Morgunblaðið - 19.06.1987, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1987
IKJALLARA í skjöldóttu
húsi við Vesturgötu 3 í
Reykjavík, sjáum við Morgun-
blaðsfólk oft logandi ljós,
þegar við föi*um heim úr
vinnunni á kvöldin, því suður-
hlið hússins snýr að bak-
dyrum okkar. Fyrir gluggum
eru grisjur, svo ekki er væn-
legt að svala forvitni sinni um
starfsemi þeirra sem kjallar-
ann dvelja með gægjum. Til
þess þarf maður að fara norð-
ur fyrir húsið, inn í port og
niður kjallaratröppur. Innan
við dyraar stendur hvíthærð-
ur, ungur maður, með
uppsnúið yfirvaraskegg,
glettni í augum, spaða í hönd
og skefur léreftsdúk í þúsund
litum, lítur upp og segir, „ég
er allur i abstrakt núna.“
Indíánahöfðinginn Pontiac
Undir pils-
faldinum
Sigurvegarinn
Ásgeir Smári
Einarsson, mynd-
listarmaður
Kjallari þessi, sem er í kvennaóð-
ali landsins, er vinnustofa tveggja
framsækinna karllistamanna. Sá
sem ég hitti er Asgeir Smári Einars-
son, en vinnustofínni deilir Om
Ingólfsson með honum. „Þetta er
notalegur staður og furðulega rúm-
góður,“ segir Ásgeir og bendir á
hvítkalkað loft og veggi. Gólfið er
líka hvítlakkað margslitið dekk af
aflaskipum. „Kjallarinn hefur sitt
eigið vitundarlíf," heldur hann
áfram. „Þegar við fengum hann til
afnota gegn algerri umbyltingu,
leit hann út eins og hola í jörðu.
Hér var ótrúlegt samansafn af skít
og allskyns drasli. Ljósasti blettur-
inn var gat á veggnum út í Fischer-
sund. En þetta er orðið gott núna,
ein besta vinnustofan í bænum sem
ekki er í einkaeign. Vegna staðsetn-
ingarinnar og allra aðstæðan vorum
við fljótir að finna viðeigandi nafn
á fyrirtækið, „Undir pilsfaldinum.
Ásgeir er fæddur í Reykjavík, en
fluttist til Hafnarfjarðar þriggja ára
gamall. „Ég var sendur þangað í
útlegð og var óskírður. Séra Garðar
bjargaði því á sinn hátt. Ég átti
heima í Hafnarfirði í þrettán og þar
öðlaðist ég marga furðureynslu. Við
áttum mörg ævintýri, strákarnir í
Firðinum. Sum svo mögnuð að þau
minna á „Indiana Jones.“ Þar var
líka verslunin hans Matthiesens. Sú
verslun tengist þeim tíma sem ég
var að breytast í ungling."
Nautabaninn
„ Utan á versluninni, ofan við
innganginn var gríðarmikill nauts-
haus, illilegur steinsteyptur boli.
Þetta var jú matvöruverslun. Eitt
sinn er ég að ganga framhjá versl-
uninni, á leið úr skólanum. Þetta
var um vetur og ég var haldinn
þessum ærsladraug sem einkennir
mig. Ég tek upp snjó, velti honum
í höndunum um stund. Þetta var
laus mjöll sem erfitt var að hnoða
í kúlu og þar sem ég er af miklum
veiðimannaættum, sigta ég á bola
og sendi skeytið beint á milli augna
hans. Eins og fyrir galdra, eða af
álögum, dettur boli af veggnum,
niður á gangstéttina, framan við
dymar. Það hefði verið hvers manns
bani að lenda undir þessu. Það urðu
miklir skruðningar, brotnaði af hon-
um hom og kom sprunga ofan við
annað augað.
Matthiesen kom hlaupandi út,
skimaði eftir ástæðunni fyrir falli
nautsins og hans ygglibrún skaut
mér þvílíkum skelk í bringu að ég
lagði á flótta. Hann skildi strax að
ég var sökudólgurinn og hóf þegar
eftirför, náði mér fljótt, dró mig á
eyrunum inn í verslunina og hringd'
í foreldra mína. Skömmustulegu
var ég sóttur af þeim. En þegar
málið fór að skýrast og ég fékk að
segja frá því sem gerst hafði þegar
ég banaði bola með snjóbolta, sáu
menn í hendi sér að ég hafði ef til
vill bjargað mannslífi. Skemmda-
vargurinn varð hetja, þótt Matthies-
en væri ekki sammála. Hann
viðurkenndi það aldrei. Hinsvegar
fór hann aldrei fram á skaðabætur
og hausinn fór ekki upp aftur.“
Hefnd og samviskubit
Löngu seinna náði ég mér niðri
á honum fyrir eymatogið. Klóakið
í Hafnarfirði var opið eftir miðjum
bænum og tengdi saman tjamimar
og var kallað Lækurinn. Það var
mikil veiði í læknum, murta og
smásilungur. Mér verður eitt sinn
gengið fram á tvo stórlaxa í þessum
læk. Ég hleyp þá uppi og næ þeim
fljótt. Annar laxinn var hængur,
sýnu stærri, og ég lenti í slag við
hann úti í miðjum læk. Að lokum
var ég búinn að ná þeim báðum og
fór með þá til Matthiesen og vildi
selja. Fyrir laxana, sem ég sagði
að vísu þá, að ég hefði veitt úti við
sundlaug á stöng, því mér þótti
ekki vænlegt að segja að ég hefði
veitt þá í klóakinu, fékk ég krónur
27.35, sem hann sagði að væri eft-
ir vigt. Síðan seldi hann laxinn.
