Morgunblaðið - 18.11.1986, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1986
45
Víst er okur í af-
borgunarviðskiptum
eftirSverri
Albertsson
Málið snýst um margf-
alt verðlagningarkerfi.
Eitt verð ef þú stað-
greiðir og annað verð
ef þú borgar með af-
borgnnum. Þetta er að
sönnu löglegt því sam-
kvæmt upplýsingum
Verðlagsstofnunar eru
engar reglur í gildi um
margf alda verðiagn-
ingu.
Þegar fólk kaupir heimilistæki
með afborgunum greiðir það í
mörgum tilfellum okurvexti, eða
allt að 85% vexti af eftirstöðvunum.
Þetta er staðreynd.
Vinnan, tímarit Alþýðusambands
íslands, greindi m.a. frá þessum
okurvöxtum í nóvemberhefti sínu
og fjallaði ríkissjónvarpið um málið
í fréttatíma sínum 5. nóvember sl.
og ræddi fréttamaður þá við Jó-
hannes Gunnarsson, formann
Neytendasamtakanna, og tók hann
undir umfjöllun Vinnunnar, og kall-
aði viðskiptahætti í afborgunarvið-
skiptum „afarkosti með eignarrétt-
arfyrirvara".
Síðan gerist það næst að Ámi
Ámason, framkvæmdastjóri Versl-
unarráðs íslands, mætti í frétta-
stofu ríkissjónvarpsins föstudags-
kvöldið 7. nóvember. Þar fékk hann
að tjá sig um málið nær gagnrýnis-
laust. Árni sagði „þetta er rangt“.
Svo mörg voru þau orð. Ámi
sagði að verslunin tæki ekki okur-
vexti og fór síðan að tala um að
verslunin þyrfti að greiða hærri
vexti af sínum lánum en hinn al-
menni viðskiptavinur bankanna.
Auðvitað, þetta kom allt fram í
umfjöllun Vinnunnar — og meira
að segja, í þeirri von að hægt væri
að losna við útúrsnúninga af þessu
tagi birti Vinnan kaupgengi við-
skiptaskuldabréfa þannig að menn
gætu einfaldlega reiknað dæmið út
sjálfír. Málið snýst nefnilega ekki
um þá vexti sem reiknaðir eru af
skuldabréfínu.
Málið snýst um margfalt verð-
lagningarkerfi. Eitt verð ef þú
staðgreiðir og annað verð ef þú
borgar með afborgunum. Þetta er
að sönnu löglegt því samkvæmt
upplýsingum Verðlagsstofnunar
eru engar reglur í gildi um marg-
falda verðlagningu.
Tökum dæmi. 22" Xenon-sjón-
varpstæki frá Nesco kostar 46.900
kr. staðgreitt. Sama tæki kostar
52.900 ef borgað er með afborgun-
um, t.d. 10.000 kr. út og rest á 6
mánuðum. Hér verður verðhækkun
um 6.000 krónur vegna þess að
viðskiptavinurinn notfærir sér af-
borgunarkjörin sem verslunin býður
upp á. Þetta er kannski löglegt
en ...
TAFLA2
Kaupandinn greiðir kr.:
10.000 kr. útborgun
síðan:
6.000 kr. dulbúnir vextir
36.900 kr. eftirstöðvar
343 kr. lántökugjald
643 kr. stimpilgjald Þetta verður síðan að eftir- stöðvaskuldabréfí
Samtals 43.886 kr.
Síðan 1.982 kr. í vexti af skuldabréfinu
192 kr. í þóknun
Alls 56.050 kr. (Við minnum á að staðgreiðslu- verð tækisins var 46.900 kr.)
Verslunin fær: 10.000 kr. útborgunin
42.149 kr. fyrir skuldabréfíð sem selst á kaupgengi 0.96065
52.149 kr.
986 kr. stimpil- og lántökugjald sem bankinn tekur
Alls 51.163 kr. (Þetta er sú upphæð sem verslun- in fær samdægurs eða um leið og hún afhendir bankanum skuldabréfið. Gróði umfram stað-
Bankinn fær: greiðsluverð verður 51.163 — 46. 900 = 4.263 kr.
