Morgunblaðið - 17.11.1987, Side 68

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 17. NÓVEMBER 1987
68
Ávarp Halldórs Ásgrímssonar sjávarútvegsráðherra við setningu Fiskiþings:
Allgóð samstaða um
mótun fiskveiðistefnu
Halldór Ásgrimsson sjávarútvegsráðherra á fiskiþingi í gær.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra flutti ávarp við
setningu Fiskiþings i gær og fer
það hér á eftir:
1. Fiskveiðistefnan
Fiskiþing er nú haldið um þær
mundir er endurskoðun fiskveiði-
stefnunnar stendur sem hæst. Drög
að frumvarpi um stjóm fiskveiða
hafa verið til umflöllunar hjá þing-
flokkum og hagsmunaaðilum
síðustu tvær vikur. Þannig hefur
fískveiðistefnan verið til umræðu á
aðalfundi Landssambands íslenskra
útvegsmanna, formannsráðstefnu
Sjómannasambandsins, þingi
Verkamannasambandsins og aðal-
fundi Landssambands smábátaeig-
enda. Frumvarp um þetta efni
verður á næstunni lagt fyrir Al-
þingi og "erður að hljóta endanlega
■'r5ifgreiðslu þaðan fyrir jól, þannig
að ný lög um stjóm fískveiða geti
tekið gildi frá áramótum.
Allgóð samstaða virðist ríkja um
að við mótun fiskveiðistefnu næstu
ára skuli byggja á þeim grundvelli
sem lagður hefur verið á undanföm-
um árum. Eitt mikilvægasta
nýmæli í frumvarpsdrögunum er
tillaga um að fiskveiðistefnan verði
mörkuð til lengri tíma en áður, þ.e.
ijögurra ára í stað tveggja. Með
því er stuðlað að auðveldari rekstri
■^fyrirtækja í sjávarútvegi og aukn-
um stöðugleika þjóðarbúsins í heild.
Um þetta atriði er góð eining, sem
er mikil breyting frá því sem hefur
verið. Er það merki þess að meiri
festu sé að vænta í fískveiðistjómun
í framtíðinni. í umræðum á síðustu
mánuðum hafa komið fram raddir
um nýja skipan mála við úthlutun
aflakvóta, fyrst og fremst að út-
hluta beri kvótanum eða hluta hans
til vinnslustöðva. Þessar hugmyndir
hafa ekki orðið ofan á en ýmsir
þeir aðilar sem þeim héldu á lofti
leggja þó áherslu á að ná markmið-
um sinum eftir öðmm leiðum.
Margvísleg vandamál þarf að
leysa enda þótt byggt sé á þeim
-‘grunni við mótun fískveiðistefnu
sem lagður hefur verið sl. 4 ár.
Hagsmunaaðilar þurfa að taka
gagnkvæmt tillit hver til annars ef
málið á að fá farsælan endi.
Varðandi útflutning á ferskum
físki eru uppi ýmsar skoðanir. Menn
verða í þessum efnum að gæta þess
að nauðsynlegt er að draga úr
þorskafla. Því verður að svara þeirri
spumingu á hveijum sú takmörkun
eigi fyrst og fremst að bitna. Eðli-
legt verður að telja að hún komi
frekar niður á útflutningi á ferskum
físki en þeim afla sem fer í vinnslu
innanlands. í þjóðhagsáætlun er
gert ráð fyrir að verðmæti sjávaraf-
urðaframleiðslu á árinu 1988 verði
svipað og í ár. Með minnkandi afla
verður þessu marki ekki náð á ann-
an hátt en með aukinni verðmæta-
sköpun innanlands. Einniger líklegt
að sú mikla spenna sem verið hefur
hér á vinnumarkaði muni slakna á
næsta ári og því verði auðveldara
að fá fólk til starfa í fiskvinnslu
en verið hefur.
Mikil uppgrip hafa verið í úthafs-
rækjuveiðum á síðustu árum. Hafa
margir ætlað að sækja þangað auk-
inn afla. Að undanfömu hefur
komið í ljós að afrakstursgeta
stofnsins stendur ekki undir öllum
þeim væntingum sem menn hafa
bundið við þessar veiðar. Því miður
er óhjákvæmilegt að ýmsir sem
treyst hafa á aukinn djúprækjuafla
verði fyrir verulegum vonbrigðum.
