Morgunblaðið - 11.12.1990, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. DESEMBER 1990
Nauðsynlegar breyt-
ingar á jarðalögum
Schiesser®
eftir Gunnar Jóhann
Birgisson
Á Aiþingi hefur verið lagt fram
merkilegt frumvarp um breytingu
á jarðalögum nr. 65/1976. Flutn-
ingsmenn eru alþingismennirnir
Geir H. Haarde og Friðrik Sophus-
son.
Frumvarpið gerir ráð fyrir tvenns
konar meginbreytingum ájarðalög-
um. í fyrsta lagi að úr núgildandi
lögum falli brott ákvæði þess efnis
að ekki megi selja jarðir eða fast-
eignaréttindi utan þéttbýlissvæða
nema með samþykki sveitarstjórar
og jarðanefndar. í öðru lagi að nið-
ur falli forkaupsréttur sveitarfélaga
við_ sölu fasteignaréttinda.
í greinargerð með frumvarpinu
segir, að flutningsmenn telji að
hvoiutveggja ákvæðin setji óeðli-
legar hömlur á ráðstöfunarrétt
manna yfir eignum sínum.
Eignarréttarákvæði
stj órnarskrárinnar
Séreignarfyrirkomulagið er einn
af hornsteinum íslenskrar stjórn-
skipunar og án þess fengist fijálst
markaðshagkerfi ekki þrifist. Eign-
arrétturinn er varinn í 67. gr.
íslensku stjórnarskrárinnar, en þar
segir orðrétt: „Eignarrétturinn er
friðhelgur. Engan má skylda til
þess að láta af hendi eign sína nema
að almenningsþörf krefji; þarf til
þess lagafyrirmæli og komi fullt
verð fyrir.“ Þetta stjórnarskrár-
ákvæði verndar þá meginreglu að
mönnum sé frjálst að ráðstafa eign-
um sínum með þeim hætti sem þeir
telja heppilegast enda fari það ekki
í bága við „almenningsþörf“ eða
lögvarin réttindi annarra.
í lögfræði hefur eignarrétturinn
verið skilgreindur sem einkaréttur
ákveðins aðila yfir tilteknum líkam-
legum hlut innan þeirra marka sem
þessum rétti er sett í lögum. Ein-
staklingar geta öðlast réttindi yfir
FRA CHINON
CHINON GL-S AD
• FASTUR FÓKUS
• SJÁLFVIRK FILMUFÆRSLA
• SJÁLFTAKARI
• ALSJÁLFVIRKT FLASS
• MÖGULEIKI Á
DAGSETNINGU INN Á MYNDIR
Verð kr.
6.950
Verö kr.
15.440
16.980
m/dagsetningu
Tl'i
■O
Cí'-‘
■ ■ ov'
TÆKNILEGA FULLKOMIN
- AUÐVELD í NOTKUN
CHINON AUTO 4001
• ALSJÁLFVIRK
AÐDRÁTTARLINSA(35-70 mm)
• ÞRIGGJA GEISLA
SJÁLFVIRK SKERPUSTILLING
• ALSJÁLFVIRKT FLASS
HflNS PETERSEN HF
UMBOÐSMENN UM LAND ALLT

Metsölubhð á hverjum degi!
eignum eða eignast hluti með
ákveðnum hætti svo sem með kaup-
um eða í gegnum erfðir. Það er
frumforsenda séreignaskipulagsins
að eignir geti gengið kaupum og
sölum. Að öðrum kosti er séreignar-
skipulagið ekki sá aflvaki viðskipta
eins og til er ætiast. Ef einstakling-
ar geta ekki hindrunariaust selt
eignir sínar verða eignirnar fljótt
byrði eða kvöð á viðkomandi og
raunhæft verðmat á eignum er úr
sögunni.
Sveitarstjórnum og jarðanefnd
falið of vítækt vald
- Það hljóta margir að fagna því
að frumvarp þetta hefur verið lagt
fram á Alþingi. Hindrun sú sem er
í núgildandi lögum og frumvarpinu
er ætlað að fella brott hlýtur að
teljast mjög óeðlileg. Sveitarstjórn-
um og jarðanefnd er falið of víðtækt
vald til þess að hindra að einstakl-
ingar geti selt fasteignaréttindi sín
utan þéttbýlissvæða. Þegar jarða-
nefnd og sveitarstjórnir meta hvort
samþykkja beri fyrirhugaða ráð-
stöfun eða sölu eignar, á matið
samkvæmt jarðalögum að miðast
við það hvort fyrirhuguð ráðstöfun
teljist andstæð hagsmunum sveitar-
félagsins eða ekki. Hér er ekki um
raunhæfa viðmiðun að ræða og í
raun furðulegt að lægra settum
stjórnvöldum hafi verið falið svo
víðtækt vald án þess að settar hafi
verið nákvæmari reglur um það
hvenær til afskipta megi koma.
