Morgunblaðið - 28.01.1988, Síða 29

Morgunblaðið - 28.01.1988, Síða 29
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1988 29 Stafa inflúensufar- aldrar af ákveðnum búskaparháttum? Sumir vísindamenn telja það enga tilviljun, að flestir faraldranna skuli eiga upptök sín í Suðaustur-Asíu FYRIR skömmu birti Morgunblaðið frétt um ótta manna við, að svokallað sameldi, fisk-, skepnu- og fuglaeldi, gæti valdið því, að fram kæmu nýjar gerðir inflúensuveira, sem menn hefðu ekkert mótefni gegn. Var vitnað í grein eftir vísindamennina Christoph Scholtissek og Ernest Naylor í síðasta hefti af breska náttúrufræði- ritinu Nature og fer hún hér á eftir mikið stytt: Á tíu eða tuttugu ára fresti fer mikill inflúensufaraldur um löndin og í hvert sinn er veiran, sem er af A-stofni, búin nýjum mótefnis- vökum á yfírborðinu. Gegn þessum umbreyttu veirum hafa mennimir ekkert mótefni. Mótefnisvakabreyt- ingin stafar af erfðafræðilegri uppstokkun. Sem dæmi má nefna, að Hong Kong-inflúensan, sem olli miklum faraldri árið 1968, virðist hafa fengið erfðaefni frá inflúensu- veiru af A-stofni, sem annars hefur aðeins fundist í vatnafuglum. Við rannsóknir hefur komið í ljós, að inflúensuveirur, sem leggjast á menn, geta þrifíst og margfaldast í öndum en hins vegar berast þær ekki frá einni til annarrar. Það er því einnig líklegt, að inflúensuveirur í fuglum geti fjölgað sér í mönnum og þá án þess að valda neinni smit- hættu. Af augljósum ástæðum hafa hins vegar ekki verið gerðar neinar tilraunir með það. Reyndin er sú, að flutningur erfðaefnis frá „fugla- veiru" til „mannaveiru" virðist fara fram vegna erfðafræðilegrar upp- stokkunar á veirunum í svínum. Nokkuð áreiðanlegar sannanir eru fyrir, að svín geta sýkst af og smit- að frá sér báðum veirutegundunum, ekki aðeins til annarra svína, heldur einnig til upphaflegu hýslanna. Svínin virðast því vera eins konar „blöndunarstöð" þar sem þessir tveir veirustofnar mætast og bland- ast að einhvetju leyti. Vegna þess koma fram veirur með nýja mótefn- isvaka og nýr inflúensufaraldur ríður yfír lönd og þjóðir. Ævagamlir búskaparhættir í Suður-Kína, þar sem svín, menn og endur hrærast hvert innan um annað, gætu auðveldað erfðafræði- lega uppstokkun veiranna og um leið skýrt hvers vegna flestir inflú- ensufaraldrar eiga upptök sín þar. Af þessu má draga þá einföldu ályktun, að skynsamlegast sé að halda svínum sem mest aðskildum frá mönnum og fuglum en samt er það svo, að víða er skipulega unnið að því, að bændur taki upp sam- tvinnaðan búskap; séu með fískeldi, skepnur og fulga. í Mið-Evrópu og einkum í Asíu hefur það lengi tíðkast að nota nýjan skít, einkum svína- og fuglaskít, sem áburð í fiskitjamir. Sameldi fiska og anda og fiska og svína er algengt í Kína og Hong Kong og er á víð og dreif um helstu fiskiræktarhéruðin. Mikilvirkari sameldiskerfi hafa verið tekin upp víða annars staðar, t.d. í Thailandi þar sem búskapurinn byggist á svínum, hænsnum og fiski. Hænsn- in eru í búrum beint yfír svínunum, sem éta dritið frá þeim, og svína- stíumar eru yfír físktjömunum. Þar lendir allur svínasaurinn og verður að fóðri fyrir fiskinn. í svona kerf- um er skepnufóður, sem af gengur, og skíturinn frá skepnunum ýmist notuð sem fískafóður eða áburður í tjamimar. Mikil mannfjölgun í þróunarríkj- unum, þar sem fískur er oft stór hluti fæðunnar, hefur valdið miklu álagi á náttúrulega fískstofna í ám, vötnum og sjó. Vegna þess meðaí annars hefur fískeldi, „Bláa bylting- ing“ eins og það er stundum kallað, stóraukist. Fýrir þróunarríkin hefur það líka mjög