Morgunblaðið - 20.04.1988, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDÁGUR 20. APRÍL 1988
Þróunarátak í fiskiðnaði
Fiskiðnaðurinn á íslandi stendur
frammi fyrir miklum og marghátt-
uðum vanda. Annars vegar er efna-
hagsstefna stjómvalda, sem mjög
þrengir að útflutningsfyrirtækjum.
Hins vegar hefur hægt á tækniþró-
un í hefðbundnum fiskvinnslufyrir-
tækjum, stöðnun orðið í framleiðni
og launakjör og vinnuumhverfí
fólksins sem vinnur í þessari undir-
stöðu þjóðarbúsins er lakari en ger-
ist hjá ýmsum öðrum starfsstéttum.
Bolmagn fyrirtækjanna til að leggja
umtalsvert af mörkum í þróunar-
starfsemi er lítið og tími stjómenda
fer að miklu leyti í að bjarga málum
fyrir hom vegna bágrar rekstrar-
stöðu.
Breytt samkeppnisstaða
Á meðan þetta ástand ríkir hjá
fískvinnslustöðvum í landi eiga sér
stað miklar breytingar á aðstæðum
hérlendis og erlendis. Tæknibreyt-
ingar hafa orðið og eru fyrirsjáan-
legar í útgerð með aukinni vinnslu
og frystingu um borð. Fiskmarkað-
ir hafa byijað starfsemi og ýta
undir sérhæfíngu í vinnslu. Útflutn-
ingur á óunnum físki hefur farið
vaxandi og sú hætt blasir við að
erlendir keppinautar geti byggt upp
vinnslu hjá sér úr íslensku hráefni.
Hér er á ferðinni vítahringur,
sem lífsnauðsynlegt er fyrir íslend-
inga að bijótast út úr og það snert-
ir hag landsbyggðarinnar meira en
nokkuð annað. Um þessi efni hefur
margt verið sagt og mikið ritað að
undanfömu, en minna verið um
samræmdar aðgerðir til að taka á
vandamálinu.
Niðurstöður frá Rannsókn-
aráði
Á vegum Rannsóknaráðs ríkisins
hafa frá 1985 unnið tveir starfs-
hópar að álitsgerðum um þróunar-
horfur í sjávarútvegi og nauðsyn-
legar tæknibreytingar í fiskvinnsíu.
Hópar þessir skiluðu niðurstöðum
sínum á árinu 1987. Eftir umræður
í Rannsóknaráði um þessi álit sam-
þykkti ráðið 29. júní 1987 ályktun
um tæknibreytingar í fiskvinnslu.
Kjaminn í ályktun Rannsókna-
ráðs, sem m.a. fíilltrúar allra þing-
flokka í ráðinu greiddu atkvæði, er
að leggja til við ríkisstjómina að á
næstu þrem árum verði varið 60
milljónum króna á ári af opin-
berri hálfu til aðstoðar við tækni-
þróun í fiskvinnslu. Fjármagni
þessu yrði veitt til rannsókna- og
þróunarverkefna á vegum Rann-
sóknasjóðs og Fiskimálasjóðs.
Reiknað var með að á móti þessum
opinbera stuðningi kæmi eigið fé
„Því hef ég flutt á Al-
þingi þingsályktunartil-
lögu þess efnis að ríkis-
stjórnin beiti sér frá
miðju þessu ári fyrir
tækniþróunarátaki í
f iskiðnaði, er miðist við
þriggja ára tímabil. A
þessu tímabili verði
a.m.k. varið 90 milljón-
um króna á verðlagi
ársins 1988 til verkefna
á þessu sviði gegn þvi
að útflytjendur sjávar-
afurða greiði samsvar-
andi upphæð.“
frá fyrirtækjum sem næmi a.m.k.
120 milljónum króna á tímabilinu.
Tillaga á Alþingi
um stuðning
Því miður var ekki tekið tillit til
þessarar tillögu Rannsóknaráðs við
afgreiðslu fjárlaga fyrir árið 1988.
Samt verður að gera ráð fyrir að
Alþingi og ríkisstjóm geri sér ljósan
þann mikla grundvallarvanda sem
er til staðar í fískiðnaði. Því hef ég
flutt á Alþingi þingsályktunartil-
lögu þess efnis að ríkissijómin
beiti sér frá miðju þessu ári fyr-
ir tækniþróunarátaki í fiskiðn-
aði, er miðist við þriggja ára
tímabil. Á þessu tímabili verði
a.m.k. varið 90 milljónum króna
á verðlagi ársins 1988 til verk-
efna á þessu sviði gegn þvi að
útflytjendur sjávarafurða greiði
samsyarandi upphæð.
Fjármagninu verði varið til verk-
efna, sem ákveðið yrði að styðja á
vegum Rannsóknasjóðs og þá í sam-
ráði við samtök útflytjenda sjávar-
afurða.
