Morgunblaðið - 23.11.1986, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1986
tilraunir með tíma og rúm, persónur
breytast og ganga hver inn í aðra
eins og ekkert sé, og fólki finnst
þetta bara skemmtilegt. A sama
tíma les enginn viðurkennda fram-
úrstefnuhöfunda nema einhver
elíta. Eg sé ekki betur en að vísinda-
skáldsagnahöfundar í Bandaríkjun-
um upp úr 1950 hafí verið að gera
svo til nákvæmlega það sama og
frönsku nýróman-höfundamir en
af því vísindaskáldskapur þykir ekki
fínn urðu þeir fyrmefndu aldrei
hluti af avant-garde-hreyfíngunni.
í útlöndum eru menn nú famir að
veita vísindaskáldskap meiri at-
hygli en áður en bókmenntastofn-
unin hér á íslandi er svo íhaldssöm
að það er fyrst núna sem það þyk-
ir hér um bil í lagi að lesa höfunda
eins og Raymond Chandler eða
Dashiell Hammett. Ef minnst er á
„science-fíction" fóma menn bara
höndum!
Þetta er dæmi um það hvað Is-
lendinga skortir átakanlega rót-
tæka hugsun. Róttæk hugsun á
íslandi er yfírleitt ekki talin ná langt
út fyrir Æskulýðsfylkingu Alþýðu-
bandalagsins! — sem nú er meira
að segja farið að kalla Fylkinguna
úpp á nýtt. Það er eins og menn
vilji endilega ná einhveijum tengsl-
úm við ’68-tímann sem gerði þó
ékki meira en rétt gára yfírborðið
líér á landi. Alls konar menningar-
fyrirbæri sem úti komu fram í
dagsljósið — einkaútgáfan, dreifí-
bréfið, teiknimyndasagan, „sci-
ence-fíction“ og fleira — bámst
ekki hingað fyrr en í kjölfar pönks-
ins; það var helst að einkaútgáfan
tæki við sér hér upp úr ’68. Og svo
náttúrúlega rokkið sem hefur lifað
tímana tvenna."
Gréta Garbó er gyðjan
Tvennt sagðistu vera að fást við.
Hvað er hitt?
„Mig langar til þess að reyna við
útvarpsleikrit. Útvarpið hefur dreg-
ist aftur úr á síðustu ámm; það er
næstum eins og hafí verið klippt á
það þegar sjónvarpið kom til sög-
unnar. En útvarpið er mjög heill-
andi; hvergi annars staðar er hægt
að gera jafnt markvisst tilraunir
með hljóð og talað mál. Eg er núna
að skrifa leikrit þar sem segir frá
stúlku sem deyr en er vakin upp
af töframanni sem gerir hana að
ástkonu Grétu Garbó. Svo er ég
með annað í takinu þar sem þeir
ræðast við, Kafka og Edgar Allan
Poe. Þetta er svona feðgasamband
en þeir em haldnir hvor sinni mein-
lokunni: Kafka heldur að hann sé
á kafí í vatni en Poe er fastur inni
í kletti. Svo kemur Gréta Garbó og
bjargar þeim.“
Garbó aftur?
„Já, já.“ Sjón brosir breitt. „Hún
er gyðjan."
Sjón á létt um mál. Hann hélt
undireins áfram: „Annars hef ég
mikinn áhuga á að takast á við
ýmsa hluti sem hingað til hafa varla
verið til hér á Islandi. Tökum til
dæmis erótíkina. Eg hef maroft
auglýst eftir almennilegri erótík á
íslensku en viðbrögðin verið lítil.
Erótík á íslensku dettur eins og
skot niður á plan Rauðu bókanna
og það er auðvitað vegna þess að
þessi mál em aldrei rædd hér. Hlut-
unum hefur ekki ennþá verið gefíð
nafn. Maður þarf að heita má að
búa til nýtt tungumál jrfír erótíkina
og það fínnst mér spennandi. Það
er raunar makalaust hversu fátæk-
legur orðaforði okkar hvað snertir
erótík er: það mætti næstum ætla
að þjóðin væri upp til hópa náttúm-
laus! Á hinn bóginn prísa ég mig
sælan — meðan þjóðir eins og Bret-
ar og Frakkar og Þjóðveijar em
búnar að fá allt saman upp í hend-
umar og em í örvæntingu að leita
sér að einhveiju nýju til að fást við
er hér stór óplægður akur, þar sem
er erótík, svartur húmor og sitthvað
fleira af því tagi. Þetta em hlutir
sem lítið sem ekkert hefur verið
sinnt á íslandi til þessa."
