Morgunblaðið - 19.06.1987, Page 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1987
Stj órnarmyndunarviðræðurnar:
Vilja aUir verða
forsætisráðherra
Opinber heimsókn Svíakonungs
setur strik í reikninginn
ALLIR vildu Lilju kveðið hafa, en Eysteinn Ásgrímsson kvað
hana einn. Sömu sögu er að segja um flokksformennina þrjá, sem
nú reyna að mynda starfhæfa ríkisstjórn. Þeir Þorsteinn Páls-
son, Jón Baldvin Hannibalsson og Steingrímur Hermannsson vilja
allir verða forsætisráðherra, en aðeins einn þeirra kemur til með
að hreppa hnossið, takist myndun ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks,
Alþýðuflokks og Framsóknarflokks á annað borð.
Þó kann það að greiða fyrir því að samkomulag geti tekist
um skiptingu ráðuneytanna á milli flokka að Þorsteinn Pálsson
hefur, samkvæmt minum heimildum, reifað lauslega við formenn
Alþýðuflokks og Framsóknarflokks hugmyndir um mikla upp-
stokkun ráðuneytanna og verulega breytingu á ráðuneytakerfinu.
Framsóknarmenn munu ekki fráhverfir slíkum hugmyndum, en
afstaða Alþýðuflokks er ókunn enn. Til stóð að ræða þessar hug-
myndir á þingflokksfundi Sjálfstæðisflokks i gærkveldi.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir Agnesi Bragadóttur
herrann. Jón Baldvin hefur
væntanlega takmarkaðan áhuga
á að gera tillögu um slíkt í þing-
flokki sínum.
Framsókn krefst ut-
anríkisviðskiptanna
Framsóknarflokkurinn gerir
kröfu um að fá utanríkisráðuney-
tið til handa Steingrími verði hann
ekki forsætisráðherra og undir
það heyri utanríkisviðskipti, sem
heyra í dag undir viðskiptaráðu-
neytið. Gera þeir auk þess kröfu
um að ráðherraskipting í ríkis-
stjóm, sem hugsanlega væri undir
forsæti Sjálfstæðisflokksins, verði
jöfn, þ.e. þrír, þrír og þrír. Það
er talið útilokað að Framsóknar-
flokkurinn fallist á forsæti Jóns
Baldvins, þó að eins konar sættir
hafi tekist með Steingrími og hon-
um á 17. júní, eftir að Steingrímur
dró í Iand með fyrrgreinda yfírlýs-
ingu sína. Er það talið næsta
fráleitt af framsóknarmönnum að
slík staða geti komið upp að
þessum viðræðum um að hverfa
frá kröfunni um utanríkisviðskipt-
in, verði hann utanríkisráðherra.
Hnífurinn stendur ekki síður í
kúnni vegna kröfu Sjálfstæðis-
flokks um forsætisráðuneytið og
fjóra ráðherrastóla alls, því krafan
um stólafjöldann mun vera mjög
eindregin og samkvæmt heimild-
um Morgunblaðsins er það almenn
skoðun í þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins, að ekki komi annað til
greina en Sjálfstæðisflokkurinn
fái flóra ráðherra, að meðtöldum
forsætisráðherranum. Er talið að
Þorsteinn muni aldrei bera upp
tillögu um aðild Sjálfstæðisflokks-
ins að ríkisstjóm með Alþýðu-
flokki og Framsóknarflokki, þar
sem Sjálfstæðisflokkurinn fái ein-
ungis þijá ráðherra, enda eru
þingmenn nánast á einu máli um
að slík tillaga yrði kolfelld.
Innanhússvandamál
fara að segja tii sín
Þetta eru í grófum dráttum
ástæður þess að biðstaða er kom-
in upp í stjómarmyndunarviðræð-
um, svo nú er bara að sjá hver
flokksformannanna sér vinning í
stöðunni.
Ekki verða þó öll vandamál frá,
þótt einn flokksformannanna tefli
sig inn í forsætisráðuneytið, því
þá fara innanhúsvandamál form-
annanna að hijá þá. Steingrímur
stendur þar best að vígi. Hann
hefur haft þá Halldór Ásgrímsson
og Guðmund Bjamason með sér
í stjómarmyndunarviðræðunum
og talið er sjálfgefíð að þeir ásamt
úr þéttbýlinu. Þetta er þó ekki
talið stór þröskuldur fyrir Jón
Baldvin að vippa sér yfir, þar sem
hann mun hafa mjög sterka stöðu
í flokk sínum og dyggan stuðning
þeirra Jóns Siguðrssonar og Jó-
hönnu. Hann hefur enda marglýst
því yfír að það séu hæfustu menn-
imir sem eigi að verða ráðherrar
- búseta skipti ekki nokkru máli
í því efni.
