Morgunblaðið - 18.11.1986, Blaðsíða 12

<12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 18. NÓVEMBER 1986
Grindavík.
HJÁ fiskeldisstöðinni Eldi hf. í
Grindavík er í undirbúningi að
hefja fjölskyldukynbætur á lax-
fiski á næsta ári, sem er frum-
raun á þessu sviði hér á landi. í
upphafi var fyrirtækinu ætlað
að ala lax til slátrunar en nú
horfa málin þannig við að hag-
kvæmara er að selja hrognin en
að slátra fiskinum, enda töluverð
eftirspurn eftir hrognum. Að
sögn Jóns Péturssonar fram-
kvæmdastjóra Eldis hf. er
markmiðið nú að sérhæfa stöðina
í hrognaframleiðslu hér eftir og
því hafi þessi ákvörðun verið
tekin. Verður unnið að kynbótum
í samráði við sérfræðinga á þessu
sviði.
Jón sagði í samtali við Morgun-
blaðið: „Nýjustu fréttir herma að
Norðmenn ætli sér að hefja kyn-
bætur í auknum mæli og bannað
verði að selja slíkan fisk úr landi
til að þeir nái forskoti á þessu sviði.
Þeir munu því auka kaup á kyn-
bættum fiski með vissa eiginleika
en þeir hafa verið ósáttir við að
kaupa seiði undan villtum físki og
innan fárra ára ætla þeir að verða
sjálfum sér nógir. Þess vegna þurf-
um við að vinna markvisst að
kynbótum til að vera samkeppnis-
færir á markaðnum. Við seljum nú
eingöngu hrogn til íslenskra stöðva
en með fyrirhuguðum kynbótum á
næsta ári horfum við til erlenda
markaðarins og höfum nú þegar
góða möguleika til að selja slík
hrogn til erlendra aðila."
Fréttaritari Morgunblaðsins í
Grindavík heimsótti stöðina til að
fylgjast með og fá nánari innsýn í
það hvemig klakið fer fram. Á
æviskeiði laxfiska eru tvö merkileg
lífsskeið. Annarssvegar þegar seiðið
er komið í sjógöngustærð og ákveð-
ur að ganga til sjávar og hins vegar
þegar laxinn verður kynþroska.
Áður en fiskurinn gengur til sjávar
fer hann í sjógöngubúning. Hann
hreistrar _ og hormónastarfsemi
breytist. Á þessu stigi er fiskurinn
mjög viðkvæmur. I fiskeldisstöðinni
er spilað á þetta með því að hafa
fískinn í 10 gráðu heitu vatni, þann-
Fyrirhugar
samkeppni
við Norðmenn
Jón Pétursson framkvæmda-
sljóri Eldis hf. kreistir hrogn úr
laxi í stöðinni.
til að ala upp og viðhalda stofnin-
um. Með þennan árangur í vega-
nesti förum við nú út í fjölskyldu-
kynbætur sem miða að því að
kreista hæng og hrygnu og halda
hrognunum aðskildum frá hrognum
annarra fjölskyldna. Þannig getum
við fylgst með ýmsum eiginleikum,
meðal annars hraðvexti og vaxtar-
lagi. Ein tilraunin miðast við hvaða
fiskur skilar sér best úr hafbeit og
hvort hann gerir það eftir eitt ár
eða tvö. Síðan er hægt að taka
bestu eiginleikana á milli fjöl-
skyldna og blanda þeim saman til
að fá fram mismunandi eiginleika.
Þegar þessar kynbætur verða
komnar á fullun skrið teljum við
okkur standa jafnfætis Norðmönn-
um og getum keppt við hvaða
erlendan markað sem er. Þannig
munum við auka mjög verðmæti
framleiðslunnar, enda getur það
ekki talist sanngjarnt að greitt sé
sama verð fyrir hrogn úr villtum
laxfiski og kynbættum eldisfiski,"
sagði Jón að lokum.
Kr. Ben.
Steindór Þorvaldsson fiskar
dauð hrogn úr bökkum í klak-
húsi Eldis. í klakhúsinu eru
viðhafðar sérstakar varúðarráð-
stafanir til að hindra að smit
berist í stöðina. Á innfelldu
myndinni sést ofan í einn hrogna-
bakkann.
ig að hann fer í sjögöngubúning
eftir tvö ár og verður kynþroska
tveim árum seinna. Ef hann er í
12 gráðu heitu vatni er hægt að
hraða þessu um eitt ár, þannig að
hægt er að fá hrogn úr 2 V2 árs
gömlum fiski.
Um þessar mundir stendur
klaktíminn yfir og eru hrognin
kreist í fötur en síðan er hængurinn
kreistur þannig að svilin fara beint
í hrognafötumar og eru hrærð var-
lega saman við hrognin. Svilin, eða
sæðisfrumumar, lifa í þijár mínútur
og má ekki hreyfa við neinu á
Morgunblaðið/Kristinn Benediktsson
Hrognalítrinn er nú seídur á
13.750 krónur en lítri af hrognum
undan sérvöldum físki er seldur á
17.600 krónur og er þá aðallega
miðað við hraðvaxta físk með sér-
staka eiginleika.
„í lítranum frá okkur eru um
4.500 til 5.800 hrogn, en dæmi er
um annarsstaðar allt að 14 til 16
þúsund hrogn í lítra. Við framleið-
um um það bil 1.200 lítra af
hrognum á þessu klaktímabili en
af þeim höldum við eftir 40 lítmm
meðan frjóvgunin á sér stað, enda
skiptir sköpum að vel takist til við
þetta. Næst eru hrognin skoluð,
þannig að dauð hrogn og svil skol-
ast frá. Eftir að hrognin hafa
vatnsharðnað em þau sótthreinsuð
og komið fyrir í sérhönnuðum klak-
tunnum þar sem þau em geymd
upp að augnhrognastigi. Eftir
ákveðinn dagafjölda, sem fer eftir
hitastigi, klekjast þau út og em þá
sett í bakka, en á því stigi nefnast
þau kviðpokaseiði.