Skáldið Sjón hefur verið býsna
áberandi í íslensku menningarlífí
undanfarin ár, aðallega náttúmlega
meðal ungs fólks. Hann hefur enda
verið iðinn og síðustu tvö ár hefur
hann ekki unnið fasta vinnu heldur
freistað þess að lifa af skáldskapn-
um. „Ég skrimti," segir hann,
„einhvem veginn." Auk þess að
gefa út bækur hefur hann svolítið
fengist við það upp á síðkasti að
skrifa greinar i blöð og segist til
dæmis vera nýbúinn að skrifa grein
í tímaritið Samúel um svokallaðar
„splatter-movies", eða svæsnar of-
beldismyndir.
List venjulegs fólks
fyrir venjulegt fólk
„Samúel," segir hann glottandi,
„er kannski síðast vígi íslenskrar
alþýðumenningar. Þar er erótík, þar
em mótorhjól og sólarlandaferðir.
Það er, fínnst mér, eitt helsta ein-
kennið á okkar tímum hvað al-
þýðumenningin á undir högg að
sækja. Það em einhveijir búnir að
ljúga því að fólki að það sé einhver
náðargáfa að yrkja ljóð, mála mál-
verk, spila á hljóðfæri. Þetta er
fírra. Alveg eins og maður fær
áhyggjuhrukku á ennið ef maður
hefur áhyggjur þá em það alveg
eðlileg viðbrögð við lífinu að skapa
eitthvað nýtt, þó ekki sé nema bara
til að leika sér. Mér fínnst grátlegt
hvað krakkar á aldrinum þrettán
ára og upp úr em lítið virk í listalíf-
inu og það er auðvitað vegna þess
að það er búið að telja fólki trú um
að listin sé fyrir fullorðna og bara
einhveija útvalda. Svo ég taki dæmi
úr myndlistinni, af þeim félögum
Helga Friðjónssyni, Tuma Magnús-
syni og Daða Guðbjömssyni. í
myndunum þeirra er geysilega mik-
ill leikur; þar em allskonar furðufíg-
úmr á vappi: berir kallar, hundar,
kýklópar og þess háttar. Það er
einmitt svona sem krakkar hafa
gaman af og svona myndlist ætti
að vera hluti af myndmenntun á
landinu. Krakkamir em nefnilega
frjóastir og opnastir á þessum aldri.
Ég hef tekið eftir því að þegar ég
les upp í skólum þá fínnst krökkun-
um ljóðin mín oftastnær bijálæðis-
lega fyndin, og þetta em sömu
ljóðin og margir fullorðnir segja að
séu bæði óskiljanleg og hundleiðin-
leg. Það er eins og einhver hafí
hagsmuna að gæta í því að halda
listinni sem lengst frá venjulegu
fólki.
Réttu lagi er listin sköpuð af
venjulegu fólki og fyrir venjulegt
fólk,“ sagði drengurinn með rönt-
genaugun.
Viðtal: Illugi Jökulsson

27
Sófasett klædd með áklæði. Verð aðeins kr.
57.700,-. Staðgreitt kr. 52.000,-.
VALHÚSGÖGN
Ármúla 8, símar 82275 og 685375.
LíriÐ í
GLUGGANA
UM HELGINA
VIÐFLYTJUM...
SKMFSTOFU OKKAR AÐ
UNDARGÖTU 9A
Mánudaginn 24. nóvember opnum við sölu-
deild, farmskrárdeild og afgreiðslu í auknu
og endurbættu húsnæði að Lindargötu 9A.
Önnur skrifstofustarfsemi flytur í næsta
mánuði.
Við viljum biðja viðskiptavini okkar velvirð-
ingar á hugsanlegri röskun, á meðan flutn-
ingunum stendur.
í hinu nýja húsnæði ætlum við enn að bæta
þjónustuna.
SKIPADEILD
SAMBANDSINS
LINDARGÖTU 9A • SlMI 28200