986 kr. lántöku- og stimpilgjald
1.727 kr. afföll af skuldabréfínu sbr. kaup- gengi
1.982 kr. vextir
192 kr. þóknun
Alls 4.887 kr.
Tafla 5
Sparnaður. Kaupandinn leggur
inn mánaðarlega í 6 mánuði til að
spara saman 36.900 kr. 10.000 kr.
á hann fyrir.
Á mán. í 6 mán. Vextir Alls
5.964 1.113 36.900
Menn þurfa ekki að vera beinlín-
is skarpir né verslunarfjandsamleg-
ir til að sjá að hér er ekki allt með
felldu.
Staðreynd málsins er sú að versli
menn þetta ákveðna sjónvarpstæki
á afborgunarkjörum verslunarinnar
greiða þeir 85% vexti af eftirstöðv-
unum. Það er sú staðreynd málsins
sem stendur óhögguð hvað sem
Árni annars segir um þau vaxtakjör
sem snúa að versluninni, enda kem-
ur fram í töflu 2, hvernig andvirðið
skiptist. Það hefur enginn sagt að
verslunin haldi öllum mismuninum
fyrir sig — bankinn sem kaupir við-
komandi skuldabréf af versluninni
fær afföllin og hina hefðbundnu
vexti — en á móti kemur að verslun-
in lánar ekki neitt því hún selur
skuldabréfið samdægurs til við-
skiptabanka síns.
Það veldur mér hins vegar von-
brigðum að Verslunarráð Íslands,
samtök sem ég hef leitast við að
virða sem fagleg samtök manna í
viðskiptum sem vilja stuðla að fag-
legum viðskiptaháttum og heiðar-
legum, skuli taka upp hanskann
fyrir verslanir sem stunda vægast
sagt hæpin viðskipti af þessu tagi.
Og mér er spum, hvað segir Versl-
unarráð við þá meðlimi sína sem
versla með heimilistæki og annan
vaming sambærilegan við þann sem
hér er um fjallað, og ekki notast
við þetta margfalda verðlagningar-
kerfi og missa þannig af aukagróð-
anum? Eru þessir menn kjánar sem
ekki kunna „bissness“?
Fjöldinn allur af verslunum not-
ast aðeins við eitt verð á hveijum
hlut, og gefur meira að segja
ógjama staðgreiðsluafslátt. Þessar
verslanir segja við viðskiptavininn:
„Varan kostar þetta og síðan má
semja um greiðslur". Nú er tvennt
til í dæminu. Þessar verslanir em
með verðið alltof hátt í byrjun, þ.e.
þetta eina verð þeirra er sambæri-
legt við afborgunarverð hinna
verslananna — og snuða þannig á
þeim sem staðgreiða. Eða verð
þeirra er sanngjarnt og rétt og þær
sjá ekki ástæðu til að hækka verðið
þrátt fyrir að þær láni hluta kaup-
verðs — en þá hlýtur eitthvað að
vera bogið við lánaviðskipti þeirra
sem hækka verðið.
Það væri gaman að fá útskýring-
ar Árna og Verslunarráðs á þessum
tveimur tegundum verslunarhátta
sem hér tíðkast og jafnframt skýr
svör Árna um hvort hann telur að
það verð sem neytandinn greiðir í
dæminu hér að ofan, þ.e. með af-
borgunarkjörum verslunarinnar, sé
sanngjarnt.
Höfundur er ritstjóri „ Vhmurmar".
