Morgunblaðið - 28.01.1988, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1988
Ný skerðing
námslána?
eftir Runólf Ágústs-
son og ÓlafDarra
Andrason
Um síðustu áramót komu marg-
fræg lög um söluskatt og breyting-
ar á tollum og vörugjaldi til
framkvæmda. Um áhrif þessara
breytinga á líf og afkomu fólksins
í landinu hefur margt verið ritað
og sýnist sitt hveijum um ágæti
þessara aðgerða. Eitt hefur þó
gleymst í þessari umræðu, en það
eru áhrif laganna á kjör þeirra sem
stunda nám hérlendis og njóta lána
frá Lánasjóði íslenskra náms-
manna.
Tilgangur löggjafans með breyt-
ingum þessum mun vera sá að
einfalda skattakerfið og gera fram-
kvæmd skattheimtunnar auðveld-
ari. Ríkisstjómin gerir ráð fyrir að
þessar breytingar skili allt að hálf-
um milljarði króna í ríkissjóð á
þessu ári vegna bættrar skatt-
heimtu. Þessar einfaldanir á kerfínu
hafa hins vegar í för með sér þá
óheppilegu hliðarverkun að ýmsar
vörur sem alþýða manna getur illa
án verið hækka verulega. Á móti
kemur lækkun annarra vöruflokka
svo að samkvæmt opinberum upp-
lýsingum verða áhrif breytinganna
á vísitölu framfærslukostnaðar eng-
in. Málið er þó ekki svo einfalt að
það verði afgreitt með þessum
hætti. Eftirfarandi skema sýnir
ýmsar vömr sem annars vegar
hækkuðu, en hins vegar lækkuðu í
verði:
Dæmi um vörur sem hækkuðu
verulega í verði:
1. Alifugla-, svína- og nautakjöt.
2. Fiskur.
3. Nýir ávextir og innflutt nýtt
grænmeti.
4. Egg.
5. Brauð.
Dæmi um vörur sem lækkuðu
verulega í verði:
1. Sjónvörp og myndbandstæki.
2. Rafmagnsvörur.
3. Hljómflutningstæki.
4. Frystikistur.
5. Gólfteppi og dúkar.
Þó að meðaltal verðlagsáhrifa
aðgerða þessara breyti ekki fram-
færsluvísitölunni eins og fyrr sagði,
þá em meðaltöl villandi í þessu til-
viki sem og öðmm. Það er augljóst
að Ijárráð fólks em mismunandi og
jafnframt að þeir tekjulægri veija
hlutfallslega hærri hluta sinna
tekna til kaupa á matvælum en
þeir sem betri afkomu hafa. Vegna
þessa þá komu nefndar skattkerfís-
breytingar hart niður á láglauna-
fólki. Þetta fólk kaupir matvöm
daglega en hefur ekki ráð á mynd-
bandstækjum eða snyrtivömm í
þeim mæli að hækkunar- og lækk-
unaráhrif aðgerðanna jafnist út.
Til að mæta þessum hliðarverk-
Ólafur Darri Andrason
„Þær aðgerðir sem
stjórnin stóð fyrir til
að vega upp kjararýrn-
un lágtekjuhópá vegna
skattabreytinganna,
koma námsmönnum að
takmörkuðu gagni.“
unum var leitast við að bæta
lágtekjuhópum hækkaðan matar-
reikning með ýmsum mótverkandi
aðgerðum, t.a.m. hækkuðum lífeyr-
isgreiðslum, hækkun bamabóta
o.fl. Þannig reynir ríkisstjómin að
vega upp þá kjararýmun sem mat-
arskatturinn hafði í för með sér
fyrir þá sem síst máttu við henni,
það er lágtekjuhópana. í þessu
dæmi gleymdist þó einn lágtekju-
hópanna, námsmenn sem þurfa nú
GEISLAVÖRN
SEM SLÆR TVÆR
ELUGLR í EINU HÖGGI!
Auöveld í uppsetningu. Engir vírar. Gott verð.
POWER SCREEN, jarðtengd skjásía sem varnar
því að óhreinindi og geislar streymi frá skjánum.
Jafnframt brýtur hún niður Ijósið sem þýðir
að glampi á skjánum er úr sögunni.
Þetta er eitthvað fyrir þig!
Heildsali:
TÆKNI
ÉJVAL
Grensasvegi 7.
108 Reykjavík.
Box 8294.
S 681665. 686064
Endursöluaöilar:
Bókabúö Braga
Einar J. Skúlason
Griffill
Mál & Menning
Penninn
Skrifstofuvélar
Tölvuvörur
Örtölvutækni
Runólfur Ágústsson
að lifa af 27.530 krónum á mánuði
miðað við einstakling í leiguhús-
næði.
Samkvæmt lögum um Lánasjóð
íslenskra námsmanna skulu náms-
lán nægja fyrir eðlilegum fram-
færslukostnaði lánþega. Þegar
framfærslukostnaðurinn hækkar,
eins og nú vegna skattkerfísbreyt-
inganna, þá ber framkvæmdavald-
inu að hækka námslán til samræmis
við það.
