Morgunblaðið - 23.08.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. ÁGÚST 1988
Aldrei hafa jafnmargir
gert eins lítið fyrir svo fáa
Leifur Kr.
Þórarinsson
Fríðjón
Þórðarson
Ingi
Tryggvason
Matthías
Bjamason
Stefán
Guðmundsson
Böðvar Stefán
Pálsson Pálsson
Ragnar Fríðrík
Arnalds Sophusson
Hákon Bjarni
Sigurgrímsson Helgason
Steinþór
Gestsson
Guðmundur
Jónsson
Refanefnd ríkisstjórnarinnar:
Friðrik Sophusson,
Halldór Ásgrímsson,
Jón Baldvin Hannibalsson.
Refanefnd stjórnarflokkanna:
Halldór Blöndal,
Stefán Guðmundsson,
Ámi Gunnarsson.
Bankastjórar Búnaðarbankans:
Jón Adolf Guðbjömsson,
Stefán Arthúrsson,
Stefán Pálsson.
Forstöðumaður bygginga-
stofnunar Landbúnaðarins:
Gunnar M. Jónsson, Reykjavfk.
Forstöðumaður Stofnlána-
deildar Landbúnaðarins:
Leifur Kr. Jóhannesson.
Búnaðarmálastjóri:
Jónas Jónsson.
Framkvæmdastjóri Stéttar-
sambands bænda:
Hákon Sigurgrímsson.
Formaður stjórnar Framleiðni-
sjóðs Landbúnaðarins:
Jóhannes Torfason, Torfalæk.
Formaður sambands íslenzkra
loðdýrabænda:
Einar E. Gislason.
Framkv.stj. Byggðastofnunar:
Matthías Bjamason (formaður).
Búnaðarfélag íslands:
Hjörtur E. Þórarirtsson, Tjöm,
Svarfaðardal, formaður.
Magnús Sigurðsson, Gilsbakka,
Borgarfírði.
Steinþór Gestsson, Hæli.
Stéttarsamband bænda:
Haukur Halldórsson, formaður.
Þórólfur Sveinsson, Eerjubakka 2,
Borgarhreppi, varaformaður.
Þórarinn Þorvaldsson, Þóroddsstöðum,
Staðarhreppi.
Böðvar Pálsson, Búrfelli,
Grímsneshreppi.
Bjami Helgason, Laugarlandi,
Borgamesi.
Birkir Friðbertsson, Birkihlíð,
Suðureyrarhreppi, Suðureyri.
Guðmundur Jónsson, Reykjum,
Mosfellsbæ.
Ari Teitsson, Hrísum, Reykdælahreppi,
Húsavík.
Þórður Pálsson, Refsstað, Vopnafirði.
Byggðastofnun:
Matthías Bjamason, formaður.
Stefán Guðmundsson.
Halldór Blöndal.
Ragnar Amalds.
Eltn Alma Arthursdóttir.
Stefán Valgeirsson.
Ólafur Þ. Þórðarson.
Stofnlánadeild
Landbúnaðarins:
Stefán Valgeirsson.
Friðjón Þórðarson.
Ingi Tryggvason.
Þórunn Eiríksdóttir.
Haukur Helgason.
Halldór Blöndal.
Samband íslenzkra
loðdýraf ramleiðenda:
Jónas Jónsson, Pálmholti, Hellu.
Emil Sigurjónsson, Ytri-Hlíð,
Yopnafirði.
Ágúst Gíslason, Fagraholti 10, Ísafírði.
Einar E. Gislason, Skörðugili,
Varmahlíð.
Haukur Halldórsson,
Sveinbjamargerði, Akureyri.
eftirEgil
Jónsson
Um þessar mundir eru liðnir
u.þ.b. átta mánuðir frá því að verð-
fall á refaskinnum þriðja árið í röð
var staðfest. Síðan kom í ljós að
verð á refaskinnum hélt áfram að
falla eftir því sem á leið. Á þessum
sama tíma hafa málefni refabænda
verið til umræðu, nefndir og stjóm-
ir unnið að tillögum á ýmsum svið-
um þessara mála — en að mestu
án nokkurs umtalsverðs árangurs.
Að undanfömu hefur einkum verið
fjallað um skuldir refabænda sem
safnast hafa við þau erfiðu rekstr-
arskilyrði sem að framan eru
greind, og þá hvemig unnt sé að
breyta þeim í föst lán. En það er
forsenda þess að annan vanda í
loðdýrabúskap sé unnt að leysa.
Það sem sérstaklega vekur at-
hygli í þessari umræðu eru sífelldar
yfirlýsingar um að ekki sé hægt
að „bjarga öllum refabændum" og
hafa loðdýrabændur sjálfir ekki
verið eftirbátar annarra í þessum
efnum. Þessi málatilbúnaður hefur
verið Stofnlánadeild landbúnaðar-
ins kærkomið tækifæri til að ná
fram í þjóðfélagsumræðunni nei-
kvæðu viðhorfí gagnvart þeim
vanda sem hér er við að fást, en
þannig hefur deildinni tekist að
styrkja afstöðu sína gagnvart mál-
efninu.