P tofgtml íl
2 Gódan daginn!
Ekkert sem Ámi Árnason segir
eða gerir breytir þeirri staðreynd
að ætli viðskiptavinur, sem á 10.000
kr., að kaupa þetta tæki þá kosta
lánaviðskipti verslunarinnar hann
85% vexti af eftirstöðvunum. Kaup-
andinn á nokkra kosti. Hann getur
sparað saman fyrir eftirstöðvunum,
36.900 kr., hann getur farið í eigin
banka og fengið þær lánaðar eða
hann getur fengið þær lánaðar í
versluninni. Grundvallaratriðið er
að kaupandann vantar 36.900 krón-
ur upp á kaupverðið — og það að
fá þessa upphæð að láni í verslun-
inni kostar hann 6.000 krónur til
viðbótar. Þar er okrið falið.
Við skulum bera þessar þijár
leiðir saman. í fyrsta dæminu er
greiðslubyrði af láni verslunarinnar,
í öðm dæminu er greiðslubyrði af
almennu skuldabréfaláni og í þriðja
dæminu er dæmi um spamað. í
öllum tilfellum er reiknað með að
kaupandinn eigi 10.000 krónur
sjálfur og vanti 36.900 krónur til
að greiða tækið að fullu.
Tafla 3
Greiðslubyrði af 43.878 kr.
skuldabréfí verslunarinnar vegna
36.900 kr. eftirstöðva. Viðskiptvin-
urinn greiddi 10.000 kr. við kaupin
og síðan á mánuði:
Mán. Afb. Vextir Þóknun Alls
1. 7.313 567 32 7.911
2. 7.313 472 32 7.817
3. 7.313 378 32 7.722
4. 7.313 283 32 7.625
5. 7.313 189 32 7.533
6. 7.313 94 32 7.439
43.878 1.982 192 46.047
Gerð tækis
Xenon 22“-sjónvarp
Orion-myndband
Fisher-myndband
Skoðum hvernig dæmið lítur end-
anlega út. Við kaupum tækið efst
á listanum, 22“ sjónvarpstæki og
greiðum 10.000 krónur út. Þá ættu
36.900 krónur að standa eftir af
raunvemlegu verði tækisins. (í allri
umíjöllun Vinnunnar er reiknað
með því að hið rétta verð tækisins,
með öllum kostnaði og eðlilegri
álagningu verslunarinnar, sé stað-
greiðsluverðið því varla tapar
verslunin á staðgreiðsluviðskiptum.
Því meðhöndlast verðhækkunin,
6.000 kr. sem dulbúnir vextir.) En
skoðum dæmið nánar.
Tafla I
Verð nokkurra tækja.
Verslun Afborg- unarverð Staðgr. verð Mism.
Nesco 52.900 46.900 6.000
Nesco 41.900 36.900 5.000
Sjónvarpsbúðin 44.950 39.950 5.000
Tafla 4
Almennt skuldabréfalán að upp-
hæð kr. 36.900. Kaupandinn átti
sjálfur 10.000 kr. fór í eigin banka
eftir afganginum og staðgreiddi
tækið. Mán. Afb. Vextir Þóknun Alls
1. 6.150 470 32 6.652
2. 6.150 392 32 6.574
3. 6.150 314 32 6.496
4. 6.150 235 . 32 6.417
5. 6.150 157 32 6.339
6. 6.150 78 32 6.260
36.900 1.646 192 38.788

FRYSH-0G KELKLEFAR
tilbúrar á mettima
Ur Barkar einingum færð þú frysti- og kæli-
klefa af hentugri stærð, níðsterka, þægilega
að þrífa, auðvelda í
uppsetningu og einangr-
aða með úreþan,
-besta einangrunarefni
sem völ er á.
Hentug grunnstærð
á einingum margfaldar
notagildi klefanna
þannig að þeir reynast
frábær lausn fyrir verslanir, fiskvinnslur,
kjötvinnslur, mötuneyti, veitingahús, hótel,
heimahús og alls staðar þar sem þörf er á
vandaðri geymslu til
kælingarogfrystingar.
Krókalæsingar,
einfaldar en sterkar
tryggja skjóta og
trausta uppsetningu.
Níðsterk klæðning
meðplasthúðauðveldar
fullkomið hreinlæti.
Hringið eða skrifið eftir frekari upplýsingum
Barkar frysti-og kæliklefar leysa vandann víðar en þig grunar