Morgunblaðið - 16.12.1993, Blaðsíða 60

60
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1993
Minning
Steinunn Jakobína
Guðnmndsdóttir
frá Heinabergi
Fædd 18. janúar 1897 Nú blóm og fuglar blunda rótt,
Dáin 7. desember 1993 en blærinn hvíslar góða nótt.
Löngum lífdegi er lokið. Hún
amma mín kvaddi þennan heim 7.
desember 96 ára að aldri.
Ég minnist þess er ég kynntist
ömmu fyrst, en örlögin höguðu því
þannig til að ég er fædd og uppalin
austur á landi og kynntist ömmu og
Steingrími afa ekki fyrr en 15 ára
gömul. Ég hafði verið í bréfasam-
bandi við þau og þau buðu mér í
heimsókn til sín að Tjaldanesi í
Saurbæ. Ég man vel er ég lagði af
stað á þessar ókunnu slóðir með
mynd frá ömmu af Skriðulandi í far-
teskinu að leiðaíljósi, en þar átti ég
að fara úr rútunni. Þau tóku mér
opnum örmum og voru bæði yndisleg
hvort á sinn hátt. Og kynni mín við
þau voru mér mikiis virði í lífinu og
mér þótti afar vænt um þau.
Ég endumýjaði svo kynni mín enn
betur við þau er ég fór á Húsmæðra-
skólann á Staðarfelli 1966. Þau voru
þá u.þ.b. að flytjast í Búðardal til
Unu tengdadóttur sinnar, ekkju með
fimm börn, en hún var gift Boga sem
var faðir minn en hann lést af slysför-
um fertugur að aldri. Þegar ég hafði
svo sjálf stofnað heimili um 1970
varð það fastur punktur hjá fjöl-
skyldu minni að fara vestur í Dali á
sumri hverju. Þá áttum við amma
margar góðar stundir saman, oftast
í eldhúsinu.
Er ég hugsa um ömmu var hún
ein af þessum konum sem gerði svo
mikið á svo hljóðlegan hátt. Hún var
hagyrðingur góður og orti mikið af
ljóðum og fallega sálma. Ég mun
ekki fara út í ævisögu né ættfræði
hér. Um það veit ég því miður ekki
nóg. Aðeins örfá kær minningabrot.
Ég og fjölskylda mín þökkum fyr-
ir góðar stundir í gegnum árin og
kveðjum ömmu hinstu kveðju með
þessu fallega ljóði.
Nú lýkur degi sól er sezt.
Nú svefnfrið þráir jörðin mest.
Guðs friður signi foldarann,
guðs friður blessi sérhvem mann.
Kom, engill svefnsins undurhljótt
og öllum bjóð þú góða nótt.
Hvíl hjarta rótt. Hvíl höndin þreytt,
þér himins styrk fær svefninn veitt.
Hann gefur lúnum þrek og þrótt.
Ó, þreytti maður - sof nú rótt.
(Valdimar V. Snævarr)
Eygló Bogad.
í dag verður til moldar borin frá
Fossvogskapellu Steinunn Guð-
mundsdóttir frá Heinabergi á
Skarðsströnd í Dalasýslu, en hún
lést 7. desemer sl., nær 97 ára að
aldri.
Steinunn Jakobína hét hún fullu
nafni og var fædd 18. janúar 1897
á Óspakseyri í Bitru í Strandasýslu,
næst yngst tólf bama hjónanna sem
þar bjuggu, Guðmundar Einarssonar
frá Snartartungu í Bitru og Maríu
Jónsdótur frá Magnússkógum í
Hvammssveit í Dalasýslu. Þau Guð-
mundur og María bjuggu víða í Döl-
um og í Strandasýslu, en síðast og
lengst á eignaijörð sinni Felli í Kolla-
firði í Strandasýslu, þar sem þau
hófu búskap í öndverðu árið 1879.
Að þeim hjónum stóðu traustir og
sterkir stofnar í þessum nágranna-
sýslum.
Ung að árum hélt Steinunn úr
föðurgarði og fór til náms í klæð-
skerasaumi í Reykjavík. Að námi
loknu fluttist hún vestur í Saurbæ í
Dölum og stundaði iðn sína þar um
nokkurt skeið. Átti hún þá heimili
hjá Guðrúnu systur sinni og Boga
Thorarensen mági sínum í
Hvammsdal þar í sveit.
