Morgunblaðið - 23.08.1988, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. ÁGÚST 1988
Morgunblaðið/Sig. Jóns
í skógarteignum á Kirkjubæjarklaustri. Sigurður Blöndal skógræktarstjóri útskýrir gróðurfar og eigin-
leika skógarteigsins fyrir landbúnaðarráðherra og öðrum ferðafélögum.
Skógur getur vaxið
á tíu þúsund f erkíló-
metrum hér á landi
Selfosai.
ÞAÐ er mat Skógræktar ríkis-
ins að einhvers konar skógur
geti vaxið á 10 þúsund ferkíló-
metrum af flatarmáli íslands.
Enn eru ræktunarsvæði Skóg-
ræktarinnar aðeins smáblettir
miðað við þetta svæði af flatar-
máli landsins.
Skógarteigar þessir eru dæmi
um hágæðaræktun og eru að
mati skógræktarmanna til vitnis
um það hvemig breyta mætti
ásýnd landsins ef þjóðin og for-
ystumenn hennar teldu æskilegt
að gera það. Skógrækt ríkisins
telur þessa skógarteiga stökkpalla
til stærri átaka ef vilji er fyrir
hendi til slíks.
Skóglendi í eigu og umsjá Skóg-
ræktar ríkisins eru um 70 þar sem
meginhluti starfseminnar fer
fram. Plöpjuuppeldi fer fram á
----;£
Gengið út úr Lýðveldislundinum á Tumastöðum
fimm stöðum þar sem framleiddar
eruum 1,1 milljón skógarplantna
og 2 - 300 þúsund garð- og skjól-
beltaplöntur.
í gróðrarstöðinni á Tumastöð-
um í Fljótshlíð er eitt besta dæmi
á landinu um það hvemig birki
getur gagnast í skjólbelti. Þar
hefur skjólbeltakerfí gjörbreytt
skilyrðum til ræktunar. A ferð um
Suðurland nýlega, í boði land-
búnaðarráðuneytisins, lét Sigurð-
ur Blöndal skógræktarstjóri þess
Auðlindaskattúr — Lands-
byggðarskattur - Kvótakerfi
eftírSigurð
Gunnarsson
AUnokkur ár eru nú liðin síðan
Svarta skýrslan svokallaða leit
dagsins jjós. Síðar gerðist það svo,
að farið var að stjórna fískveiðunum
„ofanfrá". Fyrst með skrápdaga-
kerfí og síðar mjög svo umdeildu
kvótakerfí. Ekki verður hér lagður
dómur á það kerfí, en eitt er ljóst,
að það á sinn þátt í byggðaröskun
síðustu ára. Þegar teknar eru afger-
andi ákvarðanir varðandi heilar
stéttir þjóðfélagsins, verður að huga
vel að hugsanlegum afleiðingum
aðgerðanna. Fáir þeirra, sem við
útgerð fást, munu í upphafí hafa
tekið fagnandi við kvótalögunum.
Hitt er svo annað mál, að margir
hafa síðar sæst á kerfíð.
Auðlindaskattur
Svo mætti ætla, að nú væri nóg
að gert, en það er nú öðru nær.
Undanfarið hafa ýmsir, svokallaðir
málsmetandi menn, sem lítið eða
ekkert vita um sjómennsku, fundið
hjá sér hvöt til að bæta um enn
betur. í ræðu og riti hafa þeir fjall-
að um svokallaðan auðlindaskatt.
Skal útgerðin í eitt skipti fyrir öll
hneppt í fjötra auðhyggjunnar (það
skiptir engu þó einstaka menn telji
orðið auðlindaskattur rangnefni).
Landsbygg-ðarskattur
fyrst og fremst
íslenskir sjómenn hafa lengst af
getað fískað frjálsir. Bönn og höft
hafa sjaldnast plagað þá að ráði.
Kvóti og auðlindaskattur verka eins
og fellibylur á þessa menn. Reyndar
eru flestir sammála því að fyrra
óveður hafí ekki verið umflúið, en
hinn „væntanlegi" síðari fellibylur,
gerður af manna höndum, er með
öllu fráleitur. Þeir sem mest og
fjálglegast tala um auðlindaskatt,
myndu undir engum kringumstæð-
um kæra sig um hliðstæðan skatt
sér til handa. Það, sem menn vilja
ekki sjálfír taka við, eiga þeir ekki
að ætla öðrum að þola.
Fyrir rúmum tveim árum var svo
komið, að útgerðin hafði verið rekin
með tapi í sem næst hálfan annan
áratug. Þó e.t.v. hafí á orðið ein-
hver breyting til betri vegar tvö sl.
ár, er ástandið naumast svo gott,
að mönnum hafí tekist að vinna upp
tap fyrri ára hvað þá meira. Með
hverju á þ_á útgerðin að greiða nýj-
an skatt? Á að skerða kjör sjómann-
anna sem nemur skattinum, eða
má gera ráð fyrir því, að leið auð-
hyggjunnar verði valin og fískveiði-
leyfí seld hæstbjóðanda, sem fengi
þá yfírráðarétt aflans í einu og öllu?
