Morgunblaðið - 16.12.1993, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1993
Tímarit
Vestfirska landslagið heillar
Steingrímur St.
Th. Sigurðsson
málar við Djúp
ísafirði.
RÆKJUVEIÐAR og sjór vest-
firsk fjöll í vetrarklæðum eru
viðfangsefni Steingríms St. Th.
Sigurðssonar á 75. málverka-
sýningu hans sem stendur yfir
þessa vikuna í verkalýðshúsinu
á ísafirði. Nær allar myndirnar
eru málaðar hér vestra þá tvo
manuði sem hann dvaldi hér.
„Eg tileinka þessa sýningu vin-
um mínum í Isfirðingafélaginu
í Reykjavík sem hafa verið svo
vinsamlegir að bjóða mér fyrst-
um listamanna dvöl í Sóltúni
íbúðarhúsi sínu hér á Isafirði.
Það er alveg stórkostlegur andi
í þessu húsi og Guðmundur
Mosdal gengur þar Ijósum log-
um en í góðri sátt við íbúann.
Eg hef aldrei verið jafn fullur
af krafti og lífsorku og þessar
vikur. Alúð og vinátta fólksins
og daglegar líkamsæfingar hjá
Stefáni Dan í þvi sem kallast
Orkubú Vestfjarða hafa gert
það að verkum að ég hef aldrei
verið jafn hamingjusamur á
ævinni og hérna í Wild West,“
segir þessi 68 ára listamaður,
sem er jafnvígur á liti, ritað
orð og talað. Hann hefur milli
þess sem hann málar, skrifað
kafla í bók sem áætlað er að
komi út á næsta ári og flutt
ræður og minni á samkomum
á ísfirðinga, síðast minni
kvenna hjá Kiwannis við mik-
inn fögnuð.
Áður en Steingi’ímur hófst
handa^að marki við málunina fór
hann í róður á rækju með vini
sínum Rafni Oddssyni og Gunn-
steini syni hans og upplifði lit-
brigði vetrarins við Isaijarðardjúp
á Ogurvík og Skötufirði. Uppi-
staða sýningarinnar eru málverk
af sjónum og náttúrumyndir að
vestan.
Þetta er í fimmta_ sinn sem
Steingrímur sýnir á ísafirði, en
honum hefur jafnan verið vel tek-
ið hér og selt flestar myndir sýnar.
Framundan er svo undirbún-
ingur sýningar í Boston í Banda-
ríkjunum senmma á næsta ári.
Víkingaferð til Vesturheims eins
og hann kallar það, en auk sýning-
arinnar í Boston er hugsanleg
sýning í New York. Þá er hann
að komast á fullan skrið með ritun
bókar, sem hann hefur verið með
í huga síðustu sjö árin, en samið
hefur verið um útgáfu hennar
fyrir næstu jól.
Sýningin stendur frá sunnu-
deginum 12. til sunnudagsins 19.
desember milli klukkan 14 og 22
í gamla dómssalnum í húsi verka-
lýðsfélaganna við Pólgötu.
- Ulfar Ágústsson
Steingrímur St. Th. Sigurðsson listmálari hefur búið og málað í
Sóltúnum, húsi ísfirðingarfélagsins á ísafirði. Með dvöl sinni þar
hefur verið stigið nýtt og markvert spor í sögu félagsins þegar
það býður iistamönnum timabundin afnot af þessu fallega vel-
búna húsi á besta stað í bænum, en Guðmundur Jónsson frá
Mosdal handavinnukennari og útskurðarmeistari byggði húsið
1930. Málverkið sem Steingrímur heldur í, kallar hann Vestfirsk
sjósókn II.
Minningarnar anda
Martial Nardeau leik-
ur íslenska tónlist
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Sænsk Ijóð í þýðingu Sigurjóns
Guðjónssonar. Nauðsyn hf. 1993.
Sigurjón Guðjónsson gerir ekkert
hlé á Ijóðaþýðingum sínum þótt ald-
urinn færist yfir. Nú hefur hann
sent frá sér safn sænskra ljóða í
eigin þýðingu.
í safninu sem er 59 blaðsíður eru
gamlar þjóðvísur, ijóð eftir höfuð-
skáld á borð við Verner von Heid-
enstam og Gustaf Fröding til þeirra
Gunnars Ekelöfs og Tomasar
Tranströmers og annarra samtíma-
skálda.