í júlí 1921 giftist Steinunn Stein-
grími Samúelssyni bónda, en hann
var sonur Samúels Guðmundssonar
frá Miðdalsgröf í Tungusveit í
Strandasýslu og Kristínar Tómas-
dóttur frá Steinadal í Kollafirði.
Steingrímur hafði um árabil búið
með móður sinni, sem var orðin
ekkja, í Miklagarði í Saurbæ. Hann
var atorkusamur bóndi og fór víða
af honum orð fyrir miklar jarðbætur
og myndarskap í öllum sínum störf-
um. Þau hjónin eignuðust sjö böm,
sem öll fæddust í Miklagarði, en auk
þess ólu þau upp tvo drengi, sem
voru náfrændur þeirra hvors um sig.
Böm þeirra eru: Bogi, bílstjóri í Búð-
ardal, dáinn 1963, var giftur Unu
Jóhannsdóttur úr Búðardal við
Hvammsfjörð; Kristinn, bóndi í
Tjaldanesi í Saurbæ og síðar starfs-
maður SÍS í Reykjavík, dáinn 1992,
var giftur Hildi Eggertsdóttur frá
Tjaldanesi, sem einnig er látin; Guð-
rún Borgþildur, húsfreyja í Reykja-
vík, gift Áma V. Gíslasyni'frá Litlu-
Tungu í Miðfirði; María Guðrún, ljós-
móðir í Kópavogi, nú í Búðardal,
gift þeim sem þetta ritar; Kristrún
Brandís, sjúkraliði í Reykjavík, var
gift Halldóri Magnússyni frá Ketils-
stöðum í Hvammssveit; Sigríður
Magga, starfsmaður hjá Reykjavík-
urborg, var gift Ólafi Þór Magnús-
syni frá Ketilsstöðum; Guðmundur,
bílstjóri í Reykjavík, dáinn 1966, var
giftur Auði Axelsdóttur úr Reykja-
vík, og fóstursynirnir Lárus Magnús-
son, pípulagningamaður í Tjaldanesi,
ókvæntur, og Bogi Thorarensen,
húsvörður í Garðabæ, giftur Lilju
Sæmundsdóttur frá Neðri-Brunná í
Saurbæ.
Þau Steinunn og Steingrímur
bjuggu alls 15 ár í Miklagarði. Á
þessum árum var töluvert mannfleira
í sveitinni en nú er. Félagslíf var þar
með miklum ágætum og tóku þau
hjón bæði virkan þátt í því, sérstak-
lega í ungmennafélaginu, einkum
ýmsu menningarstarfi á þess vegum.
Steinunn var og um árabil i stjórn
kvenfélagsins og formaður lengst af.
Síðar hafði hún forgöngu um stofnun
kvenfélags á Skarðsströnd.
Meðal nágranna þeirra hjóna á
þessum árum og góður heimilisvinur
var bóndinn í Bessatungu, Stefán frá
Hvítadal. Féll þeim afar vel, Stein-
unni og honum, og voru sannir trún-
aðarvinir, en hún var frá fyrstu tíð
einkar fróðleiksfús og bókhneigð,
skáldmælt vel, en flíkaði því ekki.
Kennarinn í sveitinni var Jóhannes
úr Kötlum og hélt hann skólann í
betri stofu húsfreyjunnar í Mikla-
garði. Hafði Steinunn mikið yndi af
kynnum og samvistum við og vinskap
þessara þjóðskálda og hélst vinskap-
ur þarna á miili ætíð síðan meðan
lifðu.
Kristín tengdamóðir hennar og
Steingrímur höfðu nokkrum árum
áður tekið fimm ára dreng, Aðalstein
Kristmundsson, í fóstur. Alli, eins
og hann var jafnan kallaður þá, var
að nálgast fermingaraldurinn, er
Steinunn gerðist húsfreyja á bænum.
Þau Steinunn og Steinn Steinarr,
eins og pilturinn hét seinna, áttu vel
skap saman og ýmis sameiginleg
áhugamál, þrátt fyrir aldursmuninn.
