Morgunblaðið - 18.11.1986, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1986
61
Þórunn Guðmunds
dóttir - Minning
Fædd 30. desember 1892
Dáin 7. nóvember 1986
Það var sumarið 1966 sem ég
kjagaði upp stigann á Reynimel 31,
orðinn vel frammsett því ég átti von
á barni, þá um haustið. Eg mætti
þar konunni á neðri hæðinni á stiga-
pallinum, við buðum hvor annarri
góðan daginn eins og venja er um
fólk sem þekkist ekki öðruvísi en
að búa í sama húsi og deila þvotta-
húsi. Ég hafði heyrt það að Þórunn
væri hætt störfum sökum aldurs
og þótti mér það undarlegt svo
ungleg sem hún var, jarpa hárið
hennar var þá laust við gráu heim-
sóknina og augunn tindruðu af
einhveiju lífi sem ekkert átti skylt
við elli.
Og sem ég paufaðist þarna upp
stigann í allri minni þyngd fékk ég
hugmynd sem varð til þess að ég
kallaði niður í stigaganginn til
hennar: „Heldurðu að þú væri fáan-
leg Þórunn til að gæta bamsins sem
ég vonast til að eignast í október?"
Hún stoppaði í miðri tröppunni og
íhugaði tilboð mitt stundarkom,
kallaði svo upp til mín hlæjandi:
„Nú það munar ekki um það.“ Þá
var komið að mér að íhuga hvort
þetta væri neitun við tilboði mínu
eður ei, og komst ég að þeirri niður-
stöðu að konunni hefði ekkert litist
á þenna flumbrugang að fela verð-
andi bam sitt forsjá bláókunnugrar
manneskju og það formálalaust í
köldum stigagangi.
Svo leið sumarið og í október
gekk ég aftur upp þennan sama
stiga haldandi á burðarrúmi, í því
lá stór, myndarlegur og langþráður
sonur. Ég fór upp á efri hæðina og
setti barnið í vögguna sem þar beið,
en svolítið fannst mér tómlegt að
vera þarna ein með baminu á þess-
um hátíðisdegi, komin heim með
nýjan fjölskyldumeðlim og engan
til að samfagna, en þannig stóð á
að eiginmaður minn var í vinnu og
dóttirin í skóla. Varla hafði ég stað-
ið þama nema tvær mínútur og
vorkennt sjálfri mér þegar barið var
á dyrnar, ég opnaði og þama stóð
Þómnn, með svuntu um sig miðja
sem gaf strax til kynna að hér
væri hún mætt til starfa. Eg stam-
aði einhveija kveðju í undmn minni
því ekki hafði farið orð okkar í
milli síðan daginn sæla í stigagang-
inum.
—„Hvemig hefur drengurinn
það?“ spurði Þómnn hress í bragði.
—„Drengurinn?" spurði ég
hvumsa, „hvernig vissir þú að ég
átti strák?"
—„Mig dreymdi hann, vininn,"
sagði Þómnn og horfði blíðlega of-
an í vögguna.
—„Dreymdi þig hann?“
—„Já, já, ég sá hann í draumi
áður en hann fæddist, hann lá þar
í hnipri blessaður og allt myrkur í
kringum hann og einhver sagði við
mig: Þetta er drengurinn hennar
Guðrúnar."
Aldrei spurði ég Þómnni hvort
það hefði verið draumsins vegna,
sem ég átti því láni að fagna að
hafa hana við hlið mér fyrstu árin
hans Leifs sonar míns. Honum gaf
hún kærleika sem á eftir að búa í
sálu hans hvað gamall sem hann
verður. Og fyrir mig var hún góður
og tryggur vinur. Einn eiginleika
hafði Þómnn sem mér þótti vænna
um en allt annað, hún kunni að
segja mér sögur. Oft var setið yfir
kaffibolla á Reynimelnum og farið
létt með að gleyma stað og stund
meðan Þómnn sagði frá. Leifur
sonur minn, sem venjulega á þess-
um stundum dundaði sér inni í stofu
við að eyðileggja einhver rándýr
verðmæti, vissi að hér hafði hann
nægan tíma og ráðrúm því þær
vom alveg búnar að gleyma sér í
bili.