Framfærslugrunni þeim sem
Lánasjóðurinn hefur lengst af
stuðst við er skipt í eftirfarandi
þætti:
Matvörur 46,15%
Húsnæði 15,38%
Fatnaður 6,15%
Hreinlæti/heilsug. 5,39%
Bækur og ritföng 5,39%
Ferðir 7,69%
Húsbúnaður 4,62%
Ýmislegt 9,23%
Samtals 100,00%
Þó námsmenn hafí löngum haft
ýmsa fyrirvara á þessum grunni og
krafist endurskoðunar á honum, þá
er óumdeilanlegt að matarliðurinn
í framfærslu námsmanna er hærri
en hjá hinum almenna launþega.
Samkvæmt vísitölugrunni fram-
færslukostnaðar reiknuðum út af
Hagstofu Íslands er matarliður vísi-
tölufjölskyldunnar 24,6% miðað við
1. janúar, eða um helmingi lægri
én framfærslugrunnur LÍN miðar
við. Af framansögðu er ljóst að
matarskatturinn leggst mun þyngra
á námsmenn en almennt er gert ráð
fyrir.
Þær aðgerðir sem stjórnin stóð
fyrir til að vega upp kjararýmun
lágtekjuhópa vegna skattabreyting-
anna, koma námsmönnum að
takmörkuðu gagni. Þó að hækkun
bamabóta og bamabótaauka komi
ákveðnum hópi námsmanna til
góða, þá má segja að lágtekjuhóp-
urinn námsmenn sé almennt settur
hjá við þessar stjómvaldsaðgerðir.
í því sambandi má benda á að lífeyr-
isgreiðslur voru hækkaðar um
6—8%. Með því viðurkenndu stjóm-
völd nauðsyn þess að hækka tekjur
þeirra láglaunahópa sem ekki njóta
annarra séraðgerða stjómarinnar í
þessu sambandi.
Með tilvísun til þess sem hér
hefur verið rakið, þá munu fulltrúar
námsmanna í stjóm Lánasjóðsins
leggja fr'am tillögu um hækkun
námslána til samræmis við hækkun
lífeyrisbóta á fundi stjómar sjóðsins
í dag, fímmtudag. Hækkun þessi,
sem lagt er til að verði 7% (1.927
krónur miðað við grunnframfærslu
á verðlagi 1. desember 1987), komi
til framkvæmda frá og með 1. jan-
úar síðastliðnum.
Það er von okkar að þessi tillaga
hljóti jákvæðar undirtektir hjá full-
trúum ríkisins í sjóðstjóminni. Þetta
er krafa um sanngjama leiðréttingu
til samræmis við aðra sambærilega
hópa tekjulega séð. Ekki verður séð
að ríkisvaldinu sé stætt á öðm en
að láta jafnt yfír alla ganga.
Runólfur Ágústsson erfram-
kvæmdastjóri Stúdentaráðs
Háskóla íslands, en Ólafur Darri
Andrason fulltrúi stúdenta í stjórn
Lánasjóðs íslenskra námsmanna.
Morgunblaðiö/Bjöm Sveinsson
Kristinn Vagnsson og Arnþór Bjaraason bjóða gestum upp á eld-
steikt góðgæti.
Egilsstaðir:
Endurbætur á
Hótel Valaskjálf
Egibatflðum.
VERULEGAR endurbætur hafa
verið gerðar á Hótel Valaskjálf
bæði utandyra og innan undan-
faraa mánuði og te(ja forsvars-
menn hótelsins að það sé i röð
bestu hótela á landsbyggðinni og
þoli vel samanburð við hótel á
höfuðborgarsvæðinu.
í sumar var hótelið málað að utan
í björtum og skemmtilegum lit og
aðkoma öll bætt. Jafnframt var ný
koníaksstofa opnuð f hótelinu. Er hún
• búin þægilegum leðurhúsgögnum og
vistlegum blómaskreytingum og nýt-
ur hún vinsælda hótelgesta jafnt sem
heimamanna. Eldvamarkerfí hefur
verið sett upp í húsinu og mjög full-
komið símakerfí með símum á öllum
herbergjum og sérstökum ráðstefn-
usfmum í fundar- og ráðstefnusölum.
Er aðstaða fyrir minni og stærri ráð-
stefnur nú orðin mjög góð í Hótel
Valaskjálf og nýtur staðurinn vax-
andi vinsælda sem slfkur.
Undir stjóm Kristins Vagnssonar
matreiðslumeistara hefur eldhúsinu
verið gjörbreytt og ný gaseldavél
verið tekin í notkun og fyrir skömmu
var færanlegur eldsteikingarvagn
tekinn f notkun. Amþór Bjamason
framreiðslumeistari segir að þessar
nýjungar í matreiðslu njóti verulegra
vinsælda. Steinþór Ólafsson hótel-
stjóri segir að reksturinn gangi
þokkalega og er bjartsýnn á framtí-
ðina. í Hótel Valaskjálf eru 22
herbergi með 41 gistirúmum yfír
veturinn. Á sumrin bætast við um
150 rúm í húsnæði heimavistar
Menntaskólans á Egilsstöðum.
— Björn