Þá er aðeins eftir að doka örlí-
tið við vanda þann sem Þorsteini
Pálssyni formanni Sjálfstæðis-
flokksins verður á höndum þegar
hann þarf að gera tillögu um ráð-
herra Sjálfstæðisflokksins í næstu
ríkisstjóm. Hans vandi virðist
vera sýnu stærstur í þessum efn-
um. I þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins eru margir kallaðir og
fáir útvaldir og verða enn færri í
næstu ríkisstjóm. Raunar munu
allir ráðherrar Sjálfstæðisflokks-
ins í núverandi ríkisstjóm, að
Matthíasi Bjamasyni undanskild-
um, líta á það sem nokkum veginn
sjálfgefínn hlut að þeir verði ráð-
herrar í nýrri ríkisstjóm. Það em
þau Þorsteinn Pálsson, Matthías
Á. Mathiesen, Ragnhildur Helga-
dóttir og Sverrir Hermannsson.
Jafnframt þykir mörgum sjálfsagt
að Friðrik Sophusson varaformað-
ur Sjálfstæðisflokksins og fyrsti
þingmaður Reykvíkinga verði ráð-
herra. Birgir Isleifur Gunnarsson
er einnig af ýmsum talinn ákjós-
anlegt ráðherraefni. Auk ofan-
greindra eru þeir Ólafur G.
Einarsson, Halldór Blöndal, Pálmi
Jónsson og Eyjólfur Konráð Jóns-
son allir sagðir renna hýru auga
Talsmenn flokkanna eru sam-
mála um að mikil vinna sé
eftir áður en hægt verður að und-
irrita nýjan stjómarsáttmála. Það
var í gær, sem nefnd skipuð einum
fulltrúa frá hveijum flokki hóf
samningu nýs stjómarsáttmála
og er talið að drög að honum
muni ekki liggja fyrir, fyrr en um
eða eftir helgi. Þeir segja einnig
að útfærsla á tæknilegum hliðum
fyrstu aðgerða í efnahagsmálum
þurfí nánarí skoðunar við, en þar
sé ekki um pólitískan ágreining
að ræða lengur. Enn er þó ágrein-
ingur á milli Sjálfstæðisflokks og
Alþýðuflokks um byggingu kaup-
leiguíbúða. Auk þess segja
framsóknarmenn að mikil vinna
sé eftir í að móta efnahagsstefnu
næstu ára. Þá telja menn einnig
að opinber heimsókn Svíakonungs
hingað til lands, sem hefst á
þriðjudag, muni setja strik í reikn-
inginn og tefja. fyrir stjómar-
myndun. Þeir sem svartsýnni em
halda jafnvel að það geti dregist
út næstu viku, að ný stjóm geti
tekið við völdum, og reikna þeir
þá jafnframt með því að á endan-
um komi flokksformennimir og
þingflokkamir sér saman um
stólaskipti, sem allir geti sætt sig
við.
Formennirnir bjart-
sýnir þrátt fyrir
örðugleika
Eins og komið hefur fram í
fréttum funduðu þeir Þorsteinn,
Jón Baldvin og Steingrímur á
þjóðhátíðardaginn og var gott
hljóð í þeim að þeim fundi lokn-
um. Þar ræddu þeir m.a. stóla-
skiptin, en komust ekki að neinni
niðurstöðu. Steingrímur mun þar
hafa dregið til baka þá yfirlýsingu
sína að Framsókn yrði aldrei aðili
að ríkisstjóm undir forsæti Jóns
Baldvins, og Þorsteinn mun hafa
látið að því liggja að krafa Sjálf-
stæðisflokksins um að fá forsætis-
ráðherraembættið í sinn hlut væri
ekki jafn skýlaus og talið hefur.
verið hingað til. Steingrímur hefur
ekki farið dult með það að hann
og Framsóknarflokkurinn ætlast
til þess að forsætið verði hans
áfram í nýrri ríkisstjóm. Það kom
skýrt fram í máli hans að þing-
flokksfundi Framsóknarflokksins
loknum að afstaða framsóknar-
manna í þessu efni er óbreytt, því
hann sagði: „Því er ekki að neita,
að hjá mér er krafan mjög skýr
um að við höfum forystuna."
