Morgunblaðið - 28.01.1988, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1988
29
Stafa inflúensufar-
aldrar af ákveðnum
búskaparháttum?
Sumir vísindamenn telja það enga tilviljun, að flestir
faraldranna skuli eiga upptök sín í Suðaustur-Asíu
FYRIR skömmu birti Morgunblaðið frétt um ótta manna við, að
svokallað sameldi, fisk-, skepnu- og fuglaeldi, gæti valdið því, að
fram kæmu nýjar gerðir inflúensuveira, sem menn hefðu ekkert
mótefni gegn. Var vitnað í grein eftir vísindamennina Christoph
Scholtissek og Ernest Naylor í síðasta hefti af breska náttúrufræði-
ritinu Nature og fer hún hér á eftir mikið stytt:
Á tíu eða tuttugu ára fresti fer
mikill inflúensufaraldur um löndin
og í hvert sinn er veiran, sem er
af A-stofni, búin nýjum mótefnis-
vökum á yfírborðinu. Gegn þessum
umbreyttu veirum hafa mennimir
ekkert mótefni. Mótefnisvakabreyt-
ingin stafar af erfðafræðilegri
uppstokkun. Sem dæmi má nefna,
að Hong Kong-inflúensan, sem olli
miklum faraldri árið 1968, virðist
hafa fengið erfðaefni frá inflúensu-
veiru af A-stofni, sem annars hefur
aðeins fundist í vatnafuglum.
Við rannsóknir hefur komið í ljós,
að inflúensuveirur, sem leggjast á
menn, geta þrifíst og margfaldast
í öndum en hins vegar berast þær
ekki frá einni til annarrar. Það er
því einnig líklegt, að inflúensuveirur
í fuglum geti fjölgað sér í mönnum
og þá án þess að valda neinni smit-
hættu. Af augljósum ástæðum hafa
hins vegar ekki verið gerðar neinar
tilraunir með það. Reyndin er sú,
að flutningur erfðaefnis frá „fugla-
veiru" til „mannaveiru" virðist fara
fram vegna erfðafræðilegrar upp-
stokkunar á veirunum í svínum.
Nokkuð áreiðanlegar sannanir eru
fyrir, að svín geta sýkst af og smit-
að frá sér báðum veirutegundunum,
ekki aðeins til annarra svína, heldur
einnig til upphaflegu hýslanna.
Svínin virðast því vera eins konar
„blöndunarstöð" þar sem þessir
tveir veirustofnar mætast og bland-
ast að einhvetju leyti. Vegna þess
koma fram veirur með nýja mótefn-
isvaka og nýr inflúensufaraldur
ríður yfír lönd og þjóðir.
Ævagamlir búskaparhættir í
Suður-Kína, þar sem svín, menn
og endur hrærast hvert innan um
annað, gætu auðveldað erfðafræði-
lega uppstokkun veiranna og um
leið skýrt hvers vegna flestir inflú-
ensufaraldrar eiga upptök sín þar.
Af þessu má draga þá einföldu
ályktun, að skynsamlegast sé að
halda svínum sem mest aðskildum
frá mönnum og fuglum en samt er
það svo, að víða er skipulega unnið
að því, að bændur taki upp sam-
tvinnaðan búskap; séu með fískeldi,
skepnur og fulga.
í Mið-Evrópu og einkum í Asíu
hefur það lengi tíðkast að nota
nýjan skít, einkum svína- og
fuglaskít, sem áburð í fiskitjamir.
Sameldi fiska og anda og fiska og
svína er algengt í Kína og Hong
Kong og er á víð og dreif um helstu
fiskiræktarhéruðin. Mikilvirkari
sameldiskerfi hafa verið tekin upp
víða annars staðar, t.d. í Thailandi
þar sem búskapurinn byggist á
svínum, hænsnum og fiski. Hænsn-
in eru í búrum beint yfír svínunum,
sem éta dritið frá þeim, og svína-
stíumar eru yfír físktjömunum. Þar
lendir allur svínasaurinn og verður
að fóðri fyrir fiskinn. í svona kerf-
um er skepnufóður, sem af gengur,
og skíturinn frá skepnunum ýmist
notuð sem fískafóður eða áburður
í tjamimar.
Mikil mannfjölgun í þróunarríkj-
unum, þar sem fískur er oft stór
hluti fæðunnar, hefur valdið miklu
álagi á náttúrulega fískstofna í ám,
vötnum og sjó. Vegna þess meðaí
annars hefur fískeldi, „Bláa bylting-
ing“ eins og það er stundum kallað,
stóraukist. Fýrir þróunarríkin hefur
það líka mjög augljósa kosti, er
vinnuaflsfrekt en gefur um leið vel
af sér, og því ekki að undra þótt
Matvæla- og landbúnaðarstofnun
LIKLEGT er að verð á banda-
rískri olíu lækki um Jvo dali, eða
í 15 dali á fatið, ef samtök olíuút-
flutningsrílga, OPEC, leggja
ekki hömlur á framleiðsluna og
selja þess í stað olíuna á lægra
verði.
