Morgunblaðið - 28.01.1988, Side 14

Morgunblaðið - 28.01.1988, Side 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1988 deildinni bætti hann svo við árið 1918, Listiðnaðarsafni, og er ekki vitað til þess að hann hafi haft leyfi stjómvalda til þessa. í Ljósmynda- og prentmyndasafn skráði hann meðal annars 13 grafísk verk úr stofngjöf safnsins. í upphafi 20. aldar var hafín bygging Safnahússins við Hverfis- götu og skyldi það rúma öll söfn landsins; Landsbókasafn, Þjóð- skjalasafn og Fomgripasafn, auk Listasafnsins. Árið 1909 var bygg- ingin fullgerð en þá kom í ljós að ekki var rúm fyrir Listasafnið og var það því áfram í Alþingishúsinu. Listasafn ríkisins fram í sviðsljósið og barst fyrsta íslenska höggmyndin árið 1902. Var það mynd Einars Jónssonar, Útlagar. Verk voru ekki keypt til safnsins fyrr en árið 1915 að fimm myndir eftir Ásgrím Jónsson, Jóhannes S. Kjarval og Þórarin B. Þorláksson voru keyptar fyrir fé frá rikinu. Hluti Þjóðminjasafns Allt fram til ársins 1915 var Listasafn íslands sjálfstæð stofnun en þá fól Alþingi Matthíasi Þórðar- syni, þjóðminjaverði, umsjón allra málverka í eigu Alþingis eða ríkis. Og samkvæmt tillögu þjóðminja- varðar var í janúar 1916 ákveðið að: „Listasafn íslands, hér undir telst málverkasafn Iandsins og önnur listaverk sem landið á, skal vera < undir umsjón þjóðmenjavarðar og vera ein deild af Þjóðmenjasafninu. Öll listaverk, sem landið síðar kann að eignast, skulu jafnóðum lögð til listasafnsins, sem deilist í tvær undirdeildir, málverkasafn oghögg- myndasafn. “ Þá var enginn starfsmaður til að Ljósmynd/Liataaafn fslands Björn Bjamarson, stofnandi Listasafnsins. skrásetja þær myndir sem safninu bámst eða þær sem fyrir vom en ær vom orðnar á þriðja hundrað. árslok 1915 hóf Matthías að skrá safnið sem hafði síðast verið skráð 28 ámm áður, árið 1887. Skrá hans birtist árið 1920 og þar skiptir hann safninu ekki í tvær deildir eins og lög kváðu á, heldur þijár; Málverka- safn, Höggmyndasafn og Ljós- mynda- og prentmyndasafn. Fjórðu Árið 1928 samþykkti Alþingi lög um Menntamálaráð og Menningar- sjóð og var aðalfmmkvöðull þeirra Jónas Jónsson frá Hriflu, þáverandi dóms- og kirkjumálaráðherra. í lögunum um Menntamálaráö segir að hlutverk þess sé að kaupa listaverk fyrir það fé sem til þess sé veitt á fjárlögum og að hafa yfimmsjón með listaverkasafni landsins og undirbúa byggingu listasafns. Tekjustofn Menningar- sjóðs skyldi vera allar tekjur af seldu áfengi sem væri flutt ólöglega til landsins og skyldi hluta þeirra varið til kaupa á listaverkum. Með hinum nýju lögum var Lista- safnið sett undir beina stjóm Menntamálaráðs og hlaut þar með nokkurt sjálfstæði að nýju. Nafni þess var breytt í Listasafti ríkisins en Matthíasi Þórðarsyni eftir sem áður falin umsjón þess og hélt hann því starfi allt til ársins 1950. Hin nýja skipan mála hafði þó engin áhrif á húsnæðismál safnsins sem vom í miklum ólestri. Mikið af verkum safnsins var í geymslu í Amarhvoli, en töluverður hluti þeirra var þó áfram til sýnis í Al- þingishúsinu. Þá vom fáein verk- anna til sýnis i Safnahúsinu við Hverfisgötu meðan Þjóðminjasafnið var þar til húsa. Sá háttur hafði komist á, að lána verk úr safninu og jók Menntamála- ráð þau útlán til mikilla muna. Vom verkin send í skóla og aðrar ríkisstofnanir og er ekki trútt um að sum þeirra