Morgunblaðið - 20.04.1988, Page 22

22 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 1988
Matthildur Bjömsdóttir skrifar frá Ástralíu
PÁSKAR UM HAUST
Þegar til kom varð þetta hin myndarlegasta ganga.
Líklega ér það skrýtin tilfínning
fyrir íslendinga sem nú horfa stíft
til himins bíðandi eftir vorinu,
björtum nóttum og ferðalögum, að
hugsa til þess að það sé að hausta
hinum megin á hnettinum og dag-
inn að stytta.
Páskar tilheyra vorinu á Islandi'
og ungar og fleira tengt þeim er
alltaf sett í samband við vorið. í
Ástralíu eru páskar að hausti og
það fer lítið fyrir ungum á og í
kring um páskaeggin, enginn stór-
markaður hefur lifandi unga. Hér
hafa verslanir verið fullar af tóm-
um páskaeggjum og páskakanín-
um. Með tómum eggjum á ég við
að það er ekkert innan í eggjunum,
ekki einu sinni málsháttur. Hann
sem var alltaf megin ástæðan fyr-
ir því að maður keypti þau, ásamt
sælgætinu innan í.
Næst hugsa ég að ég biðji um
páskaegg frá fslandi. Hér eru líka
alls staðar heitir krosshleifar sem
Ástralir borða um páska, sérstak-
lega á föstudaginn langa. Það eru
einskonar kryddrúnnstykki með
rúsínum sem kross er skorinn í að
ofan og fylltur með einhveiju hvítu,
osti eða einhveiju öðru. Þetta er
síðan borðað með viðeigandi hug-
arfari.
íslendingar hafa fímm daga frí
um páska en Ástralir aðeins §óra.
Þó virðist ekki mikið frí hjá sumum
því „Deliar" eru flestir opnir, og á
föstudaginn langa voru matsölu-
staðir og fataverslanir opnar í
gamla miðbænum, Glenelg. .
Maður varð ekkert var við þessa
„Föstudagsins langa" stemmingu,
þar sem Bach er ríkjandi í útvarp-
inu og þess gætt að enginn gleymi
hvað frelsarinn gekk í gegn um
vegna synda hinna breysku manna.
Það er enn auðveldara að
gleyma slíkum staðreyndum hér
undir bláum himni geislandi sólar
og nóg af hvítri strönd til að leika
sér á. Samt hefðu Ástralir ekki
síður en íslendingar gott af að lifa
við slíka áminningu einu sinni á ári.
Tæplega er hægt að segja að
það sé haustlegt að öðru leyti en
það dimmir fyrr eða upp úr sex á
köldin. Og hitastig verður mann-
eslqulegra með einstaka undan-
tekningum þó. Það eru aðeins inn-
flutt evrópsk tré sem skipta litum
og eru lauflaus um tíma. Þau ás-
trölsku eru stöðugt að endumýja
sig árið um kring.
Páskaútilega
Mitt í ailri haustblíðunni tóku
fjölmargir tjöld sín og hjólhýsi og
héldu á vit náttúrunnar.
Sumir fór og veðjuðu á hesta á
Oakbank-veðreiðunum hér í Suð-
ur-Ástralíu, en þær veðreiðar hafa
sérstöðu. Það eru einu veðreiðam-
ar þar sem hestar gera ýmsar
æfíngar eins og að stökkva yfír
hindranir og fleira þess háttar.
Fólk tekur með sér heimilisút-
búnaðinn og býr sér til mat og
lætur fara vel um sig á meðan það
fylgist spennt með hestinum
sínum. Þeir sem voru latari létu
sér nægja að fara niður að höfn
og sjá litlu seglskipin sem nú ætla
að heimsækja hveija höfn svo þjóð-
in geti öll litið þau augum. Ekki
gátu allir séð þau í Sydney.
Ástralir virðast biðraðaglaðir
menn. Við hvert þessara skipa var
löng biðröð til að komast um borð
og trúíega hafa margir farið í fímm
til sex biðraðir til að geta séð öll
skipin að innan.
Páskamir liðu og það var komið
að því að kanna niðurstöður um-
ferðarmenningarinnar eins og
einnig er gert á íslandi. í heild
kostaði páskahelgin þjóðina sextán
mannslíf en Suður-Ástralía stærði
sig af því að ekkert mannslíf giat-
aðist og engin stórslys urðu hjá
þeim þessa helgi.