augljósa kosti, er vinnuaflsfrekt en gefur um leið vel af sér, og því ekki að undra þótt Matvæla- og landbúnaðarstofnun LIKLEGT er að verð á banda- rískri olíu lækki um Jvo dali, eða í 15 dali á fatið, ef samtök olíuút- flutningsrílga, OPEC, leggja ekki hömlur á framleiðsluna og selja þess í stað olíuna á lægra verði. Nokkrir sérfræðingarl olíuiðnað- inum spá því að í vor falli olíuverðið niður í 13,50 dali á fatið áður en það hækki aftur upp í 18 dali. „Þetta ræðst aðallega á fyrsta árs- fjórðungi ársins og snemma á öðrum ársfjórðunginum,“ sagði Charles Ehinger, olíusérfræðingur hjá Putnam, Hayes and Bartlett. Milljón fata minni dagsfram- leiðsla olíuútflutningsríkja hefur stuðlað að því að verð á olíu frá Sjúkdómurinn hefur ekki verið greindur. Ekki er um að ræða hundaæði, en ef til vill er hér á ferðinni svokallað hundafár eða parvoveira. Hræin af hundunum em send til Blóðbankans í Kaupmanna- höfn til rannsóknar. Það er mikil blóðtaka fyrir fólkið þama, sem margt hefur lífsviður- væri sitt af veiðum, að missa hundana, því að þeir eru mikilvæg- Sameinuðu þjóðanna og aðrar al- þjóðastofnanir hvetji ýmsar þjóðir til að taka upp sameldi af þessu tagi. Afleiðingamar af því að færa saman með þessum hætti tvo stofna A-inflúensuverannar geta hins veg- ar orðið alvarlegar og haft veraleg áhrif á tíðni hættulegra inflúensu- faraldra í framtíðinni. Texas hefur komist í 17 dali á fat- ið að undanfömu. En verðið á bandarískri olíu lækkaði hins vegar seint á þriðjudag eftir að fram kom í vikulegri skýrslu bandarísku olíu- stofnunarinnar, API, að olíubirgðir hefðu aukist. Verð á hráolíu, sem olíufyrirtækið West Texas Inter- mediate afgreiðir í mars, féll um 14 sent, niður í 16,96 dali. Minni olíuframleiðsla hefur jafn- vel skyggt á fféttir um að Saudi- Arabía, Kuwait, Iran og írak bjóði afslátt af opinbera verði. Óvissa um horfur í olíuviðskiptum hefur samt sem áður neytt bandarísk olíufyrir- tæki til að miða rekstraráætlanir sínar fyrir þetta ár við meðalverðið 15 dali á fatið. asta „veiðitæki" þess. Þó að bætur séu greiddar fyrir hundana, fæst skaðinn aldrei bættur að fullu, þar sem það tekur í það minnsta tvö ár að koma sér upp nýjum sleða- hundum, ef byijað er með hvolpa. Sveitarstjómir á svæðinu hafa leitað til landstjómarinnar í von um hjálp úr viðlagasjóði landsins. Um 2000 sleðahundar era í þessum hluta Grænlands. Bandaríkin: Talið er að olíu- verð lækki í vor New York, Reuter. N orð vestur-Grænland: Oþekktur sjúkdómur herjar á sleðahunda Nuuk, Grœnlandi. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunbiaðsins. HUNDAR á Thule-svæðinu í norðanverðu Vestur-Grænlandi hafa hrunið niður úr óþekktum sjúkdómi. Fjórðungur hunda í Moriusaq- héraði er þegar fallinn, um helmingur allra hunda í Savigssivik og nú hefur sjúkdómurinn borist til sjálfs Thule-bæjar. Héraðslæknirinn hefur bannað umferð milli héraðanna og milli bæjarins og héraðanna. HRAÐLESTRARNÁMSKEIÐ Vilt þú létta á vinnuálaginu? Vilt þú lesa meira af góðum bókum? Vilt þú margfalda lestrarhraða þinn og læra árangursríkar aðferðir í námstækni? Svarir þú játandi skaltu skrá þig á næsta hrað- lestrarnámskeið, sem hefst þriðjudaginn 2. febrúar nk. Skráning öll kvöld kl. 20.00-22.00 í síma611096. E3 HRAÐLESTRARSKÓUNN TÖLVUPRENTARAR Símar 35408 og 83033 MIÐBÆR SKERJAFJ. Einarsnes SELTJNES Látraströnd UTHVERFI Selvogsgrunnur Sogavegur Tjarnargata 3-40 Tjarnargata 39- Lindargata 39-63 o.fl Hverfisgata 4-62 Laugavegur1-33 o.fl, KÓPAV0GUR Sunnubraut 2M*r$mtÞIiifrÍfe

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.