Morgunblaðið - 20.04.1988, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL.1988
41
Sameinað þing:
Ráðstöfunarfé til vegamála
aukið um 16% frá fyrra ári
MATTHIAS A. Mathiesen sam-
gönguráðherra hefur lagt fram
í Sameinuðu þingi tillögu til
þingsályktunar um breytingu á
þingsályktun um vegaáætlun
fyrir árin 1987-1990. Ekki er
enn komið að reglulegri endur-
skoðun vegaáætlunar, en vegna
breyttra forsendna eru lagðar
til breytingar sem felast í
auknu fé til vegaframkvæmda
og áherslu á tvö stór verkefni;
jarðgöng í Ólafsfjarðarmúla og
vegagerð á höfuðborgarsvæð-
inu. Heildarráðstöfunarfé til
vegamála eykst um 16% frá
1987 og 6% frá fyrri áætlun
um árið 1988.
í ræðu samgönguráðherra kom
fram að það er aðallega tvennt
sem veldur því að ekki verður
komist hjá endurskoðun vega-
áætlunar; þróun verðlags hefur
orðið önnur en reiknað var með í
núgildandi vegaáætlun og mark-
aðar tekjur hafa aukist umfram
áætlun.
í núgildandi áætlun var miðað
við kostnaðarvísitölu 2100 á miðju
ári 1987 og síðan 6% hækkun til
1988 og hún yrði þá 2226. í reynd
hækkaði kostnaðarvísitala örar á
árinu 1987 og var komin í 2226
um mitt það ár (26% hækkun frá
1986). Við endurskoðun nú er hins
vegar reiknað með 15% hækkun
milli áranna 1987-88 og þá miðað
við spá Þjóðhagsstofnunar.
í áætlun er miðað við að bensín-
gjald og þungaskattur haldist
óbreytt. Heildartekjur af mörkuð-
um tekjustofnum voru áætlaðar
2353 milljónir kr. í gildandi vega-
áætlun, en eru í hinni nýju áætlun
2990 milljónir, sem skýrist af

fHÞMGI
aukinni bensínsölu og hækkun
bensíngjalds og þungaskatts um
síðastliðin áramót.
Heildarútgjöld til vegamála
urðu 160 milljónum krónum minni
árið 1987 en sem nam tekjum af
mörkuðum tekjustofnum. Þessi
umframfjáröflun verður að sögn
samgönguráðherra færð yfir á
árið 1988 og verða því 3.150 mill-
jónir til ráðstöfunar 1988. Þetta
fjármagn mun þó ekki allt verða
notað 1988, heldur verða 285
milljónir geymdar til ráðstöfunar
á árinu 1989.
Samgönguráðherra gerði ekki
tillögu um skiptingu viðbótarfjár-
magnsins milli einstakra verk-
efnaflokka, en vék hins vegar að
tveimur stórum verkefnum, sem
taka þyrfti tillit til; jarðganga í
gegnum Ólafsfjarðarmúla og
vegagerðar á höfuðborgarsvæð-
inu. Til fyrra verkefnis þyrftu að
renna 130-140 milljónir á árinu
1988, ef takast ætti að standa við
samþykktir Alþingis. Um siðara
verkefnið sagði Matthías að í það
þyrftu að renna 1.800 til 1.900
milljónir á næstu fimm árum, ef
vænta ætti einhvers bata fyrir
umferðina. Lét samgönguráð-
herra þess getið að þar eð bygg-
ing Suðurlandsvegar frá Rauða-
vatni að Vesturlandsvegi við Graf-
arvog og breikkun Vesturlands-
vegar í fjórar akreinar þaðan og
að Höfðabakka væru nauðsynleg-
ar og óumflýjanlegar fram-
kvæmdir, hefði hann ritað vega-
málastjóra bréf og falið honum
að hefja hönnun þessara fram-
kvæmda, þannig að kostnaðar-
áætlun fyrir þær gæti legið fyrir
við endurskoðun vegaáætlunar á
næsta ári.
Skúli Alexandersson (Abl/Vl)
gagnrýndi þingsályktunartillögu
samgöngumálaráðherra, þar eð
haldið væri áfram að skerða fyrir-
heit í sambandi við langtímaáætl-
un í vegamálum um 2,4% af vergri
þjóðarframleiðslu til vegamála.
Einnig taldi þingmaðurinn það
rétt með tilliti til svikinna loforða
um vegaframkvæmdir úti á landi,
að vegaframkvæmdir á höfuð-
borgarsvæðinu biðu betri tíma.
Pálmi Jónsson (S/Nlv) sagði
það vissulega rétt að áform
langtímaáætlunar í vegamálum
um hlutfall af vergri þjóðarfram-
ieiðslu hefðu verið skert, en rétt
væri að geta þess einnig að
langtímaáætlun hefði u.þ.b. tekist
að halda að því er framkvæmda-
hraða varðaði og væri það vissu-
lega lofsvert að sama verk væri
unnið fyrir minna fjármagn.