Uppskera af ýmsu itagi
Á haustin hafa þeir sem hafa
haft betur í samkeppni við skordýr
geta státað af góðri uppskem
garðávaxta, en það hefur oft þýtt
að þeir hafa orðið að fara út í
garð á hveijum degi til að útrýma
skordýrum sem einnig þykja þeSs-
ar plöntur gómsætar á bragðið.
Þá eru settar niður plöntur sem
íslendingar gróðursetja í sínum
görðum á sumrin, eins og blóm-
kál, hvítkál, salati, gulrófum og
fleiru, Sumir §etja út litríkar plönt-
ur sem ekki em hrifnar af ás-
trölsku sumri en líkar haustið og
veturinn þeim mun betur, rétt eins
og sumu fólki.
Fimmtugasti Alþjóða-
dagur kvenna
Nú í ár héldu konur heims upp
á fimmtugasta Alþjóðadag kvenna.
Ekki dreg ég í efa að konur á ís-
landi hafa haldið þann dag í heiðri
eins og vera ber. Undirrituð fór í
göngu sem haldin var hér í Adela-
ide þann fímmta mars og lagði af
stað frá torgi Viktoríu drottningar.
Ekki var nú útlitið gott þegar
ég kom, og um tíma leit út fyrir
að þetta yrði einskonar sauma-
klúbbsganga. En smám saman
fjölgaði og þegar gangan að lokum
lagði af stað eftir ræðuhöld var
hún orðin allmyndarleg, en þó ekki
stærri en sumar þeirra sem íslensk-
ar konur hafa stofnað til eins og
t.d. hin ógleymanlega ganga árið
1975. •
Þessi ganga lagði síðan undir
sig þungar umferðargötur og gekk
sem leið lá niður í garð sem heitir
Rymill Park. í forsvari þessarar
göngu í þetta skipti voru frum-
byggjakonur með fána sinn sem
er svartur og rauður með gulri sól
í miðju. Þær töluðu og fíæddu
okkur um erfíða stöðu frumbyggja.
Til að leggja áherslu á málstað
sinn létu þær fólk fara í einskonar
leik. Þær höfðu útbúið kort af
Ástralíu úr borðum og þar voru
þær sjálfar. En fyrir utan Ástralíu
höfðu þær sett upp fána með nöfn-
um ýmissa landa heims þar sem
innflytjendur komu frá og vildu
að fólk fyndi sitt upprunalega land,
færi til þess og viðurkenndi þar
með að þeir væru ekki raunveru-
legir Ástralir.
Þegar fólk hafði síðan gert það
þá buðu þær öllum hópnum til
Ástralíu.
Undirrituð varð fyrir vonbrigð-
um með að þær gleymdu að gera
ráð fyrir norðurlöndum og fleiri
löndum svo að ég varð að búa til
minn eigin fána, enda eini íslend-
ingurinn á þessu mannamóti.
En margt var til skemmtunar
og bráðhressar konur sameinuðust
í andanum við ýmiskonar verkefni
á þann hátt og með því andrúms-
lofti sem þessi sameiginlegu mál-
efni kvenna allstaðar kalla fram.
Kvennahreyfing hér er
einskonar hulduhreyfing
Það var ánægjulegt að sjá og
hitta allar þessar konur á einum
stað því nokkuð er erfítt að koma
auga á kvennahreyfínguna hér.
Margar skrifstofur og verslanir þar
sem málefni kvenna eru efst á
baugi eru dreifðar um alla borg.
Það þarf að fara í einskonar ran-
sóknalögregluleik til að fínna alla
þessa staði, og kvennahreyfíngin
sem slík fær mjög litla athýgli í
§ölmiðlum hér. Hins vegar hafa
margar konur náð langt. Yfírbragð
slíkra hluta er þó öðruvísi í borg
svo margra kynflokka og þjóðar-
brota. Sumar þjóðir hafa mjög
íhaldssamt viðhorf til hlutverk
kvenna.
Nýlega var gerð könnun á við-
horfí til ofbeldis og talar hún sínu
máli um ýmislegt í stöðu kvenna
hér.