Með valinu sýnir Sigurjón lesand-
anum fjölbreytni sænsks skáldskap-
ar. Hann hefur tekið sérstöku ást-
fóstri við þá Tomas Tranströmer
og Bo Setterlind, en á hinn síðar-
nefnda hefur löngum verið litið sem
kristið skáld og það var honum
Nýjar bækur
I ÚT er komin bókin „Máttug-
ar meyjar — íslensk fornbók-
menntasaga" eftir Helgu Kress.
í bókinni fjallar Helga um þátt
kvenna í íslenskum fornbókmennt-
um. Um völvur, tröllskessur, skáld-
konur og aðrar sterkar konur. Um
tungumál þeirra og tal, spádóma,
skáldskap, drauma, hlátur og grát.
Um viðfangsefni Helgu segir á bók-
arkápu: „Konur íslenskra fornbók-
mennta eru ekki fijálsar, en þær
eru sterkar og styrkur þeirra felst
í því að þær neita að láta kúga sig.
Sú barátta milli karla og kvenna
sem af þessu skapast er eitt megin-
viðfangsefni íslenskra fombók-
mennta og drifkraftur í frásögn
þeirra. Bókin veitir nýja sýn inn í
heim íslenskra fombókmennta. Hún
er ögrandi framlag til endurskap-
andi umræðu um þessar bókmennt-
ir og vísar á spennandi leiðir í túlk-
un þeirra.“ Höfundur bókarinnar,
Helga Kress er prófessor í al-
mennri bókmenntafræði við Há-
skóla Islands.
Bókin „Máttugar meyjar — is-
lensk fornbókmenntasaga" ' er
231 bls. Hún er gefin út af Há-
skólaútgáfunni, en um prentun
sá Steindórsprent - Gutenberg.
Bókin kostar 2.440 krónur í
bókaverslunum.
ekki á móti skapi. Setterlind er nú
látinn, en Tranströmer lifir í viðjum
sjúkdóms eftir alvarlegt áfall.
Fyrir nokkm komu út endur-
minningar Tranströmers, lítil bók.
heitið sækir hann í Ijóð sem Sigur-
jón þýðir, Minningarnar sjá mig:
Júnímorgun einn þegar of snemmt var
að vakna en of seint að sofna aftur.
Varð ég að hverfa út í græna"grÓ2kuna sem
er þéttsetin
minningum, og þær fylgja mér með augun-
um.
Þær eru ósýnilegar, þær renna alveg saman
við bakgrunninn, eru fullkomin kameljón.
Þær eru svo nærri að ég heyri þær anda,
þó að fuglasöngurinn sé yfirþyrmandi.
Þetta er vel heppnuð þýðing. Þó
er ég ekki viss um að „yfirþyrm-
andi“ fyrir „bedövande“ sé rétt orð
á þessum stað, þrátt fyrir fugla-
sönginn hljómar til að mynda betur.
Tomas Tranströmer verður ekki
tómlæti að bráð þegar íslenskir
ljóðaþýðendur eru annars vegar.
Við hæfi er þó að minna á að
Tranströmer er afar vandþýddur.
Bo Setterlind varð á sínum tíma
fyrir nokkru hnjaski í Svíþjóð.
Kristin lífsmynd hans þótti ekki í
anda tímanna. Hann var líka of
Nemendaleikhúsið
Sigurjón Guðjónsson
afkastamikill að margra dómi.
I ljóðinu Hver ert þú? sem Sigur-
jón þýðir beinir Setterlind orðum
sínum að þeim sem hafa snúið baki
við Guði: „Hver ert þú,/ sem telur
þig nógu voldugan/ til að gera lítið
úr kærleikanum"
Siguijón nær ágætlega einfald-
leika ljóða Setteriinds eins og til
dæmis I skáldahimni og Eins og
þegar bók fellur vitna um. Það er
ljóst að Setterlind er skáld sem
vinnur á.
Hljómdiskar
Oddur Björnsson
Martial Nardeau, flauta. Örn
Magnússon, píanó. Islensk tón-
verkamiðstöð — RÚV.
