Morgunblaðið - 29.05.1986, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. MAÍ1986
Listahátíð 1986:
Cecile Licad leikur 2. Rachmaninoff-
konsertinn á fyrstu tónleikunum
Cecile Licad heitir 25 ára stúlka
frá Filippseyjum sem er einleikari
á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
íslands í Háskólabíói á fyrstu tón-
leikum á Listahátíð í Reykjavík að
þessu sinni. Hún leikur annan
píanókonsert Rachmaninoffs í
c-moll op. 18. Stjómandi hljóm-
sveitarinnar er Jean-Pierre Jacquill-
at.
Þrátt fyrir ungan aldur hefur
Cecile Licad getið sér frægðarorð á
alþjóðavettvangi og hlotið lofsam-
leg ummæli gagnrýnenda. Paul
Hume, tónlistargagnrýnandi The
Washington Post, hefur líkt henni
við Myru Hess og Ginu Bachauer,
svo dæmi sé nefnt. Hún hóf nám í
píanóleik þegar hún var fimm ára
og kom fyrst fram sem einleikari
með hljómsveit f Manflu þegar hún
var sjö ára. Tólf ára að aldri héit
hún til náms í Bandaríkjunum þar
sem hún var nemandi Rudolfs Serk-
ins um átta ára skeið, og síðan hún
vann til gullmedalíu sem kennd er
við Leventritt fyrir sex árum hefur
hún verið í hópi þeirra ungu píanó-
leikara sem standa í fremstu röð á
alþjóðasviði. Auk þess að leika með
hljómsveitum undir stjóm hljóm-
sveitarsljóra á borð við Solti,
Abbado, Prévin, Rostropovitsj,
Mehta, Ormandy og Merriner hefur
Cecile Licad leikið inn á hljómplöt-
ur. Þá hefur hún gert nokkuð af
því að leika kammertónlist, m.a.
með Peter Serkin, Murray Perrahia
og Guamieri-kvartettinum.
Af tilvitnunum í ummæli tónlist-
argagnrýnenda hinna ýmsu dag-
blaða má ráða að Cecile Licad er
mjög fær píanóleikari, bæði með
tilliti til tækni og túlkunar. Þannig
segir The New York Times um tón-
leika hennar með New York Fíl-
harmóníunni undir stjóm Zubin
Metha: „Ekki kom á óvart að fimir
fingur hennar hefðu nótnaborðið á
valdi sínu en hún hafði líka dálítið
annað fram að færa sem varð til
þess að áheyrendur æptu af fögnuði
þegar þau Zubin Metha höfðu
geyzst í gegnum lokakaflann: Þá
birtist Cecile Licad sem sameining-
artákn glæsilegs næmleika og
gneistandi krafts sem hún hefur
jöfnum höndum á valdi sínu þegar
tónlist krefst þess.“
Um aðra tónleika hljómsveitar-
innar undir stjóm Leonards Slatk-
ins þar sem Cecile Licad lék einleik
á píanóið segir The New York
Times: „Hljómur Cecile Licad er
ekki aðeins undurfagur heldur er
leikur hennar einstaklega áferðar-
fallegur, þrunginn tjáningu og til-
fínningu." Um sömu tónleika sagði
Daily News: „Einleikarinn var stór-
kostlega falleg „yfirlýsing“.“
Tagblatt í Linz í Austurríki segir
um tónleika hennar ásamt Suisse
Romande-hljómsveitinni: „Það var
stórmerkileg reynsla að hlýða á
Cecile Licad. Hún lék af eðlislægum
glæsileika og hafði á valdi sínu
alveg ótrúlega snilldartækni þannig
að hún lék erfiðustu kaflana af
þvflíkum léttleika og tilfinningu að
þar sem maður var gagntekinn af
túlkun hennar kom ekki annað til
mála en að hrópa „bravó“.“
Á sama veg eru ummæli Lund-
únablaðanna og þegar hún lék með
Lundúna-sinfóníunni ásamt Claudio
Abbado hafði tónlistargagnrýnandi
Financial Times m.a. þetta að segja:
„Þetta var óvenjulega ljóðræn túlk-
un á píanókonsert Shumanns,
klingjandi og áferðarfalleg." Um
sömu tónleika sagði Daily Telegr-
aph: „Píanóleikur Cecile Licad var
meistaralegur og skilningur hennar
í túlkuninni er langt umfram það
sem búast m á við af listamanni
sem er svo ungur að árum.“
Nicholas Kenyon sem skrifað í
The Times sagði um leik hennar
er hún lék með Lundúna-fílharmón-
íunni undir stjóm André Prévins:
„Cecile Licad er ungur píanóleikari
sem á verulegri velgengni að fagna
í Ameríku. Hún lék annan píanó-
JÓN ÞÓRARINSSON SKRIFAR FRÁ KAUPMANNAHÖFN
Óperan Sál og Davíð
í nýrri uppsetningu
Það mun vera nokkuð langt
orðið síðan óperan „Sál og Davíð"
eftir Carl Nielsen var síðast á
fjölum Konunglega leikhússins.
En hún kemur nú á sviðið í nýrri
uppsetningu, sem unnin er í
samvinnu við danska sjónvarpið
og ber e.t.v. nokkum svip af því
að nún er ætluð fyrir sjónvarp
jafnframt. Það em tveir Svíar sem
hafa valist til að standa fyrir þessu
verki: Hljómsveitarstjórinn Sixten
Ehrling, sem hefur getið sér sér-
stakt orð fyrir flutning á verkum
Carls Nielsen austan hafs og
vestan, og leikstjórinn Folke
Abenius, sem er sennilega virkasti
og virtasti óperuleikstjóri á Norð-
urlöndum um þessar mundir.