Nokkrir sérfræðingarl olíuiðnað-
inum spá því að í vor falli olíuverðið
niður í 13,50 dali á fatið áður en
það hækki aftur upp í 18 dali.
„Þetta ræðst aðallega á fyrsta árs-
fjórðungi ársins og snemma á
öðrum ársfjórðunginum,“ sagði
Charles Ehinger, olíusérfræðingur
hjá Putnam, Hayes and Bartlett.
Milljón fata minni dagsfram-
leiðsla olíuútflutningsríkja hefur
stuðlað að því að verð á olíu frá
Sjúkdómurinn hefur ekki verið
greindur. Ekki er um að ræða
hundaæði, en ef til vill er hér á
ferðinni svokallað hundafár eða
parvoveira. Hræin af hundunum em
send til Blóðbankans í Kaupmanna-
höfn til rannsóknar.
Það er mikil blóðtaka fyrir fólkið
þama, sem margt hefur lífsviður-
væri sitt af veiðum, að missa
hundana, því að þeir eru mikilvæg-
Sameinuðu þjóðanna og aðrar al-
þjóðastofnanir hvetji ýmsar þjóðir
til að taka upp sameldi af þessu
tagi.
Afleiðingamar af því að færa
saman með þessum hætti tvo stofna
A-inflúensuverannar geta hins veg-
ar orðið alvarlegar og haft veraleg
áhrif á tíðni hættulegra inflúensu-
faraldra í framtíðinni.
Texas hefur komist í 17 dali á fat-
ið að undanfömu. En verðið á
bandarískri olíu lækkaði hins vegar
seint á þriðjudag eftir að fram kom
í vikulegri skýrslu bandarísku olíu-
stofnunarinnar, API, að olíubirgðir
hefðu aukist. Verð á hráolíu, sem
olíufyrirtækið West Texas Inter-
mediate afgreiðir í mars, féll um
14 sent, niður í 16,96 dali.
Minni olíuframleiðsla hefur jafn-
vel skyggt á fféttir um að Saudi-
Arabía, Kuwait, Iran og írak bjóði
afslátt af opinbera verði. Óvissa um
horfur í olíuviðskiptum hefur samt
sem áður neytt bandarísk olíufyrir-
tæki til að miða rekstraráætlanir
sínar fyrir þetta ár við meðalverðið
15 dali á fatið.
asta „veiðitæki" þess. Þó að bætur
séu greiddar fyrir hundana, fæst
skaðinn aldrei bættur að fullu, þar
sem það tekur í það minnsta tvö
ár að koma sér upp nýjum sleða-
hundum, ef byijað er með hvolpa.
Sveitarstjómir á svæðinu hafa
leitað til landstjómarinnar í von um
hjálp úr viðlagasjóði landsins. Um
2000 sleðahundar era í þessum
hluta Grænlands.
Bandaríkin:
Talið er að olíu-
verð lækki í vor
New York, Reuter.
N orð vestur-Grænland:
Oþekktur sjúkdómur
herjar á sleðahunda
Nuuk, Grœnlandi. Frá Nils Jörgen Bruun, fréttaritara Morgunbiaðsins.
HUNDAR á Thule-svæðinu í norðanverðu Vestur-Grænlandi hafa
hrunið niður úr óþekktum sjúkdómi. Fjórðungur hunda í Moriusaq-
héraði er þegar fallinn, um helmingur allra hunda í Savigssivik og
nú hefur sjúkdómurinn borist til sjálfs Thule-bæjar. Héraðslæknirinn
hefur bannað umferð milli héraðanna og milli bæjarins og héraðanna.
HRAÐLESTRARNÁMSKEIÐ
Vilt þú létta á vinnuálaginu?
Vilt þú lesa meira af góðum bókum?
Vilt þú margfalda lestrarhraða þinn og læra
árangursríkar aðferðir í námstækni?
Svarir þú játandi skaltu skrá þig á næsta hrað-
lestrarnámskeið, sem hefst
þriðjudaginn 2. febrúar nk.
Skráning öll kvöld kl. 20.00-22.00
í síma611096.
E3 HRAÐLESTRARSKÓUNN
TÖLVUPRENTARAR
Símar 35408 og 83033
MIÐBÆR
SKERJAFJ.
Einarsnes
SELTJNES
Látraströnd
UTHVERFI
Selvogsgrunnur
Sogavegur
Tjarnargata 3-40
Tjarnargata 39-
Lindargata 39-63 o.fl
Hverfisgata 4-62
Laugavegur1-33 o.fl,
KÓPAV0GUR
Sunnubraut
2M*r$mtÞIiifrÍfe