Martial Nardeau settist að á ís-
landi árið 1983 eftir frækilegan feril
í Frakklandi, þar sem hann var fast-
ráðinn við Lamoureux-Sinfóníuhljóm-
sveitina í París (1979-82), og hafði
þá unnið til margra verðlauna og við-
urkenninga fyrir flautuleik sinn.
Hann starfar sem flautuleikari við
íslensku óperuna og kennir við Tón-
listarskólann í Reykjavík og Tónlist-
arskóla Kópavogs. Hann hefur víða
komið fram sem einleikari, hérlendis
sem erlendis. Einnig er hann tónsmið-
ur og djassisti góður.
Það er því hið besta mál og ekki
seinna vænna að hafa leik hans í ís-
lenskum nútímatónsmíðum á geisla-
diski. Martial Nardeau er frábær
flautuleikari, tónninn e.t.v. frekar
„kaldur" eða kannski öllu heldur ekki
mjög blæbrigðaríkur, samt þéttur og
fínn og hentar vel þeirri tónlist er
hér um ræðir. Tæknin pottþétt sem
og tilfinningin fyrir tónlistinni. Örn
Magnússon leikur með honum á píanó
í nokkrum verkanna. Ég hef áður
skrifað um þann ágæta og e.t.v.
■ Fjórða hefti Tímarits Máls
og menningar er komið út. Meðal
efnis má nefna nýtt ljóð eftir Þor-
stein frá Hamri, óbirta þýðingu
Hannesar Péturssonar á ljóði eft-
ir Höderlin, grein eftir Helga
Hálfdanarson sem ber yfirskrftina
„Erlendur bragur á íslensku
ljóði“ og létterótíska smásögu eftir
Þórunni Valdimarsdóttur og
Megas.
I þessu hefti birtist viðtal við
tékkneska heimspekinginn Karel
Kosik þar sem hann varpar nýju
ljósi á markaðsdýrkun og sýndar-
mennsku. Kosik er líkast til eini
hugsuðurinn sem hefur afrekað það
að vera fyrst rekinn frá störfum í
tíð kommúnista 1968 og svo aftur
í stjórnartíð Havels árið 1990. Af
öðru erlendu efni má nefna grein
eftir skáldsagnahöfundinn Milan
Kundera, sögur eftir og grein um
Nóbelsskáldið Elias Canetti og ljóð
eftir eitt af höfuðskáldum sem ort
hafa á þýska tungu á öldinni, Paul
Celan. Tvær greinar um bókmennt-
ir birtast í þessu hefti. Önnur er
eftir Ástráð Eysteinsson og hin
eftir Torfa H. Tulinius. Loks má
nefna tvær ádrepur eftir þau Soffíu
Auði Birgisdóttur, um stöðuna i
femíniskri umræðu, og Guðberg
Bergsson um bókmenntagagnrýni.
Tímaritið er 112 bls., unnið í
Prentsmiðjunni Odda hf. Forsíð-
una prýðir höfuðmynd frá Delos
í_ Grikklandi frá því um 80 f. Kr.
Ársáskrift að TMM er nú 3.363
krónur. Ritsljóri TMM er Friðrik
Rafnsson.
nokkuð
sérstæða
(í góðri
merk-
ingu)
píanista,
sem hefT
ur verið
ötull að
kynna ís-
lenska
tónlist,
yngri og
eldri —
hér og
erlendis.
Verkin
á þessum hljómdiski eru eftir Árna
Björnsson, Mist Þorkelsdóttur, Atla
Ingólfsson, Atla Heimi Sveinsson,
Kjartan Ólafsson og Jónas Tómasson.
Að Árna undanskildum er þetta
sú íslenska nútímamúsík (með hvers-
kyns blæstri og öðrum nettum búk-
hljóðum) sem við höfum átt að venj-
ast gegnum tíðina, flest mjög knappt
og leitandi í sínum tónelskustríða
míkrókosmos, en ekki lengur sérlega
ögrandi. Reynir auðvitað mjög á
færni flautuleikarans. Svo kom Dim-
malimm litla hans Atla Heimis, sem
mjög elskulegur (ef ekki út í hött)
endapunktur á Tuttugu og eina tóna-
mínútu fyrir einleiksflautu, sem er
reyndar fjölbreytt og hin merkasta
gartíta, — kannski til að ríma á móti
Árna Björnssyni? Verk Mistar er á
sinn hátt hugmyndaríkt og elskulegt;
Atli kraftmikill og djarfur fremur en
frumlegur í verki sínu Berging, en
kannski horfði málið öðruvísi við fyr-
ir tíu árum. I Þrem andrám sýnir
hann á sér aðra hlið og öllu mildari.