hafi lent á einkaheim- ilum. Vegna þessa reyndist Matt- híasi oft erfitt að fylgjast með því hvaða listaverk Menntamálaráð keypti, því sum þeirra vom send jafnharðan í útlán og fékk hann þau aldrei í hendur til skráningar. Fyrir kom að verk vom greidd en aldrei afhent safninu og einnig heimilaði Menntamálaráð að gefa tvö stór verk úr safninu. Enn hefur Listasafninu ekki tekist að inn- heimta öll þau verk er vom lánuð út á þessum ámm. Því hefur verið um kennt að Menntamálaráð hafi verið pólitískt skipað og sumir sem í því hafí ráð- ið hafi borið takmarkað skynbragð á myndlist. Á því vom þó undan- tekningar og má þar nefna þau Ingibjörgu H. Bjamason, alþingis- Listasafn íslands fékk inni í nýbyggingu Þjóðminjasafns íslands 1950. LJ68mynd/Þjóðmir\ja8afn íslands Ljóamynd/Þjóðminjasafn íslands Fyrstu 66 árin var safnið í Alþingishúsinu sem þá var nýbyggt. Ágrip af sögu Listasafns Islands NÝ OG glæsileg húsakynni Listasafns íslands á Fríkirkjuvegi 7 verða tekin í notkun næstkomandi laugardag, 30. janúar. Safnið heldur upp á 104 ára afmæli sitt síðar á þessu ári og því er ekki úr vegi að rifja upp helstu viðburði í langri sögu og minnast aðeins þeirra mörgu sem hafa unnið ómetanlegt starf í þágu þess. Listasafn íslands var stofnað í Kaupmannahöfn í október 1884 og var aðalfrumkvöðull að stofnun þess Bjöm Bjamarson, aðstoðar- maður fógeta, sem síðar varð alþingismaður og sýslumaður í Dalasýslu. Ekki er vitað með vissu hveijir vom meðstofnendur hans en talið er að meðal þeirra hafi verið Edwald J. Johrisen, læknir frá Húsavík. / Bjöm ritsýrði og gaf út mánaðar- ritið Heimdall árið 1884. í júlíhefti ritsins hvatti hann til stofnunar olíumyndasafns þar sem fólk gæti notið myndlistar. Sagði þar m.a.: „Söfnin eru ekki aðeins til skemmt- unar, heldur einnig nauðsynleg og alveg ómissandi ef vísindi og fagrar Iistir eiga að blómgast..." Bjö'm lét ekki sitja við orðin tóm og safnaði um 40 olíumálverkum eftir danska listamenn auk nokk- urra verka eftir norska, sænska og austurríska málara. Þau urðu að hluta til stofn safnsins en að auki bámst því meðal annars fjögur verk frá Kristjáni konungi IX og Friðriki krónprinsi; 12 grafísk verk og ein höggmynd eftir Norðmanninn Olav Olayson Glosimodt. Árið 1887 fólu forsetar Alþingis umsjónarmanni sínum, Jónasi Jóns- syni, að gera skrá yfir verk Lista- safnsins og teljast þau verk, sem þar em upp talin, stofn safnsins. Einungis eitt íslenskt verk var þar á meðal, andlitsmynd Sigurðar Guð- mundssonar af Bimi Gunnlaugs- syni. Á þeirri tíma var íslensk samtímalist vart til og er það skýr- ingin á fæð íslenskra verka á fyrstu áram safnsins. Listasafninu var fljótlega komið fyrir í hinu nýbyggða Alþingishúsi við Austurvöll og bættist því fjöldi gjafa á sínum fyrstu ámm. Helgi Sigurðsson (1815-1888) prestur á Melum ánafnaði safninu rúmlega 40 málverk og teikningar eftir sjálf- an sig. Árið 1889 sendi Thorvald- sensafnið í Kaupmannahöfn safninu 66 grafísk verk gerð eftir högg- myndum Bertels Thorvaldsens, þar af átta eftir hann sjálfan, og árið 1895 barst safninu stærsta gjöfín til þessa, 28 olíu- og vatnslitamynd- ir úr dánarbúi Edvalds J. Johnsen sem hann safnaði í Danmörku. Um aldamótin fóm íslenskir listamenn að koma meira og meira Eðli listasafna er að stækka við sig

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.