Til að rökstyðja þetta nánar
minni ég á að áður en 40 refabænd-
um var tilkynnt að þeir væru orðn-
ir gjaldþrota var frétt um það kom-
ið á framfæri í Ríkisútvarpinu. Eft-
ir framkvæmdastjóra deildarinnar
héldu síðan sams konar fréttir
áfram að birtast í dagblöðum. Fyrir
fáum dögum birtist svo frétt í
Ríkisútvarpinu þar sem fram-
kvæmdastjóri Stofnlánadeildarinn-
ar lýsir yfir að skekkjur kunni að
leynast í mati deildarinnar á eignum
refabænda og sú almenna skýring
gefin að bændur landsins láti ekki
meta fasteignir sínar til að komast
hjá greiðslu fasteignagjalda.
Áður en þessi frétt birtist hafði
ég hugleitt að leggja fram á Al-
þingi fyrirspum til landbúnaðarráð-
herra um hversu skilvísir bændur
hefðu reynst í viðskiptum sínum við
Stofnlánadeild landbúnaðarins. Nú
sé ég að á því heimili er einnig
hægt að fá upplýsingar um tölu
skattsvikara í þeirri stétt og er nú
vissulega fróðlegt að sjá og heyra
hvemig bændafomstan tekur þess-
um áburði. Það sem þó er allra
verst er að málatilbúnaður Stofn-
lánadeildar er í veigamiklum atrið-
um ýmist hæpinn eða rangur. Skal
ég nú víkja að því í einstökum atrið-
um.
1. Veðleysis — eða réttara sagt
gjaldþrotadómurinn — er kveð-
inn upp af forstöðumanni Bygg-
ingarstofnunar landbúnaðarins.
Sú stofnun fær sitt fjármagn að
langmestum hluta frá Stofn-
lánadeild landbúnaðarins og em
því hagsmunatengslin augljós.
Hér er því ekki um óvilhalla nið-
urstöðu að ræða eins og matið
ber raunar með sér.
2. Heimildir til skuldbreytinga em
miðaðar við lagareglur sem vom
í gildi til ársins 1984 en þá vom
með breytingu á lögunum um
Veðdeild Búnaðarbankans veitt-
ar rýmri heimildir til skuldbreyt-
inga. Þegar svo starfsemi Veð-
deildarinnar var breytt með lög-
um árið 1986 vom sömu heimild-
ir að því er varðaði viðskipti
bænda við Stofnlánadeildina
bundnar í lögum deildarinnar.
Þetta er ótvírætt samkvæmt
texta laganna en til öryggis hef
ég fengið til frekari staðfesting-
ar sjónarmið lögfræðinga um
þessi efni.
3. Neikvæð afstaða Stofnlánadeild-
arinnar staðfestist enn frekar
Egill Jónsson
„Svartasti bletturinn á
allri þessari fram-
kvæmd og umræðu er
sá háttur sem nú er á
hafður á afgreiðslu af-
urðalána til refabænda.
Þegar Stofniánadeildin
kvað upp Salómonsdóm
um gjaldþrot 40 refa-
bænda var brugðist
skjótt við í Búnaðar-
bankanum og afhend-
ing lánanna stöðvuð en
þess í stað voru þau
tekin til greiðslu á fyrri
vanskilum. Hér er engu
eirt.“
þegar litið er til þeirra mats-
reglna sem beitt er, en þær veita
nálega ekkert ráðrúm til skuld-
breytinga — og í sumum tilvik-
um em eignir stórlega van-
metnar. Sérstaklega á þetta við
um íbúðarhús en þar em dæmi
um að nýlegt íbúðarhús er virt
á sama verði og fokhelt iðnaðar-
húsnæði.
Svartasti bletturinn á allri þess-
ari framkvæmd og umræðu er sá
háttur sem nú er á hafður á af-
greiðslu afurðalána til refabænda.
Þegar Stofnlánadeildin kvað upp
Salómonsdóm um gjaldþrot 40 refa-
bænda var bmgðist skjótt við í
Búnaðarbankanum og afhending
lánanna stöðvuð en þess í stað vom
þau tekin til greiðslu á fýrri vanskil-
um. Hér er engu eirt. Búnaðar-
bankavaldið varðar ekkert um
rekstur búanna fram á haustið og
þaðan af síður um þarfír þeirra fjöl-
skyldna sem hér eiga hlut að máli.
Nei, hér gildir bankavaldið eitt, það
skulu menn vita og muna.
Mér er með öllu óskiljanlegt
hvemig það fólk, sem hér á hlut
að máli, kemst fram úr þeim vanda
sem búið er að stefna málum þess
í. En nú er mér það ljóst að refa-
bændur hafa átt — og eiga trúlega
enn — góða stuðningsmenn. Þar
vitna t.d. um störf þeirra þriggja
þingmanna sem lögðu fram tillögur
til lausnar á vanda loðdýrabúskap-
arins á sl. vetri. Mér er enn fremur
kunnugt um að sumir þeirra þing-
manna — kannski allir — hafa reynt
að vinna að lausn þessa vandamáls
og sama gildir um fleiri áhrifamenn
á þessum vettvangi. Samt sem áður
verður ekki hjá því komist að spyrja:
Hvað ætla menn nú að gera? Fyrir
liggur að allir frestir í þessum mál-
um eru löngu útrunnir. Þessari
spumingu beini ég til Búnaðarfé-
lags Islands, Stéttarsambands
bænda, Framleiðnisjóðs landbúnað-
arins og Byggðastofnunar. Hér er
nefnilega fleira í húfí en afkoma