Morgunblaðið - 23.11.1986, Síða 73

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 1986
73
Hversdagsleiki með
fjarstæðukenndum hætti
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Ólafur Gunnarsson:
Heilagur andi og englar vítis.
Forlagið 1986.
í skáldsögu Ólafs Gunnarssonar,
Heilagur andi og englar vítis, segir
einkum frá Össuri-Mömmu, syni
Hönnu-Mömmu, sem er dálítið
skiýtinn, risavaxinn og eftir því
þungur. Össur-Mamma ákveður að
bjarga jörðinni með því að kveikja
í sjáifum sér á Læjartorgi „til að
mótmæla þeirri svívirðu með jörð-
inni er gerð í daglegri umgengni,
sem og í yfirvofandi atómstyrjöld",
eins og hann skrifar í bréfi til Kvöld-
blaðsins.
Össur-Mamma afgreiðir í hann-
yrðaverslun móður sinnar, Hönnu-
Mömmu, í Versluninni Hönnu sem
fyrst var að Ránargötu 18 í
Reykjavík, en flutti síðar í rúmbetra
húsnæði. Og hann er náttúrlega
lyftingamaður líka eins og fleiri.
Með Gaga (1984) og nú Heilög-
um anda og englum vítis hefur
Ólafur Gunnarsson snúið inn á þá
braut í skáldsagnagerð sinni að lýsa
reykvískum hversdagsleika með
Qarstæðukenndum hætti. Það örl-
aði að vísu á þessu f Milljón prósent
mönnum (1978) og Ljóstolli (1980),
en sérstaklega Ljóstollur er mun
raunsæilegri saga en nýju skáldsög-
umar og besta skáldsaga Ólafs til
þessa.
Heilagur andi og englar vltis
hefst eins og fremur raunsæileg
skáldsaga, en fljótlega verða lýsing-
ar hennar í anda martraðar,
Ný lit-
myndaflóra
Bækur
Steindór Steindórsson
frá Hlöðum
Hörður Kristinsson: Flöntuhand-
bókin. Rvík 1986. Óm og Örlygur.
Það hefðu þótt furðuleg tíðindi
fyrir svo sem 40—50 árum að út
yrði gefín islensk flóra með 365 ljós-
myndum í litum af íslenskum
plöntum. Litfilmur voru þá ekki til
og áhuginn á náttúru Iandsins ekki
meiri en svo, að litlar líkur hefðu
verið á, að slík bók seldist fyrir
kostnaði, hvað þá meira. En nú ligg-
ur slík bók á borðinu fyrir framan
mig. Hörður Kristinsson prófessor
hefir samið textann og tekið iang-
flestar mjmdimar en valið hinar úr
myndasöfnum annarra. Plöntunum
er raðað hér eftir lit blómanna, því
einkenni, sem allir taka fyrst eftir,
er þeir líta yfir gróið land. Fyrst er
í bókinni greinargerð um notkun
hennar. Þá taka við orðskýringar,
sem í raun réttri eru allnákvæm
lýsing á ytra formi blómplantna og
byrkninga. Er þeim þætti grasa-
fræðinnar gerð þar óvanalega góð
skil í fáum, skýrum dráttum, en
þó fremur lesefni en hrein orðskýr-
ing, gæti vel verið kafli í kennslu-
bók. Ágætar skýringarmyndir eftir
Sigurð Val Sigurðsson fylgja þess-
um kafla, en hann hefir einnig
teiknað fyölda skýringarmynda
samhliða texta bókarinnar, til að
fylla upp það, sem Ijósmyndavéiin
hefir ekki náð til. Þá tekur við orða-
skrá og síðan lykill, sem sýnir litina
sem greint er eftir, og jafnframt
sýnd með teikningum hin helstu
atriði, sem hægt er að greina sund-
ur plöntur með sama lit, eða þær
tegundir, þar sem blómhlífin er
annaðhvort litlaus eða hana vantar.
Hver sem notar bókina verður að
kynna sér vel þennan þátt áður en
hann byijar að greina plöntur eftir
henni. Við flokkunina eftir litum
hefi ég rekist á tvö atriði er mér
þættu betur fara og það er, að telja
ætti súrumar undir tegundir með
rauðum lit og hjónagras og jafnvel
Friggjargras til tegunda með gulum
blómum. Á eftir þvf, sem nú er tal-
ið hefst meginhluti bókarinnar með
365 plöntulýsingum ogjafnmörgum
ljósmyndum. Önnur hvor blaðsíða
er texti en hin myndir. Textamir,
plöntulýsingamar sjálfar, virðast í
besta lagi, það sem máli skiptir
tekið fram með skýrum orðum og
vissulega verða plöntulýsingamar
lengri en í þeim flómm, þar sem
raðað er eftir ættum og heilmikil
lýsing er þegar komin fram í grein-
ingarlyklum, áður en meginlýsingin
hefst. Hér verður allt efni lyklanna
V^terkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamiöill!
draumurinn nær yfirhöndinni. Það
sem meira er: Frá Heklu streyma
vítisenglar, Hell’s Angels, og skjóta
borgarbúum skelk í bringu. Þessi
ófélegi söfnuður er alráðinn í að
tortíma jörðinni. Saklausar ungl-
ingsstúlkur verða fyrir barðinu á
þeim og ekki síst Össur-Mamma
sem hittir þá á mörkum draums og
vemleika, en hann snýst auðvitað
til vamar og sýnir vöðvana.