Verk Kjartans Ólafssonar (og tölv-
unnar hans), Calculus, þótti mér að
sumu leyti áhugaverðast — ferskt og
að sjálfsögðu „rökrétt“ i tónmáli og
úrvinnslu (þrátt fyrir tölvuna, eða
vegna hennar), enda nýjast af nál-
inni. „Öðruvísi", eins og maður segir.
Tónlist Jónasar Tómassonar fer yfir-
leitt mjög vel í mínar taugar, enda
einhvem veginn tengd náttúrunni,
vatnslindum, veðri og flugi fugla . . .
Þó öguð og tær, og langt frá því að
vera „prógram-músík“. Frekar að
skáldskapurinn leysist úr læðingi með
næstum „pedantískum" aðferðum,
sem vísa bæði aftur í tímann — og
fram . . .
Með öðrum orðum hinn merkasti
hljómdiskur.
Draumur, konur o g stríð
UNGU leikaraefnin í Nemenda-
leikhúsi Leiklistarskóla íslands
eru nú að æfa þijú grísk leikrit,
sem áætlað er að frumsýna í byrj-
un janúar í leikhúsi Frú Emelíu
í Héðinshúsi við Seljaveg. Þetta
eru harmleikirnir „Antígóna" eft-
ir Sófókles og „Föníkíu-meyjar“
eftir Evrípídes í þýðingu Helga
Hálfdanarsonar og gleðileikurinn
„Lýsistrata" eftir Aristófanes í
þýðingu Kristjáns Árnasonar.
Leikstjóri og höfundur leikmyndar
heitir Marek Kostrzewskí og er
pólskur leikhúsmaður, sem er bú-
settur í Svíþjóð og starfar við Leik-
listarháskólann í Malmö. Honum til
aðstoðar er leikkonan María Árna-
dóttir, sem einnig er komin frá
Malmö, þar sem hún hefur starfað
í fjölda ára við góðan orðstír.
Þessir 2400 ára gömlu harmleikir
fjalla um sömu fjölskylduna; afkom-
endur og venslafólk Odípúsar kóngs
í Þebuborg og tekur „Antígóna“ við
þræðinum þar sem „Föníkíu-meyj-
um“ sleppir. Þannig rekja þessir tvö
leikrit aðdraganda og eftirmála blóð-
ugrar styijaldar þar í borg sem
stofnað er til af bræðrunum Eteók-
lesi og Pólineikesi sem beijast um
völdin, ekki ýkja Iangt frá, um 600
km, þar sem barist er nú og heitir
Bosnía.
Gleðileikurinn Lýsistrata fjallar
um lyktir styijaldar og þá hvernig
konum tekst með samtakamætti sín-
um að binda enda á stríð og knýja
karlpeninginn til friðargerðar.
Ekki er ætlunin að bræða verkin
saman heldur verða þau flutt sitt í
hvoru lagi, en þó nokkuð stytt. Þó
sérstaklega „Lýsistrata“ og „Fön-
ikíu-meyjar“ þannig að leiksýningin
sem frumflutt verður í byijun næsta
árs verður innan eðlilegs sýningar-
tíma.
Nemendaleikhúsið frumsýndi 12.
október sl. -„Draum á Jónsmessu-
nótt“ eftir William Shakespeare í
leikstjórn Guðjóns Pedersen við góð-
ar viðtökur.
Þeirri sýningu hefur nú verið boð-
ið á Norrænu leiklistarhátíðina (Mik-
kelý) í Helsinki í lok janúar, og þyk-
ir það mikill heiður, en verið er að
kanna hvort unnt sé að taka því boði.
Hins vegar neyðist leikhópurinn
til að hætta sýningum hér á landi,
fyrir fullu húsi, nú í byijun desem-
ber vegna æfinga og undirbúnings
á gríska þríleiknum, sem hlotið hef-
ur heitið: „Konur og stríð!"