Þetta fyrirkomulag kallar á spill-
ingu þar sem einstaklingunum sem
sitja í viðkomandi stjórnum og
jarðanefnd er gert mögulegt að
stjórna því hveijir kaupa fasteignir
og hveijir ekki. Þannig geta sveitar-
stjómarmenn eða lagsmenn þeirra
sölsað undir sig heilu sveitirnar í
skjóli þess að verið sé að hugsa um
hagsmuni bænda.
I greinargérð með frumvarpinu
er sagt, að líkja megi núgildandi
lagaákvæðum við það ef íbúðareig-
endur í íjölbýlishúsum yrði gert að
skyldu að leita samþykki húsfélags
eða annarra nágranna fyrir sölu
íbúða sinna. Það þætti andstætt
öllum eðlilegum viðskiptareglum ef
íbúar í Reykjavík gætu ekki selt
fasteignir sínar án þess að leita
eftir samþykki borgarstjórnar. Eðli-
legur fasteignamarkaður væri úr
sögunni og stjórnmálamennirnir
gætu ráðskast með fasteignir íbú-
anna að eigin vild nánast án nokk-
urra skilyrða.
Umrædd ákvæði jarðalaga draga
úr líkum á því að seljendur fái sann-
virði fyrir eignir sínar og það eru
því öfugmæli sem segir í jarðalög-
um að umræddar reglur séu í sam-
ræmi við hagsmuni „þeirra er land-
búnað stunda“.
Gunnar Jóhann Birgisson
„Því er eðlilegt að þeir
sem það kjósa geti selt
jarðir sínar og að þeir
sem áhuga hafa geti
keypt þær í eðlilegum
viðskiptum án afskipta
opinberra gæslu-
manna.“
Hagsmunir bænda
Það hlýtur að vera mikið hags-
munamál fyrir alla bændur og eig-
endur bújarða að geta selt eignir
sínar með þeim hætti er þeir kjósa
án afskipta opinberra nefnda og
skapað þannig raunhæfan fast-
eignamarkað úti á Iandsbyggðinni.
Þær miklu þjóðfélagslegu breyting-
ar sem átt hafa sér stað hér á landi
á undanförnum árum kalla á breyt-
ingar á þessu sviði. Þeim fer fækk-
andi er stunda hefðbundinn land-
búnað og ekki er ólíklegt að frek-
ari skipulagsbreytingar í fram-
léiðslu verði til þess að fleiri vilji
koma jörðum sínum í verð. Á sama
tíma hefur eftirspurn eftir jörðum
úti á landi aukist og á örugglega
eftir að aukast í framtíðinni. Stétt-
arfélög, hagsmunasamtök, hesta-
mannafélög og skógræktarfélög
keppast við að koma sér upp að-
stöðu fyrir félagsmenn sína. Því er
eðlilegt að þeir sem það kjósa geti
selt jarðir sínar og að þeir sem
áhuga hafa geti keypt þær í eðlileg-
um viðskiptum án afskipta opin-
berra gæslumanna.
Verði umrætt frumvarp sam-
þykkt mun það verða til þess að
auðvelda eigendaskipti á bújörðum.
Slíkt er löngu orðið tímabært. Það
er gott til þess að vita að á Alþingi
sitji menn sem enn gefa sér tíma
til þess að vinna að framgangi
mála er snerta hagsmuni margra,
vinni að lagasetningu sem er lög-
gjafanum til sóma, í stað þess að
kafna í léttvægu dægurþrasi sem
engu máli skiptir.
Höfundur er lögmuður í
Reykjavík.
Ljóðabók eftir Normu
E. Samúelsdóttur
ÚT ER komin Ijóðabókin Gangan
langa - og 62 aðrar - eftir
Normu E. Samúelsdóttur.
Á baksíðu stendur: „í þessari
ljóðabók leitast höfundur við að lýsa
lífsgöngu miðaldra konu sem geng-
ur ein í snjónum. Fótur er veikur
og hún hugleiðir göngu lífsins.
Berst áfram, sættir sig oft við líf
sitt, oft ekki.“
Þetta er fjórða bók höfundar,
áður hafa komið út ein skáldsaga
og tvær ljóðabækur, og verður til
sölu hjá Máli og menningu, Lauga-
vegi og Síðumúla, Hjá Eymunds-
son, í markaði Hlaðvarpans og hjá
höfundi í síma 91-611605.
Kápa er hönnuð af DÓSLU. Bók-
in er prentuð hjá Fjölritun Sigur-
jóns.
Norma E. Samúelsdóttir