Stundum sagði hún mér sögur
úr bókum sem hún hafði lesið, hafði
djúp rödd Þómnnar einhvem seið
og fyllt frásagnargleði og mjög
ákveðinni afstöðu til allra sem hún
sagði frá. Allt þetta gerði fólkið sem
hún sagði frá þó það aðeins ætti
tilveru sína í bókum ljóslifandi fyrir
mér.
Sjaldnar sagði hún mér frá sjálfri
sér, því Þómnn var dul kona. Ein-
stöku myndir gaf hún mér samt af
ámnum þegar hún var að alast
upp. Hún sagði mér frá einhverjum
bæ austur í sveitum, þar hafði henni
verið komið fyrir. Þar var mikið
unnið, en mér fannst Þómnn hafa
kunnað því vel að vinna fram í
myrkur og þegar hún dróst í rúmið
svo þreytt að hún var hætt að sjá
umhverfið sagðist hún hafa heyrt
viðurkenningarorð falla frá hús-
bóndanum fyrir dugnað sinn. „Þá
hlýnaði í hjartabomnni," sagði Þór-
unn „því hann var ekki vanur að
hrósa fólki.“
Ég veit ekki hvort það var á
þessum sama bæ sem hún hafði
verið sem lítil telpa og einhver hafði
komið til að bólusetja börnin á
bænum við barnaveikinni. 011 böm-
in vom bólusett nema hún. „Það
tók því ekki að vera að eyða bólu-
efni á ómagann," sagði Þómnn og
skellihló. En ég horfði á hana, þessa
hjartahlýju konu og gat ekki stillt
mig um að hugsa: „Hvemig fór hún
að því að geyma allan þennan kær-
leik sem hún átti í hjartanu. Við
svo kaldranalegan aðbúnað í
bernsku?" Einhver hefði sjálfsagt
orðið kalinn á hjarta allt sitt líf, en
hér var hún inni á heimilinu okkar
og gaf okkur ómælda hlýju og
umhyggju.
En hún sagði mér líka aðrar sög-
ur úr hinni austlægu sveit. Sögur
sem sýndu og sönnuðu að „Guð á
margan gimstein þann sem glóir í
mannsorpinu".
Hún hafði rekið kýmar framhjá
bæ nokkmm á hveijum degi. Og
alltaf sagði Þómnn, kom konan á
bænum hlaupandi með flatkökubita
og smjör handa litlum kúasmala.
„Þetta var fátæk kona,“ sagði
hún, „átti fjölda bama, hún hefði
svo vel getað sleppt því að sjá telpu-
tötrið rölta hjá með kýmar sínar,
því það var ekki svo að farið væri
rétt hjá bænum. 0 sei, sei nei, hún
hafði auga með ferðum bams sem
ekkert hafði að gefa henni annað
en þakklátt augnaráð þegar tekið
var við ylvolgri flatkökunni úr hendi
hennar."
Nú fara að nálgast jólin. Ogjólin
okkar Leifs sonar míns hafa alltaf
verið fást tengd henni „Heiju“ en
það var nafnið sem tveggja ára
peyi gaf henni fóstm sinni fyrir 18
ámm síðan.
Við eram svo hrædd um að eitt-
hvert tóm verði í hjörtum okkar
þegar við setjumst við borðið á jóla-
dag, nú þegar Þómnn er farin frá
okkur. Kannski er von okkar sú að
hún komi til okkar í draumi eins
og hann kom til hennar áður en
landnám hans hófst á jörðinni. Til
Leifs kemur hún þá áreiðanlega
með nýja handpijónaða peysu, því
öll sín bamaskólaár byijaði hann
alltaf veturinn í nýrri peysu sem
hún Heija hafði pijónað; „svo
stráksi yrði nú til sóma,“ sagði hún.
Til mín vona ég að hún komi
með nýja sögu, sögu sem kennir
mér að skilja og meta andstæðum-
ar sem lífíð býður uppá. Það versta
og það besta. Og lánsöm væri ég
ef mér tækist að mæta því öllu eins
og hún Þómnn mín og koma útúr
lífínu með hreint hjarta svo barma-
fullt af óeigingjörnum kærleika til
annarra.
Guðrún Asmundsdóttir
í dag verður til moldar borin foð-
ursystir okkar sem síðustu ár sín
átti heima í Hátúni 10 í Reykjavík.
Hún fæddist í Móakoti í Hjalla-
hverfi í Ölfusi 30. desember 1892.