Hann Sómósa sálugi í Nicaragua
hafði á sínum tíma eignast mestall-
an fískiflota sfns heimalands. Það
skyldi þó aldrei vera að hann hafí
notað aðstöðu sína og vafasamlega
fengið fjármagn tl að eignast skip
náunga síns?
Útgerð og fiskvinnsla fer fyrst
og fremst fram á landsbyggðinni
eins og landið er gjama nefnt, þ.e.
sá hluti þess, sem er utan höfuð-
borgarsvæðisins. utgerðarstaðimir
eru oftast smábæir og þorp. I þess-
ari byggð fer fram meginhluti gjald-
eyrisframleiðslu þjóðarinnar. í
mörgum þessum byggðum, einkum
þeim smæstu, er þjónusta af eðlileg-
um ástæðum af skomum skammti.
Það má afar lítið út af bera til þess
að mannlíf í þessum byggðum rask-
ist með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um. Hverskonar áföll, svo sem tíma-
bundið aflaleysi, meiriháttar bilanir,
missir skipa og tjón á fiskverkunar-
stöðvum eru nógu alvarlegir hlutir
fyrir fólk á fámennum, svo ekki sé
nú talað um afskekktum stöðum,
þó ekki bætist við náttúruhamfarir
af mannavöldum, auðlindaskattur.
í reynd fyrst og fremst lands-
byggðarskattur.
Kvótatilfærsla o g kvótasala
Talsmenn auðlindaskattsins
bregða gjama fyrir sig þeim rökum,
að verslað sé með kvóta. Þá hljóti
kvótinn náttúrulega að vera afar
verðmætur og því beri að skatt-
leggja hann. Hér skal það ekki var-
ið, sem einhveijir gera, að selja af
kvótanum sínum og leggja síðan
fleytunni eitthvað tímabundið. Á
hitt ber að líta, að á kvótatjlfærslum
eru margar aðrar hliðar. í fyrsta
lagi er algengt, að skyldir aðilar
færa á milli sín kvóta af ýmsum
ástæðum. I öðru lagi færa óskyldir
aðilar til kvóta innan verstöðvar.
Fyrir slíkum færslum eru ýmsar
orsakir t.d. óvæntar bilanir. Það er
nógu bölvað fyrir lítið byggðarlag
ef það hendir t.d. að annar togarinn
af tveim er frá veiðum um langan
tíma vegna bilana, þó byggðarlagið
sé ekki lika svipt óveiddum kvóta
skipsins. Selji eigandi viðkomandi
skips velstaeðum kollega í sömu
verstöð óveiddan kvóta, til að hafa
í handraðanum fáeinar krónum upp
í kostnaðarsama viðgerð, þá er þess
að gæta, að slík sala gæti gert
gæfumunlnn varðandi framtíð og
afkomu þess, sem selur. Meiriháttar
bilanir og aðrir skaðar hafa í ótal
tilvikum gert út af við bæði smáar
og stórar útgerðir og þá stundum
af hlotist meiriháttar röskun fyrir
fólk í viðkomandi byggðum.
Þá má nefna tilvik, þegar skip
tapast eða bilar. Menn reyna þá
gjarna, til að halda uppi atvinnulífi
í heimabyggð sinni, að fá utanað-
komandi aðila til að veiða kvótann
fyrir sig. Hin eiginlega glerharða
kvótasala er venjulega í mjög
smáum stíl. Ýmsir aðilar freista
þess gjama að kaupa þannig nokk-
ur tonn til að bjarga sér frá því að
segja upp starfsfólki og „brúa“
þannig stutt „dauð“ tímabil.
Fallin röksemdafærsla
Að framansögðu má ljóst vera
að hin svokallaða kvótasala hrekkur
skammt sem rök fyrir auðlinda-
skatti. Finnist mönnum slík sala
vera spilling (þegar um raunveru-
lega sölu milli óskyldra aðila er að
ræða og ekki verður lagður dómur
á hér), sem nauðsynlegt sé að upp-
ræta, þá sýnist rétt fyrir þá vand-
látu að stöðva slíkt með öðrum ráð-
um en þeim að hegna blásaklausu
fólki með nýrri skattpíningu.
Sigurður Gunnarsson
„Þeir sem mest og
fjálglegast tala um auð-
lindaskatt, myndu und-
ir engum kringumstæð-
um kæra sig um hlið-
stæðan skatt sér til
handa. Það, sem menn
vilja ekki sjálfir taka
við, eiga þeir ekki að
ætla öðrum að þola.“
Skyldi það ekki þykja merkileg
uppákoma, ef allir starfsmenn í
stórfyrirtæki yrðu sviptir ökuleyfi,
vegna þess að einn eða jafnvel fleiri
í fyrirtækinu hefðu gerst alvarlega
brotlegir við umferðarlög?
Um eigin guðlega forsjón
Hann Stalín heitinn réðst í það
fyrirtæki fyrir 60 árum að svipta
bændur sjálfræði og skipa þeim í
samyrkjubú. Afleiðingamar þekkja