Við stöndum nú frammi fyrir því,
að taka á vandanum strax og skipta
þessum aflaréttindum á milli aðila
eða grípa til almennra sóknartak-
markana og bíða þess að það komi
í ljós hveijir verði verst úti. Heildar-
kostnaður við að ná í takmarkaðan
afla verður mun meiri ef beitt er
almennum sóknartakmörkunum
enda yrðu þá litlir möguleikar til
að koma við hagræðingu og skipu-
lagningu í rekstri. Með því að takast
ekki strax á við þann vanda að
úthluta tilteknum veiðiheimildum í
djúprækju er verið að skjóta málinu
á frest. Erfíðara verður þá að fínna
lausn síðar. Ráðuneytið hefur lagt
fram tillögur um skiptingu heimilda
til úthafsrækjuveiða. Tillögurnar
ættu tvímælalaust að geta orðið
grundvöllur að lausn þessa máls.
Á sínum tíma var nauðsynlegt
að hafa möguleika sóknarmarks-
skipa við botnfískveiðar rúma.
Ýmsir höfðu rýra aflareynslu á við-
miðunarárunum. Þeir þurftu að fá
möguleika til að sýna getu sína og
bæta aflamark sitt. Þessari sam-
keppni er hins vegar ekki hægt að
halda áfram í sama mæli, sérstak-
lega með hliðsjón af fyrirsjáanleg-
um samdrætti í heildarafla. Það
mun vissulega koma við marga sem
hafa verið með væntingar vegna
sóknarmarksins og reitt sig á að
þeir gætu með því sótt aukinn afla.
I síðustu viku rituðu 32 alþingis-
menn Ráðgjafamefnd um mótun
fiskveiðistefnu bréf og fóru þess á
leit við nefndina að afnumin yrðu
ákvæði um skiptingu landsins í tvö
veiðisvæði við ákvörðun þorskafla-
hámarks togara. Mér finnst þessi
tilskrif afar sérkennileg. Ráðgjafar-
nefndin er umræðuvettvangur
stjómmálamanna og hagsmunaað-
ila um mótun fiskveiðistefnu.
Nefndin hefur engin völd og er ein-
ungis ráðgefandi. Það er Alþingi
sjálft sem hefur endanlegt ákvörð-
unarvald um mótun fiskveiðistefn-
unnar. Þingmenn geta við meðferð
málsins á Alþingi að sjálfsögðu
komið sínum sjónarmiðum á fram-
færi og haft áhrif á niðurstöðuna.
Umræður um mishátt meðalþor-
skaflahámark togara á suður- og
norðursvæði hafa komið upp á
hveiju hausti síðan kvótakerfíð var
innleitt. Togarar af Suður- og Vest-
urlandi hafa jafnan beint sókn sinni
mikið í karfa, enda liggja karfamið-
in vel við útgerð frá þessum
landshlutum. Togarar af Vestíjörð-
um, Norðurlandi og Austurlandi
hafa á hinn bóginn byggt sínar
veiðar í meira mæli á þorskinum.
Þetta mismunandi sóknarmynstur
kemur mjög glögglega fram í með-
alafla togara á svokölluðum viðmið-
unarárum, en afli á þeim árum var
lagður til grundvallar veiðiheimild-
um í kvótakerfínu. Á síðustu fjórum
árum hefur munur þorskaflahám-
arksins minnkað veralega en þó
munar enn nokkra. í hugmyndum
sjávarútvegsráðuneytisins um end-
urskoðun á sóknarmarksákvæðum
er gert ráð fyrir að þessi munur
haldist. Þar er hins vegar einnig
gert ráð fyrir að upp verði tekið
hámark k karfaafla sóknarmarks-
togara. í tillögunum felst að
karfaaflahámark verði hærra fyrir
togara af Suður- og Vesturlandi en
hinna, þannig að samanlögð há-
mörk karfa og þorsks verði jafngild
fyrir togara á báðum svæðum. Með
þessu verður að telja að jöfnuði sé
komið á milli svæðanna án þess að
hefðbundnu sóknarmynstri sé rask-
að. Við verðum að taka mið af þeim
veiðivenjum sem tíðkast hafa í
landinu og leita fordómalaust leiða
til að sætta mismunandi sjónarmið
í þessú efni. Það þjónar ekki hags-
munum neins að stofna til átaka
milli landshluta við mótun fiskveiði-
stefnunnar.
í framvarpinu era gerðar tillögur
um stjóm á veiðum smábáta, sem
fela í sér að allir bátar undir 10
tonnum verða að lúta aflahámarki
og að takmarkanir eru settar á
smíði og innflutning báta yfír 6
tonnum. Fjölgun báta undir 10
tonnum og aukning veiða þeirra er
að miklu leyti afleiðing af því mis-
ræmi sem verið hefur í núgildandi
reglum- milli þessara báta og hinna
sem stærri era. Reglur hafa stuðlað
að misvægi sem verður að takast
á við. Þótt ýmislegt megi Iagfæra
í þeim hugmyndum sem fram hafa
komið er ekki hægt að búa við
óbreytt ástand.