Mikið í húfi fyrir sjávarút-
veginn
Ástæða er til að ætla, að vilji sé
til þess hjá útflytjendum sjávaraf-
urða að styðja við þróunarátakið
með þessum hætti. Ljóst er að hags-
munaaðilar í sjávarútvegi eiga mik-
ið undir því komið að hér takist vel
til í framtíðinni og því er ekki óeðli-
legt að skilyrða fjárveitingu af ríkis-
ins hálfu með þessum hætti.
Vissulega væri réttmætt, að ríkið
legði fram mun hærri upphæð en
hér um ræðir til þróunar tækni-
Hjörleifur Guttormsson
breytinga í sjávarútvegi. Þar sem
ríkisstjóm og meirihluti á Alþingi
treystu sér hins vegar ekki til að
standa í slíku við fjárlagagerð 1988
fíef ég miðað tillöguna við lægri
upphæð gegn skuldbindandi
greiðslum á móti frá sjávarútvegs-
aðilum. Samþykki Alþingi tillöguna
á ríkisstjómin auðvelt með að veita
strax nokkm fjármagni til Rann-
sóknasjóðs í tækniþróunarátakið
auk þess sem stefna væri mörkuð
til næstu ára um áframhaldandi
stuðning.
Höfundur er aJþingismaður Al-
þýðubandalags fyrir Austurlands-
kjördæmi.
Kaupum stærri þyrlu
eftir Kristfönu
Sigriði Vagnsdóttur
Ekki alls fyrir löngu strandaði
Hrafn Sveinbjamarson í Hófsnesi
við Grindavík, mannbjörg varð og
öll þjóðin andaði léttar yfir giftu-
samlegri björgun. Enn einu sinni
á hið mikilvæga verkefni rétt á
sér, að þyrla sé keypt, sem bjarg-
ar heilli skipshöfn í einni ferð,
enginn bíði.
f>ess vegna tek ég nú upp úr
skúffu þetta pár mitt og set það
endurbætt hér á blað, freista þess
að ýta við þjóðinni allri um sameig-
inlegt átak um þessa brýnu nauð-
syn. Örfáir, alltof fáir, hafa látið
í sér heyra um svo þarfan hlut sem
þennan. Ég er svolítið hissa hve
sjómenn eru daufir í þessu efni,
og þó ekki, því undirtektir þeirra,
sem í landi una sér, eru vægast
sagt forkastanlegar. Ekki eru betri
undirtektir þeirra sem ráðstafa
auðnum sem sjómennimir afla, þó
að hafaldan háa reynist þeim
stundum of kröpp. Allir vita samt
hversu hlutverk þeirra í íjáröflun
landsmönnum til handa er mikil-
vægt, af hveiju sjá þá ekki allir
þörfína þeim til handa í öryggis-
málum sömu augum? Mér finnst
framgangur ríkisvaldsins til há-
borinnar skammar í þessu máli.
Ef allir þingmenn, ráðherrar og
aðrir, sem með peningavaldið fara
nú í dag, sætu inni í brennandi
húsi, ætli þeir vildu ekki láta
bjarga öllum sem fljótast út. Hver
af þeim myndi bjóðast til að bíða
eftir hjálpinni, sem kæmi svo
kannski aldrei?
Ef slys ber að höndum á skipi
sem er á hafí úti, strandað við
land f háskabrimi, eða eitthvað
þessu líkt, eigum við ekki að sjá
til þess að mönnunum berist skjót
og góð björgun, öllum sem einum
manni? Enginn þyrfti að bíða í
óvissu eftir næstu ferð, ekki er
víst að tími gefíst til að koma aft-
ur. Að aldrei þyrfti skipstjóri að
velja á milli manna sinna, hver á
að fara fyrstur.
Nemendur úr Stýrimannaskó-
lanum voru með undirskriftalista
til að kanna viðhorf fólks til þessa
málefnis (þyrla í fyrirrúmi). Mis-
jafnar voru undirtektir sem menn
þessir fengu, sumir neituðu alfarið
að festa nafn sitt á svona blað,
spurðu hvort þau öryggistæki sem
þeir hefðu dygðu ekki, þar með
taldir gúmmíbátar. Aðrir sögðu
með aumkunarbrodd í röddinni:
Hvar á að taka peningana? Það
eru engir peningar til. Þröngsýni
þetta. Fýrir hvaða pening eru hall-
imar í höfuðborginni okkar reist-
ar? Risastórar verslunarhallir sem
spannað gætu yfír landspildu heill-
ar bújarðar, reiðhallir, ráðhús,
leiklistarhöll, hljómlistarhöll og
lengi má áfram telja. Ef þessar
hallir eru ekki byggðar að mestu
leyti fyrir þá peninga sem fást úr
greipum hafsins, hvaðan eru þeir
þá fengnir?
Ég horfði og hlustaði á tónlist-
arþátt í sjónvarpinu 9.1., sumt var
gott, annað la-la. Birgir ísleifur
Gunnarsson tók þar til máls af
mikilli fágun og fór mörgum og
fogrum orðum um þörf okkar
iandsmanna til að eignast hljóm-
leikahöll svo tónlistarunnendur
gætu nú látið lagið óma Ijúflega
í eyrum allra landsmanna.