Egill Jónsson (S/Al) taldi
framkvæmdum í vegamálum hafa
miðað vel áfram, en ljóst væri
hins vegar að aukið fé þyrfti til
Ólafsfjarðarmúla og vegafram-
kvæmda á höfuðborgarsvæðinu
umfram áætlun næsta árs ef tak-
ast ætti að ljúka framkvæmdum
á áætlun.
Alexander Stefánsson (F/Vl)
taldi tímabært að marka stefnu
um ráðstöfun geymslufjár milli
Matthías Á. Mathiesen
ára; væri eðlilegt að skipta því
milli kjördæma, svipað og öðru fé.
ítrekaði þingmaðurinn það að
hvorki ríkisstjómin né ráðherra
gætu ráðstafað þessu fé í annað.
Frumvarp í efri deild:
Rýmkuð skoðunarheim-
ild Ríkisendurskoðunar
LAGT hefur verið fram frumvarp í efri deild Alþingis sem gerir
ráð fyrir rýmkuðum heimildum til handa Ríkisendurskoðun til skoð-
unar gagna er snerta greiðslur ríkissjóðs til einstaklinga, félaga og
stofnana, á grundvelli laga, verksamninga eða gjaldskrársamninga.
Enn fremur er Ríkisendurskoðun í frumvarpinu veitt heimild til
þess að skjóta ágreiningsmálum um skoðunarheimild til úrskurðar
sakadóms.
Þorvaldur Garðar Kristjáns-'
son, forseti Sameinaðs þings, er
flutningsmaður frumvarpsins
ásamt þeim Karli Steinari Guðna-
syni, forseta efri deildar, og Jó-
hanni Einvarðssyni, öðrum vara-
forseta Sameinaðs þings.
í framsögu með frumvarpinu
síðastliðinn miðvikudag sagði Þor-
valdur að frumvarpið væri lagt fram
eftir ábendingar Ríkisendurskoðun-
ar í lqölfar innsetningarmáls er tap-
aðist. Innsetningarmál þetta snerist
um heimild Ríkisendurskoðunar til
að skoða sjúkrabókhald Heilsu-
gæslustöðvarinnar í Árbæ. „Við
setningu laganna um Ríkisendur-
skoðun var gert ráð fyrir að heim-
ild til handa stofnuninni væri tæm-
andi til þess að hún gæti gegnt
hlutverki sínu. Annað hefur komið
í ljós og er það að mati Ríkisendur-
skoðunar óviðunandi ástand og eru
flutningsmenn sammála því mati,“
sagði Þorvaldur.
Svavar Gestsson (Abl/Rvk) taldi
núverandi ástand vera óviðunandi,
en hins vegar taldi hann að eðli-
legra hefði verið að laga þetta með
breytingum á almannatrygginga-
lögum. Lagði hann og áherslu á að
ekki mætti bera skugga á trúnaðar-
samband læknis og sjúklings. Taldi
hann þá leið líklega viðunandi að
læknar á vegum Ríkisendurskoðun-
ar yfirfæru bókhaldið.
Guðmundur Ágústsson
(B/Rvk) kvaðst ekki vera sammála
þessu frumvarpi, þar eð hann teldi
það stangast á við grundvallarregl-
ur stjómarskrárinnar. „Ég tel að
Ríkisendurskoðun eigi að vera hlut-
laus stofnun án rannsóknarvalds,
því allt sem má telja til rannsóknar-
válds ber undir framkvæmdavaldið
en ekki löggjafarvaldið. Benti Guð-
mundur og á að ekkert í lögunum
um Ríkisendurskoðun né greinar-
gerð benti til þess að stofnuninni
væri ætlað að hafa með höndum
rannsóknarvald. „Slíkt vald ber
Tryggingastofnun ríkisins í þessu
tilviki."
Guðrún Agnarsdóttir
(Kvl/Rvk) vakti athygli á því að
yfirstandandi væru samningar á
milli Tryggingastofnunar og
Læknafélags íslands um eftirlit
með sjúkrabókhaldi. Almennur vilji
væri meðal lækna um að eftirlitið
væri virkt og taldi Guðrún eðlileg-
ast að eftirlitið væri í höndum
Tryggingastofnunar.
Karl Steinar Guðnason (A/Rn)
benti á að frumvarpið fy'allaði ekki
sérstaklega um lækna, heldur væri
hér um að ræða almenna heimild
sem snerti alla þá er viðskipti hefðu
við ríkissjóð.
Framhaldsskólafrumvarpið í neðri deild:
Menntamálanefnd þrí-
klofnar í afstöðu sinni
FRUMVARP að lögum um framhaldsskóla var í gser til annarrar um-
ræðu i neðri deild Alþingis eftir að menntamálanefnd neðri deildar
hafði skilað áliti sfnu og breytingartillögum. Nefndin skiptist í þijá
hluta og skiluðu fulltrúar stjómarflokkanna í nefndinni meirihluta-
áliti, en fulltrúar Kvennalista og Alþýðubandalags skiluðu hvor sinu
áliti.