Foreldrar hennar vom hjónin Guð-
mundur Bjömsson bóndi og Guðrún
Helgadóttir. Tvo bræður átti Þór-
unn, Eyjólf, sem lifír systur sína í
hárri elli og hálfbróður, Ingimund,
sem er látinn fyrir nokkmm ámm.
Hún fluttist með foreldmm sínum
að Bakka í Ölfusi og bjuggu þau
þar þangað til móðir hennar lést
og var Þómnn þá tíu ára gömul.
Ekki var mögulegt fyrir föðurinn
að búa einn með ungum börnunum
þar sem enga konu var hægt að fá
til þess að taka að sér að annast
bömin. Guðmundur brá því búi og
varð að láta bömin frá sér. Þómnn
fór að Auðsholtshjáleigu en Eyjólf-
ur að Þurrá. Ekki mun vistin hafa
verið góð hjá Þómnni þar sem hún
vað mestu látin stunda hin svoköll-
uðu útiverk.
Um fermingaraldur flyst Þómnn
svo að Núpi í Ölfusi og átti hún
gott atlæti þar. Dvölin á Núpi var
henni sem besti skóli því að þar
lærði hún hin venjulegu hústjómar-
og heimilisstörf og heimilisiðnað,
sem var snar þáttur í störfum heim-
ilsfólksins á íslenskum sveitaheimil-
um á fyrri hluta þessarar aldar.
Um tvítugt flytur hún til
Reykjavíkur og vann þar sem vinnu-
kona á ýmsum heimilum þar til hún
setur á stofn prjónastofu sem hún
rak í mörg ár.
Þegar Magnús Víglundsson
stofnaði nærfata- og sokkaverk-
smiðju í Reykjavík réð hún sig í
vinnu hjá honum og starfaði þar
sem verkstjóri þangað til verksmiðj-
an var lögð niður.
Sennilega má telja að árin sem
hún bjó á Reynimelnum hafí verið
hamingjusömustu ár Þómnnar, því
að þá tekur. hún að sér að annast
böm Guðrúnar Ásmundsdóttur leik-
konu. Mikil vinátta tókst með þeim,
sem hélst ávallt þótt leiðir skildu.
Aldrei hittum við hana án þess að
hún segði okkur frá börnunum og
sýndi okkur myndir af þeim.
Þegar aldurinn færðist yfír Þór-
unni flutti hún í íbúð í Hátúni 10.
í hugum okkar systkinanna lifir
minningin um gjafmilda og góða
frænku, sem ávallt var reiðubúin
að hjálpa okkur og foreldmm okkar
ef nauðsyn krafði. Með Þómnni
Guðmundsdóttur er horfin ein per-
sónan af aldamótakynslóðinni, sem
með dugnaði og elju leiddi okkur,
sem miðaldra emm, inn í þetta vel-
megunarþjóðfélag. Við mættum
una vel ef okkar kynslóð skilaði
svona vel af sér hlutverkinu og hin
svokallaða aldamótakynslóð.
Blessuð sé minning hennar.
Börn Eyjólfs
Guðmundssonar
Blómmtofa
Fríöfinns
Suðurtandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
OpSð öli kvöld
til kl. 22,- einnig um heigar.
Skreytingar við öll tilefni.
Gjafavörur.
Þessar litlu dömur efndu tíl hlutaveltu að Marbakka 23, Kópa-
vogi, til ágóða fyrir Reykjavíkurdeild Rauða krossins. Þær
söfnuðu hátt í 2.000 krónum. — Þær heita Birna K. Kristjáns-
dóttir og Elín K. Guðjónsdóttir.
Þessir krakkar eiga heima i Kvistlandi hér í bænum og tóku
sig saman um að halda hlutaveltu til ágóða fyrir Blindrafélag-
ið. Þar söfnuðu þau nær 2.000 krónum.
Vinimir Sigurður Elvar Sigurðsson og Guðjón Hólm Gunnars-
son efndu til hlutaveltu til ágóða fyrir Rauða kross íslands og
söfnuðu þeir 700 krónum.
NÝTTSÍMANÚMER
69-11-00
Auglýsingar 22480 • Afgreiðsla 83033
Legsteinar
ýmsar gerðir
Marmorex
Steinefnaverksmiðjan
Helluhrauni 14, sími 54034,
222 Hafnarfjörður