Það er mikið rétt, að gaman er
„Væri nú ekki mögn-
leiki að nýta eitthvað
af þessu sem hin ráð-
villta stjórn hefur yfir
að ráða til kaupa á
þessu lífsnauðsynlega
björgunartæki sem
þyrlan er. Ég beiidi líka
á að eitthvað af mill-
jörðunum sem hann
Davíð Oddsson á að
ráðstafa í mikilfengleg-
ar byggingar
Reykjavíkurborgar
mætti nota í þetta verk-
efni.“
að hlusta á góða tónlist. Það hefur
samt ekki verið létt að hlusta á
sorgarlög flutt I útvarpi eftir skips-
tapa, þar sem allir, sem um borð
voru, höfðu horfíð í hafíð. Ég
minnist þess þegar Þormóður
fórst. Er ekki möguleiki að reyna
að komast hjá því að svo verði og
kannski gætum við kennt okkur
sjálfum um ef svo færi að ekki
væri rétt björgunartæki fyrir
hendi. Þess vegna tel ég brýnt
verkefni fyrir þá sem með pen-
ingavaldið fara, að þessi umtalaða
þyrla verði keypt og að þeir skilji
að það þolir enga bið.
Birgir ísleifur Gunnarsson tók
svo til orða: Gæti ekki verið stolt
ykkar sem leggið peninga í tónlist-
arhöllina að geta sagt: „Þetta er
minn stóll, ég lagði þessa miklu
peninga í höllina." Gæti ekki líka
verið stolt hvers íslendings að vita
til þess að þeir hefðu með sameig-
inlegu átaki lyft þessu Grettistaki,
látið drauminn rætast, veitt þeim
sem á hafíð sækja besta öryggi
sem völ er á og þeir eiga skilið?
Þeir eiga líka þá kröfu á hendur
okkar að þeim sé veitt þetta.
Hvemig yrði afkoma okkar sem
sækjum allan okkar auð i frysti-
húsin, ef enginn veiddi fískinn?
Ég held að loka mætti þinghúsi
okkar íslendinga og þingmenn,
ráðherrar og jafnvel forseti myndu
þurfa að lifa við svipað harðæri
og Fjalla-Eyvindur og Halla
þekktu best, þá yrði ekki hægt
að senda út í beinni útsendingu
svipmyndir úr jólaboðum forseta
sem hann heldur árlega fyrir þing-
heim, svo að allir landsmenn sjái
nú hvað hann býr við mikla reisn.
Hver borgar? Betra væri nú ef sem
flestir landsmenn gætu státað af
svona dýrindiskrásum, þeir verða
bara að láta sér nægja að slefa
yfír hinni ljúfu sýn og herða ólina,
Steingrímsólina, fastar. Borða
gijón. Það eru mörg óþarfa út-
gjöld sem við sjáum sem emm á
lægsta plani, sem teljast ekki til
þjóðartekna, heldur hitt; nægir að
nefna eitt af mörgum sem eru
veislur og önnur útgjöld sem að
þingheimi lúta auk forseta vors.
Utanlandsferðir hans (hennar)
mættu vera færri eða þá að háttv-
irtur forseti kostaði þær sjálfur
(sjálf). Ekki eru launin svo lág og
ekki pínir hann (hana) skattbyrðin.
Væri nú ekki möguleiki að nýta
eitthvað af þessu sem hin ráðvillta
stjóm hefur yfir að ráða til kaupa
á þessu lífsnauðsynlega björgun-
artæki sem þyrlan er. Ég bendi
líka á að eitthvað af milljörðunum
sem hann Davíð Oddsson á að
ráðstafa í mikilfenglegar bygging-
ar Reykjavíkurborgar mætti nota
í þetta verkefni. Hér með skora
ég á alla kvenþjóðina í heild,
mæður, konur, unnustur, systur
og dætur, að sækja fast að þing-
heimi og ríkisvaldi, láta heyra í
sér, krefjast þess að fyrmefndir
aðilar fái það öryggi sem best er
völ á, bætt verði úr brýnni þörf
eins fljótt og auðið er.
Ennþá eitt óhappið á hafí úti
sem fer þó betur en orð fá lýst.
Togarinn Þorsteinn verður fyrir
löskun í miklum ís og stórsjó, trol-
lið fer í skrúfuna, ísinn gerir gat
á skipið. Kallað er á þyrlu land-
helgisgæslunnar, hún látin flytja
4 af áhöfnínni til ísafjarðar, hinir
um borð fullir ótta, komumst við
í Iand eða ekki? Hvað gerist svo
þegar þeir komast til hafnar.
Fréttamenn ryðjast að þessum
mönnum með mjög svo nærgöng-
ular spumingar sem bera í sér þá
niðurlægjandi meiningu: Hvemig
leið ykkur? Vomð þið hræddir?
Voruð þið í lífshættu?
Er ekki mál að þessu linni og
sjómennimir fái hið eina björgun-
artæki sem þyrlan er?
Höfundur er fiskvinnslukona t
Hraðfrystih úsi Dýrfirðinga.