Höfundur leikmyndarinnar, Sture
Pyk, mun einnig vera Svíi.
Carl Nielsen samdi tvær óper-
un „Sál og Davíð" sem varð til á
ámnum 1899—1901 og var frum-
sýnd 1902 og „Maskerade" sem
er skrifuð 1904—6. Hin síðar-
nefnda er gamanópera, sækir efni
sitt til Holbergs og hefur alltaf
átt vinsældum að fagna í Dan-
mörku. Hin fyrri er aftur á móti
háalvarleg og átti a.m.k. fyrr á
ámm á brattann að sækja að því
er tekur til vinsældanna. Það
hefur líka verið að henni fundið
að efni hennar sé epískt fremur
en dramatískt og textinn hæfði
betur óratóríu en ópem. Efnið er
sótt í Gamla testamentið og grein-
ir frá því þegar flárhirðirinn,
skáldið og söngvarinn Davíð legg-
ur að velli risann Golíat og mætir
tortryggni, öfund og afbrýði
gamla konungsins Sáls, en vinnur
vináttu sonar hans Jónatans og
ástir dótturinnar Mikalar og loks
ríkið. Frá þessu öllu er sagt af
miklu meiri nákvæmni í Samúels-
bókunum en í ópemnni er Samúel
spámaður settur upp á sviðið og
gerður að eins konar erindreka
Drottins á jörðu. Það orkar ekki
tvímælis að það er Sál sem er
aðalpersóna ópemnnar og inntak
Fremst á myndinni frá vinstri: Stig Fogh Andersen (Jónatan), Leif Roar (Sál konungur) og Eva
Johansson (Mikal).
hennar er fyrst og fremst sálar-
strið hans, ör geðbrigði og innri
sviptingar. Hinar persónumar
virðast óneitanlega dálítið „staðl-
aðar“, þótt hlutverk sumra þeirra
séu bæði stór og erfið.
í tónlistinni era margir ákaf-
lega fagrir staðir, einkum að því
er til söngsins tekur. Hljómsveit-
arþátturinn er hins vegar nokkuð
einlitur, verður jafnvel dálítið
þreytandi og á það til að kæfa
mögnuðustu söngraddir, þegar
blásaramir láta gamminn geysa
eins og þeim var leyft hér. Það
má merkilegt telja að Carl Nielsen
sem sjálfur var fiðluleikari skuli
ekki hafa ætlað strengjunum
meiri hlut en þeir fá í þessu verki.
Að vísu þarf hér að lýsa í tónum
miklum bardögum sem fara fram
Kjell-Magnus Sandve (Davíð).
Eva Johannsson (Mikal) og Leif
Roar(Sál).
utan sviðs og kannski ferst lúðr-
unum það best. En það verður
þá að hvfla þá á milli.
En fyrir einsöngvara og kór er
maigt fagurlega samið í þessu
verki, og það naut sín ágæta vel
í þessum flutningi því að hér var
valinn maður í hveiju rúmi. Leif
Roar fór stórglæsilega með hlut-
verk Sáls konungs bæði í söng
og leik. í hlutverki Jónatans var
Stig Fogh Andersen og gerði því
ágæt skil og sama er að segja
um Evu Johnasson í hlutverki
Mikalar. í hinu erfiða hlutverk
Davíðis konungsefnis var gestur
frá Noregi, Kjell-Magnus Sandve,
ungur tenor sem var eins og
skapaður fyrir hlutverkið. Enn er
ástæða til að neftia Christian
Christiansen (Abner herforingi),
Jörgen Klint (Samúel spámaður)
og ekki síst Minnu Nyhus (völvan
í Endor) sem skilaði stuttu en
átakamiklu hlutverki mjög eftir-
minnilega. Kórinn var fjölmennur
og frábærlega góður eins og jafn-
an áður.
Ýmislegt varðandi leikmynd,
búninga og gervi gæti orðið tilefni
athugasemda. Allt er þetta mjög
stflfært, en sveiflast á milli eins
konar „naívisma" annars vegar
og „ábsúrdisma" hins vegar og
leggur stundum á tæpasta vað,
að þetta mikla drama verði á
stundum beinlínis hlægilegt.
Sviðsmyndin sjálf er að ýmsu leyti
hugvitssamleg og nýtist vel fyrir
Qölmennar hópsenur. En einstök
atriði hennar stinga mjög í augu,
eins og digur höggormur með
mannsandlit f skopmyndastfl, sem
hangir í tijágrein í fyrsta og
öðmm þætti. Eða veggskrautið
hjá völvunni í Endor: norrænar
rúnir frá víkingaöld eða þar um
bil. Litaval í búningum (og hár-
kollum) var sundurgerðarlaust og
stundum ósmekklegt. Ég er að
velta því fyrir mér hvort sumir
þessir litir komi öðmvísi út í sjón-
varpinu þegar þar að kemur. En
út yfir tók þó þegar komið var
með spámanninn Samúel, gamlan,
lasburða og raunar dauðvona, inn
á sviðið í risavöxnum hjólbömm
af líkri gerð og notaðar vora til
að aka taði á völl í sveitinni í
gamla daga, bara stærri.
En þótt þannig megi tína til
sitthvað sem líklega hefði átt
betur fara var sýningin í heild
áhrifamikil, einkum vegna þess
hve allur söngur var fagur, og
ánægjulegt og fróðlegt að kynn-
ast þessu stórvirki Carls Nielsen.