Daginn eftir kom hann hlaupandi
á eftir mér út á götu í annað sinn.
Þar sem ég hafði vitkast yfir vetur-
inn rann ég ekki undan honum.
Hann biður mig að ganga með sér
inn í verslunina og þar sé ég strax
að liggur soðinn lax í bitum á borð-
inu. Hann spyr mig ítrekað hvar
ég hafi veitt laxinn. Eg varð hrædd-
ur og þorði ekki annað en halda
mig við fyrri framburð. Þá segir
hann að báðum löxunum hafi verið
skilað og sagt að af laxinum væri
hreint og klárt skítabragð, spurði
hv ort ég hefði ekki veitt þá í lækn-
um. Svo heimtaði hann aurinn til
baka.
Ég var auðvitað búinn að eyða
aurunum í sælgæti og óráðsíu og
skítabragðið sagðist ég ekkert
kannast við. Það hlyti bara að hafa
komið í laxinn eftir að hann fékk
hann. Með það slapp ég. Síðan hef-
ur samviskubit gagnvart Matthies-
en alltaf nagað mig.
Ævistarfið
Ég flutti aftur til Reykjavíkur
þegar ég var 17 ára gamall og þá
hóf ég af alvöru að stunda ævistarf-
ið. Ég hafði að vísu haft nokkra
atvinnu af myndlistinni, selt afa
mínum myndir. Hann var sá fyrsti
sem borgaði mér fyrir mynd. Áðrir
nýttu sér ættartengsl og fengu þær
gefíns. Ævistarfið var mest ljóð og
litaspumingar til að byija með, því
ég hafði enga aðstöðu til að leggj-
ast í teikningar eða málverk. Eg
samdi mörg ljóð, öfugmæli og alls
kyns óvirðingar, sem ég er nú búinn
að gleyma, en í skyndi man ég eft-
ir sveitaróman sem ég orti í
Hafnarfirði:
Hæfír hlæfír manni
hólmann gerir kátann
dillar léttum rómi
drössug hlíðarskjátan
Ég sat á hólnum hjá Friðfinni
klausturstjóra þegar ég orti þetta.
Hann átti hest sem hét Blesi. Við
töluðum mikið við hann. Friðfínnur
sagði okkur að nú ætti að lóga
Blesa. Að sjálfsögðu vildum við veg
Blesa sem mestan er yfírum kæmi,
svo sparisjóður okkar fór í að kaupa
glansmyndir af heilagri þrenningu
í klaustrinu, helling af myndum.
Jesús, Maríu, allavega englum, Jó-
sef við vinnu og svo framvegis.
Þetta límdum við á Blesa útum
hann allan, ofaná og undir. Aum-
ingja hesturinn var sem skrípa-
mynd, en við vorum sælir og glaðir
í hjarta er við héldum heimleiðis
með tunguna eins og þæfðan sjó-
vettling eftir límsleikjurnar. Sál
Blesa var borgið í miskunnsömum
faðmi Maríu meyjar.
Svo fór ég í Myndlistarskólann.
Það var furðulegasta stofnun sem
ég hafði komist í. Ég var rekinn
þaðan árlega næstu sjö árin. Enginn
skólastjóri sat lengur en eitt ár og
það var siður fráfarandi skólastjóra
að taka uppáhaldsnemanda sinn
rheð sér úr skólanum. En í þessum
skóla var það svo að sá sem tók
við af þeim nýhætta og var í ein-
hverri andstöðu við hann, sá sér
færi að klekkja á honum, með því
að hleypa mér alltaf inn árið eftir.
Þannig að ég var aldrei rekinn nema
yfír sumarið. Síðan þurftu þeir allt-
af að gera mig að uppáhaldsnem-
anda sínum, til að veija það að
hafa hleypt mér inn aftur.
Ég var skráður í forskóla sem
aðrir byijendur en stundaði aðrar
deildir skólans, með ágætum ár-
angri en litlum vinsældum skóla-
stjóranna, sem fannst ég óhlýðinn
og hortugur. Ég hélt nefnilega allt-
af að skólinn væri vinnustaður og
kennaramir til að hjálpa nemend-
um. En ég útskrifaðist að lokum
úr tveimur deildum. Ég var svo
lengi í skólanum að ég var farinn
að drekka á kaffí á kennarastof-
unni, enda héldu nýnemar að ég
væri kennari.
Eftir skólann fór ég til Þýska-
lands til frekara náms. Það var á
versta tíma, allt gekk út á hryðju-
verkamenn og ekki rætt um annað.
Svo var Schleier drepinn og allar
löggur fengu byssuleyfi. Mér sýnd-
ist ástandið þá orðið ótryggt og
hættulegt að vera þar. Ég fór aftur
í Myndlistarskólann og fékk vinnu-