Steinn fór 17 ára gamall úr Mikla-
garði, en oft síðan heimsótti hann
fomar slóðir fyrir vestan og kom þá
jafnan til þeirra í Miklagarði og síðar
að Heinabergi og gisti og sýndi það
í verki, að hann bar hlýjan hug til
þessa fólks.
Árið 1936 keypti Steingrímurjörð-
ina Heinaberg á Skarðströnd og
fjórða part Akureyja. Heyrði ég það
á Steingrími eitt sinn er þessi kaup
bárust í tal, að Þorsteinn sýslumaður
Þorsteinsson hefði verið sér hliðholl-
ur í því máli og virti hann fyrir, þótt
hann fylgdi honum aldrei í stjórnmál-
um. Þau Steinunn fluttust þangað
með sína stóru fjölskyldu um vorið
og bjuggu þar í rúm tuttugu ár og
hefur þessi fjölskylda gjarnan kennt
sig við þennan stað síðan.
Heinaberg var nokkuð stór og með
Akureyjapartinum var þetta góð
flutningsjörð og mikil í samanburði
við Miklagarð, en þar var þrönglent
og hafði Steingrímur fyrír lönga
nýtt alla möguleika í ræktun eins
og þá var farið verklagi og tækni. Á
Heinabergi nutu þau hjón sín vel og
fengu verðug verkefni að glíma við
og útrás fyrir atorku og framtak.
Voru þau hjón einkar samhent alla
tíð, vinmörg og gestrisin í besta lagi,
enda oft gestkvæmt þar og fjöl-
mennt.
Þau Steinunn og Steingrímur
brugðu búi árið 1957 og fluttust að
Tjaldanesi í Saurbæ og síðan í Búð-
ardal til Unu tengdadóttur sinnar.
Steingrímur lést árið 1974, 88 ára
að aldri. Þau hjón voru alla tíð vel
virt og vinsæl. Eru margir hér fyrir
vestan sem minnast þeirra með hlý-
hug og vinarþeli.
Eftir fráfall Stengríms bjó Stein-
unn í skjóli dætra sinna og Unu
tengdadóttur í Reykjavík og nú sein-
ustu þijú árin á Elli- og hjúkrunar-
heimilinu Grund, þar sem hún naut
góðs atlætis og aðhlynningar í hví-
vetna. Eru aðstandendur hennar
þakklátir öllum þar á bæ fyrir góðan
aðbúnað og velvild í hennar garð.
Steinunn var heilsugóð seinasta
æviskeiðið, hélt vel sjón og heyrn,
en minnið var farið að bila. Fulla
fótavist hafði hún þar til nokkrum
dögum fyrir andlátið.
Margt ber við á langri ævi. Stein-
unn þurfti að sjá á eftir sonum sínum
þremur í gröfina. Þeir Bogi og Guð-
mundur létust báðir af slysförum í
blóma lífsins, en Kristinn dó fyrir
ári eftir erfið veikindi. Öllu þessu,
svo og öðru sem lífíð bauð henni, tók
hún með stillingu og æðruleysi og
með þeirri þöglu reisn sem einkenndi
hana alla tíð.
Steinunn Guðmundsdóttir var í
minna meðallagi há, grannvaxin og
vel limuð, hvik og snör í hreyfingum
og bar sig vel. Hún var fríð sýnum,
en þó svipmikil. Dökk á hár, augun
voru dökk og gáfuleg. Svipmót henn-
ar og fas bar með sér góðvild en gat
líka orðið hvasst og yfirbragsmikið,
ef því var að skipta. Nálægð hennar
var hljóðlát og þægileg og breiddi
úr sér, en þrengdi ekki að. Fólki leið
vel í návist hennar.
Þegar ég kveð hér elskulega
tendgdamóður er mér efst í huga
virðing og þakklæti fyrir samferðina
og órofa vináttu hennar og kærleiks-
þel í nærfellt fjörutíu ár. Ég óska
henni góðrar heimkomu. Steinunn
var kristin í besta lagi og átti bjarg-
fasta trú á Guð sinn og á endur-
fundi hinum megin og hlakkaði til
þeirra.
Blessuð sé minning hennar.
Ólafur Stefán Sigurðsson.
Ef einhver er í Kristi, er hann skapaður á
ný, hið gamla varð að engu, sjá, nýtt er
orðið til. (2. Kór. 5.17.)