2. Grundvallarbreyt-
ingar í sjávarútvegi
Miklar breytingar hafa orðið í
sjávarútvegi á síðustu áram. Sumar
þessara breytinga era vegna
breyttra reglna um stjóm fiskveiða
og annarra afskipta hins opinbera.
Á öðram sviðum er um að ræða
tækniþróun og breytta viðskipta-
hætti. Flutningatækni fleygir mjög
fram, bæði til sjós og lands, þannig
að útflutningur á óunnum físki í
stóram stfl er nú mögulegur. Hátt
verð mun ætíð fást fyrir ferskan
físk í hæsta gæðaflokki. Sá mark-
aður mun þó aldrei geta tekið við
nema litlum hluta afla okkar. Fryst-
ing er í raun fyrst og fremst
geymsluaðferð, sem gerir það
mögulegt að koma sjávarafurðum
óskemmdum á fjarlæga markaði.
Ef hægt er að koma sjávarafla á
markað í vaxandi mæli, án frysting-
ar sem millistigs og jafnframt á
hærra verði, þá hlýtur það að telj-
ast jákvæð þróun fyrir þjóðarbúið.
Slík viðskipti era þó ekki fyrirsjáan-
leg í stóram stíl fyrr en stórfelldur
útflutningur með flugvélum verður
hagkvæmur eða ný tækni við
geymslu verður tekin í notkun. Við
verðum því að fylgjast vel með
nýjustu þróun í geymslu- og flutn-
ingatækni. Öðra máli gegnir um
útflutning á óunnum ísfíski. Þrátt
fyrir að gott verð fáist oft á tíðum
fyrir slíkan físk er ljóst að hagur
útgerðar og sjómanna fer þar ekki
ætið saman við hag heildarinnar.
Hluti af þeim fiski fer til vinnslu
og frystingar í samkeppnislöndum
okkar, einkum í Bretlandi. Menn
hafa bent á að með því móti sjáum
við samkeppnisaðilum okkar fyrir
hráefíii og geram þeim kleift að
keppa við útflutning unninna sjáv-
arafurða frá fslandi. Við hljótum
að stefna að því að sem mest verð-
mæti fáist fyrir sjávarafla okkar.
Útflutningur ísfisks má ekki leiða
til atvinnuskerðingar landverka-
fólks eða tekjumissis fyrir þjóðar-
búið.
Á undanfömum áram hefur
mönnum orðið ljósari nauðsjm þess
að vinna sem mest verðmæti úr
takmörkuðum afla. Afkoma sjávar-
útvegsins og þar með þjóðarbúsins
byggist því ekki einungis á veiði-
stjómun heldur einnig og ekki síst
á markaðsstjómun. Fiskseljendur
geta að sjálfsögðu ekki gengið fram
hjá hagsmunum fiskvinnslunnar. Á
síðustu misseram hefur iðulega
komið í ljós, að of mikið framboð
inn á ferskfiskmarkaði leiðir til
verðfalls. Haldi ferskfiskframboð á
Evrópumarkaði enn áfram að auk-
ast leiðir það lfklega til lækkandi
meðalverðs og hugsanlega að lok-
um til verðhruns. Hvað ætla þeir
þá að gera sem vildu ná stundar-
hagnaði í skreiðarsölunni á sínum
tíma, þegar skreiðarmarkaðurinn í
Nígeríu hrandi? Vildu þeir þá ekki
komast inn á markaðinn í Banda-
ríkjunum? Þá varð einmitt birgða-
söftiun á frystum fískafurðum sem
leiddi til verðfalls á þeim markaði.
Þessi dæmi sýna glögglega, að
við veiðistjómun og ráðstöfun afla,
verður að taka fullt tillit til mark-
aðsaðstæðna með það að leiðarljósi
að fá sem hæst verð fyrir sjávaraf-
urðir okkar þegar til lengri tíma
er litið. Með framsækinni markaðs-
stefnu getum við haft mikil áhrif á
skilaverð til fískseljenda og því er
hér ekki síður um þeirra hagsmuna-
mál að ræða.
Vinningstölurnar 14. nóvember 1987.
Heildarvinningsupphæð: 5.755.129,-
1. vinningur var kr. 2.883.072,- og skiptist hann á milli 8 vinn-
ingshafa, kr. 360.384,- á mann
2. vinningur var kr. 864.675,- og skiptist hann á milli 675
vinningshafa, kr. 1.281,- á mann.
3. vinningur var kr. 2.007.382,- og skiptist á milli 11.878 vinn-
ingshafa, sem fá 169 krónur hver.
Upplýsinga-
sími:
685 111.
í Glæsibæ kl. 19.30
-Hæ6t4-vinningur að verömæti 100 þús kr.
-Hækkaðarfínur.