Um Heilagan anda og engla vítis
gildir sama og Gaga að lesendum
þessarar umsagnar em enginn
greiði gerður með því að rekja sögu-
þráð. Æskilegt er að sem flestir
Ólafur Gunnarsson
lesi þessa skáldsögu og dæmi sjálf-
ir um markmið og list höfundarins.
Það verður að segja ólafí Gunnars-
syni til hróss að sagan er vel byggð
upp og víða kjammikil. Umhverfís-
lýsingar em settar saman af
kunnáttu. Hér er gripið niður af
handahófi þar sem segir frá flugi
Össurar-Mömmu á astralplaninu:
„Hann flaug út úr sólinni og
stefndi á jörðina og kom inn til lend-
ingar með fætuma á undan.
Lofthjúpurinn umlukti jörðina harð-
ur eins og steinsteypa, þama var
ísland, hann rétti út hægri fótinn
og tókst að kljúfa andrúmsloftið frá
réttu homi og kom inn yfir Reykja-
nesið í stómm sveig og lét sig sfga
niður á klukkuna á Lækjartorgi."
En þótt margt sé vel orðað og
skemmtilegt aflestrar verð ég að
játa að Heilagur andi og englar
vítis lét mig að mestu ósnortinn.
Ég kann ekki fyllilega að meta
þessa nýju blöndu af raunsæi og
fantasíu þar sem afkáralegt per-
sónusafn ræður ríkjum. Það er
líklega mín sök fremur en höfundar.
að koma fram í lýsingunni sjálfri.
En auk lýsingarinnar er getið kjör-
lendis plöntunnar, blómgunartíma,
og hvaða skyldar tegundir líkist
henni helst, og hvað skilur á milli.
Þá fylgir skýringarteikning og loks
iitprentað kort yfir útbreiðslu teg-
undarinnar, sem er fullkomin
nýjung í íslenskum grasafræðirit-
um. Þá er oft getið stuttlega skyldra
tegunda, margra mjög sjaldgæfra
og bent á helstu einkenni þeirra.
Þannig er hér leiðarvísir um miklu
fleiri tegundir en þær, sem myndir
eru af.
Þá eru það myndimar. Um þær
má segja í stystu máli, að allar
gleðja þær augað, flestar þeirra eru
góðar og margar ágætar ef farið
er að gefa þeim einkunnir. Nokkrar
eru þó þannig, að torvelt er að
þekkja plöntumar af myndunum
einum saman, á það einkum við um
þær tegundir, sem eru með ósjáleg-
um blómum, svo sem grös og starir,
margar starirnar em þó auðþekktar
af myndunum, og hinar prýðilegu
lýsingar koma þá til sögunnar, svo
að þeklqa megi plöntuna. Um ein-
stöku myndir mætti bæta, t.d.
njólamyndina, og er raunar svo um
fleiri stórvaxnar plöntur. Augað sér
plöntuna öðru vfsi en myndavélin
og því verða stærðarhlutföll stund-
um önnur á myndinni, en við skoðun
í náttúrúnni. Þannig munar meira
á blaðstærð tvíblöðkutegundanna,
en sýnist á myndunum, þar sem
þær standa hlið við hlið. En þetta
eru smámunir, sem létt er að bæta
úr í nýrri útgáfu, og miklu meira
er vert um kosti myndanna og bók-
arinnar í heild. En hún er hvort
tveggja í senn stórfalleg og nytsöm
öllum þeim, sem eitthvað vilja vita
um íslenskar plöntur. Enn er ótalið
það, sem ef til vill er mesti kostur
bókarinnar, hún hlýtur að vekja
áhuga hvers og eins, sem hand-
fjallar hana. Myndirnar gefa
hugmynd um fegurð og fjölbreytni
gróðursins og þeim manni er undar-
lega farið, sem ekki langar til að
sjá meira og kanna af eigin raun
undur náttúrunnar og hve mikla
fegurð er að finna við það, að ganga
um gróið land og veita þvf athygli.
BARNASTÓLL SEM
ÖLL BÖBN HAFA
BEÐIÐ EFITR
Babydiner er léttur og fyrirferöarlitill.
Með einu handtaki er hann brotinn
saman og þannig er auðvelt að taka
hann með sér hvert sem er.
Babydiner má smeygja á allar
boröbrúnir, hvort sem er í eldhúsinu
heima, í heimsóknum eða á
veitingahúsum.
Babydiner hefur sérstakan
öryggisútbúnað sem tryggir að stóllinn
sitji fastur. öryggi sem einungis
Babydiner býður upp á.
|*il
Babydiner barnastóllinn er sannkallaöur
kostagripur fyrir börn. Nú geta þau setið til
borðs í góðum og öruggum'stól sem fer lítið
fyrir. Babydiner má smella á hvaða borðbrún
sem er, við ólíkustu tækifæri. Heima er gott
að hafa Babydiner og svo er líka tilvalið að
taka hann með á veitingahús eða í heim-
sóknir til vina og vandamanna. Babydiner
barnastólinn er hægt að brjóta saman með
einu handtaki og taka hann með sér hvert
sem er. Babydiner er fyrir öll börn á aldrinum
sex mánaða til þriggja ára.
K.RICHTERhf.
HEILDSÖLUBIRGÐIR SÍMI40900