Hjartkær móðuramma mín hefur
nú yfirgefið þetta jarðlíf og lifír nú
í ljósinu hjá Guði. Hann hefir leyst
sálu hennar frá því að fara ofan í
gröfina og líf hennar gleður sig við
ljósið.
Ég kynntist ömmu fyrst þgar ég
var hjá henni um sumartíma átta ára
gömul. Þessu sumri gleymi ég aldr-
ei. Steingrímur afi var þá við vega-
vinnu og brúarsmíði og vorum við
amma tvær einar heima, lengst af
sumri. Ég hafði unun af því að fylgj-
ast með ömmu vinna. Allt sem hún
tók sér fyrir hendur varð eiginlega
að helgiathöfn, hvort sem hún var
að elda, leggja á borð, baka eða búa
sig undir svefninn. Allt var svo yfir-
vegað og friðsamt, allt svo hreint og
fágað. Besti tíminn var þó áður en
við sofnuðum á kvöldin. Þá tók hún
niður flettumar, fór í hvítan straujað-
an náttkjólinn og bjó sig undir svefn-
inn með hljóðri bæn frammi fyrir
Guði. Allra best fannst mér spallið
rétt fyrir svefninn. Þá áræddi ég að
spyija hana um margt sem mér hafði
legið á hjarta, en ekki þorað að
spyija. Hún tók allar spurningar al-
varlega, horfði á mig tinnusvörtu
augunum sínum og svaraði síðan
ígrundað og yfirvegað. Hvað ég
undraðist visku hennar. Þetta sumar
var upphafið að langri og innilegri
vináttu og vorum við sannir sálufé-
lagar, eins og amma orðaði það.
Þegar ég hitti hana síðast, nú í haust,
horfði hún á mig með þessum dökku
og skýru augum og sagði við mig:
„Þakka þér fyrir allar bænirnar þín-
ar, Sigga mín.“ Þetta var heilög
stund og ég vissi í hjarta mínu að
þetta var okkar kveðjustund.
Kristur hvetur okkur til að elska
ekki með tómum orðum, heldur í
verki og sannleika. Hann vann sigur
af því að hann lét líf sitt fyrir aðra.
Engin önnur leið er okkur fær, ef
við viljum ganga fram í sönnum
kærleika, en að deyja frá sjálfum
okkur, rétti okkar og kröfum í dag-
legu lífi. Þetta gerði amma og með
því móti náðu kærleiksorð hennar
að verða sönn og snerta okkur, sem
samskipti áttum við hana, svo djúpt.
Sem níu barna móðir var í mörgu
að snúast á hennar yngri árum og
hún gekk í gegnum mikla erfíðleika
varðandi heilsuna. „Hver sem tekur
ekki sinn kross og fylgir mér er mín
ekki verður,“ sagði Kristur eitt sinn.
Amma tók sinn kross og bar hann
án þess að mögla. Hún lærði þolin-
mæði og þrautseigju og lærði að bíða
auðmjúk eftir Drottni. Hún vissi að
hans tími kemur, jafnvel þótt allt
bendi til þess að hjálp hans láti á sér
standa. Hún vissi að hjálp hans kem-
ur þegar tími hans er kominn og að
hans tími er ávallt rétti tíminn. Hún
lærði að vera örugg og hugrökk og
lærði vera hljóð frammi fyrir Guði
og vona á hann einan.
Það er sagt að, himininn speglist
aðeins í lygnum fleti, að Guð nálgist
aðeins þann sem hefur gengið inn í
kyrrð og ró í huga og hjarta. Amma
forðaðist allan hávaða í orði og fasi
því að hún vissi að slíkt hrekur burt
nærveru Guðs. Hún átti mikla innri
kyrrð og Guð laut niður og talaði til
hennar. Hún tók alvarlega orð Jesú
Krist þegar hann sagði: „En nær þú
biðst fyrir, skaltu ganga inn í her-
bergi þitt, loka dyrunum og biðja
föður þinn, sem er í leynum. Faðir
þinn, sem sér í leynum, mun umbuna
þér.“ Þegar hún hafði aðstöðu til
þess var hún með sérstakt bænaher-
bergi á heimili sínu, þar sem hún fór
reglulega á degi hveijum og var á
bæn frammi fyrir heilögum Guði.