Eldi í Grindavík undirbýr
fjölskyldukynbætur laxa
Árbók
Suðurnesja
komin út
SÖGUFÉLAG Suðurnesja hef-
ur gefið út 2.-3. árgang árbókar
sinnar. Ritstjórar bókarinnar
eru Jón Böðvarsson og Ragnar
Karlsson. Meðal efnis í bókinni
er grein um rúnasteina á Suður-
nesjum, sálmaskáldið á Kálfa-
tjörn, upphafsár vélbátaútgerð-
ar í Garði, sambýlið við herinn
og myndlistarsýningar í
Keflavík.
í inngangi árbókarinnar segir
Jón Böðvarsson að síðasta árbók
félagsins hafí komið út árið 1983,
og á henni hafí ýmsir annmarkar
verið. Nú sé það von sín að betur
hafí tekist til. Bókin er að þessu
sinni styrkt af Samtökum sveitarfé-
laga á Suðumesjum. Sjö höfundar
leggja til efnið. Bókin er 167 tölu-
settar síður, og sett, brotin og
prentuð í Stapaprenti.
INNLENT
Áhugamenn um úrbætur í húsnæðismálum mótmæla vaxtahækkun:
Kostar þá sem keypt hafa
undanfarið 200-400 milljónir
„Húsnæðishreyfingin beinir því
til ríkisstjórnarinar að hún láti
þegar í stað lækka vexti af ölhim
lánum sem ganga til húsnæðis-
kaupa. Okurlánastarfsemi í
bönkum og öðrum lánastofnunum
verði stöðvuð og komið í veg fyrir
að þessir aðilar hafi heimilin að
markaðsvöru," segir í fréttatil-
kynningu, sem Morgunblaðinu
hefur borist, frá ÁhUgamönnum
um úrbætur í húsnæðismálum.
Húsnæðisstofnun ríkisins:
Lánveitingar samkvæmt
eldri og nýrri lögum
HÚSNÆÐISMÁLASTJÓRN
samþykkti undir lok síðasta mán-
aðar umfangsmiklar lánveiting-
ar til húsbyggjenda og kaupenda
eldri íbúða. Lánveitingar þessar
ná til þeirra sem óskuðu eftir
afgreiðslu samkvæmt eldri og
nýrri lögum.
í fréttabréfí Húsnæðisstofnunar
Ríkisins um Lánamál er gerð grein
fyrir þessum lánveitingum. Samtals
voru veitt lán til rúmlega eittþúsund
íbúða samkvæmt eldri lögunum
(nr. 60/1984), en tæplega sex-
hundruð íbúða samkvæmt nýju
húsnæðislögunum (nr. 54/1986).
Vegna þeirrar ákvörðunar ríkis-
stjómarinnar að heimila hækkun
vaxta vekur hreyfíngin athygli á að
frá árinu 1983 hefur hún ítrekað
krafíst leiðréttingar á misvægi lána
og launa, sem hlaust af vísitöluskerð-
ingu launa og hækkun vaxta. Ríkis-
stjómin hafi viðurkennt rangindin og
forsætisráðherra sagt að um pólitísk
mistök væri að ræða.
Síðan segir: „í stað þess að endur-
greiða fólki það sem hafði verið
oftekið var sett á stofn ráðgjafastofn-
un sem átti að reikna út hver greiðslu-
byrði gæti mest verið og lán
endurskipulögð fyrir hvem og einn
miðað við þær forsendur sem fyrir
lágu. Nú er verið að breyta þessum
forsendum og má ætla að misgengi
og þar með greiðslubyrði aukist veru-
lega aftur. Sýnt er að verið er að
auka vanda húsnæðiskaupenda og
veikja fjárhagslega stöðu þeirra enn
meir. Við lítum á nýgerðar aðgerðir
í vaxtamálum sem hnefahögg í and-
lit þess fólks sem hefur byggt eða
keypt á síðastliðnum 6-7 ámm. Með
aðgerðum sínum hefur ríkisstjómin
torveldað skynsamlega áætlanagerð.
Þannig er nú brostinn grundvöllur
þeirra áætlana sem ráðgjafarstofnun
sjálfrar ríkisstjómarinnar hefur unnið
fýrir húsnæðiskaupendur".
Bent er á í fréttatilkynningunni
að vaxtahækkun úr 5% í 6,5% eins
og dæmi eru um er 30% hækkun á
vöxtum. Það þýði að 100 þúsund
króna vaxtabyrði breytist í 130 þús-
und krónur og er hækkunin sama
tala og ekki fæst samþykkt sem lög-
boðin lágmarkslaun í landinu. í dag
megi áætla að 15-20 þúsund fjöl-
skyldur í landinu verði fyrir barðinu
á vaxtaokrinu og jafngildi það eigna-
upptöku hjá þessum hóp upp á
200-400 milljónir.
„Sviksemi ráðamanna í húsnæðis-
málum er alvarlegt umhugsunarefni.
Margoft hafa loforð reynst haldlaus
og yfirlýsingar um aðgerðir meira
að segja rangar.... Ekkert hefur verið
gert fýrir misgengishópinn annað en
að bæta á hann lánum og veita hald-
litla ráðgjöf af hálfu opinbera aðila.
Ljóst er að misgengið hefur ekkkert
verið leiðrétt og hugmyndir um leið-
réttingu t.d. með skattaafslætti hafa
ekki hlotið náð fyrir augum ríkjandi
stjómmálaflokka," segir ennfremur.