tók ávallt á móti
okkur lxvernig sem ástatt var
fyrir okkur, bæði i sorg og gleði.
Barnabrekin okkar lögðum við
í liennar skaut; hún hafði lag
á þvi að lægja rótið i sálum okk-
ar, liugga okkur og leiðbeina til
hins hetra. Við fórum ávallt
betri börn frá henni en þegar
við komum til hennar, því að
lxún var sii annnan, sem alll
kunni að fyrirgefa. Svo lagðist
hún veik. Eg kom oft að rúm-
stokknum liennar,og mér fannst
hún eiga svo hógt með að tala
við mig. Eitt sinn, er eg kom
inn og ætlaði til hennar, kallaði
móðir min til mín, tólc mig af-
síðis og setti mig á kné sér og
sagði mér lágt: „Hún amma
þín er dáin.“ „Dáin?“ „Já, hún
er farin til guðs.“ Þá skildi eg
hvernig komið vax’. Eg gekk frá
móður minni. Mér fannst litla
húsið okkar, sem mér annars
sýndist svo stórt, vei’a of þröngt.
Eg gekk út og lagðist á bala vest-
an við húsið. Þar grét eg mig
þreyttan. — Það er gott að geta
grátið, grátið hai’nslegum hrein-
unx tárum, þegar hjartanu blæð-
ir. — Annars var aðfangadags-
kvöldið kyri’látt, enginn liávaði
eða skarkali og engin heimbað.
Þó máttum við börnin liafa með
höndum spilin okkar, senx oftasl
voru ný, og sxuxxir þeir eldri
voru þá cinnig orðnir góðglaðir,
kenndir eða jafnvel betur þó.
Ljós var látið loga alla nóttina
og heðið með eftirvæntingu
næsta dags.
Jóladagurinn.
RYKKJUSKAPUR var ekki
lítill á jólununx. Það þótti
og nautn. Þegar húið var að
punta börnin og ljúka öði’unx
morgun-stöi’fum, var forði sá
borinn fram, senx skammta átti
til jólanna. Var það ekkert snxá-
ræði á stórum heimilum. Hús-
freyja stóð auðvitað fyrir
skömmtuninni, en vinnustúlk-
urnar háru að og frá henni vist-
inxar eftir þörfunx. Var þetta
ekki lílið starf eða vandalaust,
því að þar þui’fti meðal annars,
að gæta allrar nákvæmni, svo að
engiixn gæti annan öfundað af
því að gert væri upp á milli
neytendanna. Á diskana var lát-
ið það, sem konxst af haixgi-
kjöli, feitu og mögru, enúfrem-
ur fylgdi þar með viðbit, snxjör
og flot, axdv þess mikið af flat-
kökuixi og rúgbrauði. Hveiti-
brauð eða flatkökur úr því efni
þekktist ekki, þvi að þá þekkt-
ist ekki enn hveititegund sú
(íxxatarhveiti), sem síðar var
innflutt í rikunx mæli, og
kallað var „overhead“, efx i
nxunni almennings hafðx oft
breytzt i „óveðxii’hefti“. — Þessi
ríflegi matarskaixxaiitur átti að
eixdast heimilisfólkinu jóladag-
ana eða jafnvel lengur, svo að
jafnvel þeir senx sp'anxeytnastir
voi’u, áttu nxunnbita af skaxxinxt-
inuixx á Þrettáixdanum. Af þess-
um skanunti var ætlazt til að
hjúin veittu þeiixx gestxun sínunx,
sem þau buðu heim á jólunum,
en kaffi og nxeð því var veitt
gestunx og heinxilisfólki þar fyrir
utan. Það þótti sjálfsagt. Ekki
var okkur krökkunum skanxnxt-
að, því að það var yfirhöfuð
venja hjá foreldrunx miixum, að
við, á liátíðum að minnsta kosti,
neyttunx nxóltiða við saixieigin-
Iegt borð með þeim. Auk stóra-
skannxxtsins, sem fyrr getur, var
á jólunx daglega veitt ein heit
máltíð, venjulegast ný kjötsúpa,
því að oftast var slátrað fyrir
jólin, jólarollu svo nefndri.
Annai’s var utan hátíða venja
að hafa þrímælt til matar dag-
lega: Kl. 10 var soðinn fiskur,
nýr eða saltaður með jarðeplunx
eða bi-auði, ef jai’ðepli þrutu, kl.
2 kaldur nxatur, harðfiskur, söl
og súr hvalur, ef til var, eða súr-
ir sundnxagar og brauð, og kl. 7
heitur nxatur, kjötsúpa á sunnu-
döguixx, einn dag í viku grautur
og finxm daga vikunnar fugla-
súpa. Kjötsúpan var ávallt vel
þegin; nxinna var okkur um
grautinn, en nxinnst var okkur
um fuglasúpuna. Hún var i okk-
ar munni svipuð því senx kjöt-
súpan skólapiltununx á Bessa-
. stöðum, sem þeir nefndu
,,spörtu“, þvi að þeinx ]>ótti him
óneitanlega minna á liarði’étti
ungra manna í hinni fornu höf-
uðborg Sparta á Pelóponnesos.
— Skeiiimtanir voru fábreyttar
á þeim tiixxuixi. Aðalskeixxmtun-
in var að spila á spil og þá var
helzt spilað: Vist, svarti Pétur,
dómaraspil og púkk. Dansleikir
Gert við net.