Hún lofaði Drottinn á hveijum degi,
einnig á þeim stundum þegar hún
var ekki í skapi til þess og innri og
ytri byrðar íþyngdu henni. Hún vissi
að þegar við syngjum Guði lof opn-
ast farvegur fyrir hjálp hans til okk-
ar. Þá fáum við að reyna að hann
lýtur niður að okkur og fyllir líf okk-
ar friði og gleði sem huggar okkur.
Amma hafði mikla dýpt sem per-
sóna. Hún var ákaflega ljóðelsk og
orti sjálf mikið af ljóðum. Hún var
einlæglega trúuð kona og sannkristin
bæði í orði og verki. Hún kunni Iist-
ina að aga án orða. Að vera nálægt
henni var kennsla og fræðsla í réttu
hugarfari og líferni. Hún kappkost-
aði sjálf að láta ekkert skaðlegt orð
líða sér af munni, heldur það eitt sem
var gott og til uppbyggingar, þar sem
þörf var, til þess að það yrði til góðs
þeim sem á hlýddu. Þegar ég rifja
upp uppfræðslu hennar, þá var það
sönn kristileg uppfræðsla. Hún lifði
orð Krists.
Áskorunina um að hver maður
prófi sjálfan sig tók amma mjög al-
varlega. Hún vissi að þegar við próf-
um og dæmum eigum við að byija
á okkur sjálfum, orðum okkar, hegð-
un og allri framkomu. Við getum
ekki vegið og metið aðra réttilega
nema við þekkjum okkur sjálf og
okkar eigin veiku hliðar. Amma próf-
aði sjálfa sig og engri persónu hef
ég kynnst sem mér hefur fundist
þekkja sjálfa sig jafn vel og hún.
Ef við náum að þekkja okkur sjálf
getum við frekar séð náunga okkar
í ljósi kærleika og miskunnar Guðs,
en þess óskum við einmitt að Guð
og aðrir geri að því er okkur sjálf
varðar.
Amma var velgjörðasöm og hjálp-
söm. Hún safnaði ekki veraldlegum
auði. Hún var miskunnsöm og hlut-
tekningarsöm og gaf stöðugt öðrum
af öllu sínu. Hún sagði mér að Mar-
ía langamma hefði sagt við sig að
hún skyldi ætíð muna að þegar hún
væri að gefa öðrum ætti vinstri hönd
hennar ekki að vita hvað sú hægri
gjörði. Eftir þessu lifði amma. Það
var hluti af daglegu lífí hennar að
hjálpa öðrum og gefa öðrum af því
sem hún átti sjálf. Það var henni
jafn sjálfsagt og að draga andann.
Ljós dýrðar Guðs, sem skín sve
víða, er kærleikur hans. Þessi kær-
leiki sem ber himneskan ljóma prýddi
t
Ástkær sonur minn,
HÖRÐUR BERG HLÖÐVERSSON,
Framnesvegi 13,
er látinn.
Ragnheiður Þorsteinsdóttir.
t
Ástkær eiginkona mín, dóttir okkar, systir og mágkona,
HELGA HARALDSDÓTTIR
hjúkrunarfræðingur,
Höröalandi 20,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Bústaðakirkju föstudaginn 17.des. kl. 13.30.
Naguib Zaghloul,
Ragnhildur G. Pálsdóttir, Haraldur Guðnason,
Páll Haraldsson, Björg Sigurðardóttir,
Gunnar Haraldsson, Kristin Ögmundsdóttir
og bræðrabörn.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð
og hlýhug við andlát og útför elskulegr-
ár eiginkonu minnar, móður okkar,
tengdamóður, ömmu og langömmu,
KRISTÍNAR GUÐRÍÐAR
KRISTJÁNSDÓTTUR
Ijósmóður.
Þorkell Jóhann Sigurðsson,
Ingibjörg Þorkelsdóttir,
Sigurður E. Þorkelsson, Hildur Harðardóttir,
Guðriður J. Svendsen, Flemming Svendsen,
Þorkatla Donnelly, Thomas E. Donnelly,
Gisli Ægir Þorkelsson,
Kristín G. Jóhannsdóttir, Sumarliði Kristmundsson,
barnabörn og barnabarnabörn.