Þannig em allir kappamir í kapp-
hlaupi um forsætið. Keppnin fer
þannig fram, að flokksformenn-
imir skiptast á upplýsingum um
það hvað eitt stykki forsætisráð-
herra kostar í pólitískum gjald-
miðli.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur,
samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins, lýst sig reiðubúinn til
viðræðna um að láta af kröfunni
um forsætið, gegn því að helming-
ur allra ráðuneytanna komi í hlut
Sjálfstæðisflokksins og fjögur
ráðherraembætti. Þessa hugmynd
eru talsmenn Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks ekki einu sinni
tilbúnir til þess að ræða, heldur
hafna henni með öllu, enda stæðu
alþýðuflokksmenn hugsanlega
frammi fyrir því, gerðu þeir kröfu
til forsætisráðuneytisins á þessum
grundvelli að þeir fengju einungis
tvo ráðherra, þ.e. forsætisráð-
Steingrímur beri upp þá tillögu á
þingflokksfundi, að ekki sé talað
um miðstjómarfundi Framsóknar,
að flokkurinn gerist aðili að ríkis-
stjóm undir forsæti Jóns Baldvins.
Framsóknarmenn eru ekki á einu
máli um það hvemig slíkri tillögu
myndi reiða af í atkvæðagreiðslu
í þingflokknum, en það er sam-
dóma álit þeirra að slík tillaga
yrði kolfelld á miðstjómarfundi
Framsóknar.
Jón Baldvin vill
óbreytt viðskiptaráðu-
neyti
Eigi Alþýðuflokkurinn á hinn
bóginn að láta af kröfunni um
forsætið, þá gerir hann einnig
skýlausa kröfu um jafna skiptingu
ráðherra á milli flokka og óbreytt
viðskiptaráðuneyti, til handa Jóni
Baldvin. Þar stendur hnífurinn í
kúnni, að minnsta kosti um stund-
arsakir, því Steingrímur mun hafa
reynst með öllu ósveigjanlegur í
Steingrími verði ráðherraefni
flokksins. Steingrímur sjálfur hef-
ur útilokað að Alexander Stefáns-
son og Jón Helgason verði
ráðherrar í nýrri ríkisstjóm, en
einhveijum erfiðleikum mun
Steingrímur þó lenda í þegar hann
ákveður að sniðganga Jón Helga-
son, standi Framsókn frammi
fyrir því að fá landbúnaðarráðu-
neytið í sinn hlut.
Vandi Jóns Baldvins er af öðr-
um toga spunninn - hann er
nefninlega landfræðilegs eðlis.
Það er að segja að allir ráðherrak-
andídatar Alþýðuflokksins em
þingmenn Reykvíkinga, þau Jón
Baldvin, Jón Sigurðsson og Jó-
hanna Sigurðardóttir. Alþýðu-
flokkurinn í Reykjaneskjördæmi
telur fráleitt að eitt ráðherraemb-
ættanna komi ekki í hlut þing-
manns þeirra kjördæmis og
landsbyggðarþingmenn eins og
Sighvatur Björgvinsson, Karvel
Pálmason og Eiður Guðnason
munu þeirrar skoðunar að fráleitt
sé að allir ráðherrar flokksins séu
til ráðherrastóls.
Það er því viðbúið að andrúms-
loftið á þingflokksfundinum, þar
sem greidd verða atkvæði um
ráðherralista formannsins, verði
rafmagnað. Helst er talið að Þor-
steinn geti náð tökum á óánægð-
um fallkandídötum með því að
endumýja með öllu ráðherralið
Sjálfstæðisflokksins, að honum
sjálfum undanskildum að sjálf-
sögðu. Því hallast menn að því
að hann muni gera tillögu um þá
Friðrik Sophusson og Birgi ísleif
Gunnarsson sem samráðherra
sína, en enn er sett stórt spuming-
armerki við það hver yrði fjórði
kandídatinn. Þó er talið að erfítt
geti reynst að ganga fram hjá
Reykjaneskjördæmi og halda
menn jafnvel að gerð verði tillaga
um Ólaf G. Einarsson sem fjórða
manninn. Telja menn raunar að
ekki yrði vinnandi vegur að ná
friði og sáttum í þingflokki Sjálf-
stæðisflokksins, nema endumýj-
unarleið væri farin, hver svo sem
ijórði kandídatinn yrði.