Viðhorf til ofbeldis
í könnun sem gerð var kom í
ljós að fímmta hveijum, eða 20%
Ástrala, fannst allt í lagi þó að
eiginmaður beitti konu sína líkam-
legu ofbeldi, ef hún stæði sig ekki
í stykkinu sem eiginkona. Og sumt
af því sem flokkast undir líkamlegt
ofbeldi sáu sextán prósent ekki
einu sinni sem ofbeldi heldur eðli-
legan hlut, eins og að stjaka við
henni eða hrinda. Það sem var
næstum enn óhugnanlegra í þessu
var að 17% kvenna fannst réttlæt-
anlegt að menn þeirra beittu þær
ofbeldi, ef þær væru ekki nógu
góðar eiginkonur.
Um það bil 6% þessa hóps taldi
það réttlætanlegt að í sumum til-
fellum væri notuð væri vopn til að
hóta með eða nota.
Flestir sögðu ennfremur að þeir
litu á heimilisofbeldi sem einkamál
og að þeir myndu ekki gera neitt
þó þeir sæju nágranna beita slíku.
Aftur á móti myndu þeir strax
skerast í leikinn ef þeir sæju af
veist væri að fólki úti á götu.
Helmingur fólksins sagðist vita
til ofbeldis á heimiium.
Það væri fróðlegt að vita hvem-
ig slík könnun kæmi út á íslandi.
Lítil saga úr sjónvarpi
Á einni stöðinni hér er kona ein,
mjög litríkur persónuleiki, veður-
fréttamaður en ekki veðurfræðing-
ur. Svo vildi til að hún var að fara
að gifta sig (eina ferðina enn, í
þriðja skiptið). í tíu daga töldu
áhorfendur stöðvarinnar dagana
til brúðkaups með henni þar sem
hún sagði frá því í lok veðurfregn-
anna og lýsti spenningi sínum eins
og bam sem telur dagana til jóla.
Þegar svo kom að því að hún
las síðustu veðurfrétt fyrir brúð-
kaup komu aðrir fréttamenn með
blóm og kampavín og kysstu hana
í bak og fyrir í beinni útsendingu
á eftir fréttatímanum.
Hugljúft, fínnst ykkur ekki.
Monika hefur
veríð þýdd
I GREIN sem birtist i Lesbók
Morgunblaðsins R aprfl sl. og
fjallaði um Jónas Guðlaugsson
skáld er þess getið að skáldsagan
Monika eftir Jónas hafi ekki ver-
ið þýdd & islensku. Þetta er ekki
rétt.
Júníus H. Kristinsson sagnfræð-
ingur þýddi skáldsöguna Moniku
eftir Jónas Guðlaugsson og var hún
lesin sem framhaldssaga { ríkisút-
varpinu haustið 1979.
Rafmagnseftirlit ríkisins:
Eldur í djúpsteik-
ingarpotti —
hvað á að gera?
Nokkuð oft kviknar í eld-
húsum, þegar djúpsteiking fer
fram, einkum í opnum pottum
á rafmagnshellu. Djúpsteiking-
arpottar með sjálfvirkum hita-
stilli eru hættuminni, en sjálf-
virkur rofí getur bilað.
Besta vömin gegn hættu er að
hafa gát á pottinum meðan steik-
ing fer fram. Þar að auki er hyggi-
legt að hafa við höndina tæki til
að slökkva feitis- og olíuelda, ef
illa fer.
Eldvamaeftirlit Reykjavíkur-
borgar ráðleggur að hafa eld-
vamateppi í hverri fbúð. Teppin
eru lögð yfír eldinn og kæfa hann.
Þessi teppi fást í handhægum
umbúðum, ásamt notkunarleið-
beiningum. Auk teppisins er sjálf-
sagt að hafa a.m.k. eitt hand-
slökkvitæki nærtækt. Það sem
best hentar við feitis- og olfuelda
er kolsýru-handslökkvitæki.
Reynið aldrei að slökkva feitis-
eða olfuelda með vatni. Það örvar
eldinn.
Á markaðnum eru einnig HAL-
ON handslökkvitæki ogduft-tæki.
HALON er mjög öflugt til að
slökkva alla elda, en sfður er
mælt með notkun þess, vegna eit-
urefna, sem slökkvitækin inni-
halda. Um þetta efni eru skiptar
skoðanir.
Duft er einnig mjög öflugt
slökkviefni, en það vill setjast í
kekki í tækjunum og við notkun
dreifíst það mjög um og sest f
hveija smugu í húsinu. Hentar
því betur t.d. á verkstæðum.