Meirihlutinn leggur fram nokkum
fjölda breytingartillagna, en Guð-
mundur G. Þórarinsson hafði fram-
sögu fyrir meirihlutanum. Meðal
þeirra helstu má geta þess að skýrar
er kveðið á um skipan skólanefnda,
en fjórir nefndarmanna skulu til-
nefndir af viðkomandi sveitarfélagi
og einn af menntamálaráðherra, en
áður hafði verið gert ráð fyrir að
þessum málum yrði skipað með
reglugerð. Reglu um skólaráð er
breytt nokkuð, að því leyti að
menntamálaráðuneyti setur því regl-
ur en ekki viðkomandi skólanefnd
eins og upphaflega var gert ráð fyr-
ir. Einnig leggur meirihluti nefndar-
innar til að menntamálaráðuneytið
setji reglur um almenna kennara-
fundi og verksvið þeirra, en ekki
skólanefnd. Sérstakri málsgrein er
bætt inn í grein þá er fjallar um
námsáfanga, þess efnis að þrátt fyr-
ir skiptingu námsefnis í áfanga geti
skólar þeir sem þess óski haft bekkja-
kerfi. Sagði Guðmundur af þessu til-
efni að hér væri verið að taka af öll
tvímæli um að ekki væri verið að
þröngva áfangakerfi upp á skóla með
bekkjakerfí.
Þórhildur Þorleifsdóttir hafði
framsögu fyrir áliti fyrsta minni-
hluta. I áliti hennar segir að frum-
varpið sé um margt ágætt en að þar
sé ýmislegt sem Kvennalistinn geti
ekki sætt sig við og leggi hann því
fram talsvert af breytingartillögum.
Meginatriðið í tillögum Kvennalist-
ans felst í því að þær vilja tiyggja
sjálfsforræði skólanna með því að
fela þeim er næst þeim standa mótun
og þróun skólastarfsins. í nefndará-
litinu segin „Tvær meginástæður
liggja tilgrundvallar skoðun Kvenna-
listans. í fyrsta lagi er það andstætt
hugmyndum okkar um valddreifíngu
að Htilli fimm manna nefnd, sam-
settri af flórum pólitískt kjömum
fulltrúum og einum skipuðum af
menntamálaráðherra, sé veitt svo
mikil völd og áhrif bæði um þróun
skóla, innra starf, námsbrautir og
rekstur. í öðru lagi þykja okkur fag-
leg sjónarmið fyrir borð borin með
þessu fyrirkomulagi." Segir enn-
fremur í álitinu að skoðanir Kvenna-
listans fari að þessu leyti saman við
skoðanir skólafólks er skilað hafí
álitsgerðum. Flestar breytingartil-
lögur þingmanna Kvennalistans
hníga í þá átt að draga úr valdi skóla-
nefnda, en fela það skólaráðum, fag-
greinafélögum, deildarstjómum og
fleiri.
Ragnar Amalds (Abl/Nlv) skilar
séráliti og er það álit nokkuð í takt
við frumvarp flokksins sem lagt var
fram í byijun þessa þings. Um mun-
inn á þessum tveimur frumvörpum
segir í nefndarálitinu að hann felist
aðallega i þrennu:
í fyrsta lagi geri frumvarp Al-
þýðubandalagsins ráð fyrir mun
meiri valddreifingu en stjómarfrum-
varpið; frá ráðuneytum mennta- og
fjármála til lýðkjörinna fræðsluráða
{ hverju kjördæmi, til skólastjóma,
kennara og nemenda. AUir þræðir
liggi hins vegar um hendur mennta-
málaráðherra í frumvarpi stjómar-
innar.
Ragnar Amalds.
í öðm lagi er að sögn Ragnars
þung áhersla lögð á það í frumvarpi
Alþýðubandalagsins að draga úr
brottfalli nemenda. Stefna eigi að
þvi að laga framhaldsskólakerfið að
þröskamöguleikum sem flestra, en
það viðhorf sé ekki fyrir hendi í
stjómarfrumvarpinu.
Ragnar gagnrýnir stjómarfrum-
varpið í þriðja lagi fyrir það að í því
sé af litlum skilningi tekið á málefn-
um minni skóla á landsbyggðinni og
hafi skólameistarar í mörgum þess-
um skólum bent á að þetta muni
hafa i för með sér minnkun á náms-
framboði. Einnig leggur hann fram
breytingartillögur um þátt sveitarfé-
laga í byggingarkostnaði við skóla,
þannig að þáttur ríkisins verði 80%
í stað 60%.
Guðmundur G. Þórarinsson.
Þórhildur Þorleifsdóttir.