Morgunblaðið - 16.12.1993, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER 1993
Cai;oii
LJOS
#
RITUMAR
VEL
'fyrirfa

Caiton pc-11
•Fyrirferðarlítil
•Hraðvirk -10 Ijósrit á mínútu
•Stækkar og minnkar
•Ekkert reglubundið viðhaId
Kr. 114.900,- stgr.m/vsk.
SKBIFVELIN
SUÐURLANDSBRAUT 6, SIMI 685277, FAX 689791
I
Evrópa, hvað nú?
eftir Þórhall
Heimisson
Dagana 17.-24. október síðast-
liðinn var haldið allsheijarþing
samkirkjulegu Evrópsku æsku-
lýðssamtakanna. í þeim samtökum
eiga sæti fulltrúar allra kirkju-
deilda og þjóða í Evrópu, nema
ríki fyrrum Júgóslavíu. Þingið var
haldið í smábænum Litomysl í
Tékklandi, nærri landamærum
Slóvakíu. Sátu þingið fyrir íslands
hönd sá er þetta ritar og Kristín
Þórunn Tómasdóttir guðfræði-
nemi. Alls voru mættir 84 fulltrúar
24 jrjóðríkja í Evrópu.
A þinginu kom fram gríðarlegur
fróðleikur um ástand mála í Evr-
ópu á þessari stundu. Voru ráð-
stefnugestir á eitt sáttir um það
að í kjölfar mikillar bjartsýni eftir
„breytinguna“, fall kommúnis-
mans, sæki svartsýni og gagn-
kvæm spenna á. Sömu sögu var
að segja úr öllum hornum Evrópu,
þar sem lönd fyrrum Júgóslavíu
eru aðeins toppurinn af ísjakanum.
Lítum nú á nokkrar „myndir“ af
Evrópu dagsins, eins og þær birt-
ust í Litomysl.
Mynd af Tékklandi og Slóvakíu
í Tékklandi og Slóvakíu virðast
hin tvöföldu umskipti hafa ruglað
suma mjög í ríminu. Byltingin
gegn kommúnismanum og skipt-
ing gömlu Tékkóslóvakíu skilja
fólk eftir áttavillt ef svö má segja.
Hinu gamla hefur verið kastað
fyrir borð en hvert á nú að stefna?
Vandamálin er fylgja í kjölfar
skiptingar landsins eru mörg.
Menn hafa ekki almennilega áttað
sig. Kirkjudeildir er áður stóðu
saman gegn „myrkri“ kommúnis-
mans (eins og heimamenn sjálfir
kalla tímabil alræðisstjórnarinnar)
hamra nú æ meir á sérstöðu sinni.
Virðist það eiga við um alla Evr-
ópu. Kirkjudeildimar eiga það til
að fylgja hver sinni þjóð eða þjóð-
arbroti að málum. Hættan á þjóð-
ernisátökum fer greinilega vaxandi
með öllum þeim hræðilegu afleið-
ingum er Evrópumenn þekkja allt
of vel af biturri reynslu.
Mynd af Rúmeníu
í Rúmeníu er talað um þrenns-
konar svið „breytingarinnar". í
fyrsta lagi hefur landið opnast og
frelsi þegnanna er orðið algert, að
minnsta kosti í orði. Áður voru
þegnarnir eins og strengjabrúður
í höndum stjórnar Ceausescu
máttu ekki einu sinni gefa sig á
tal við útlendinga. Nú hefur þess-
um skugga verið bægt frá. í öðra
lagi er fullt tjáningarfrelsi orðið
lögbundið. í þriðja lagi hefur mark-
aðshyggja leyst af hólmi forsjár-
hyggju alræðisstjórnarinnar. Allt í
einu verða hlutir ljósir sem áður
voru leyndarmál. Nú er atvinnu-
leysið viðurkennt, áður voru allri
skráðir í vinnu, þótt þeir fengju
jafnvel engin laun. Hið sama má
segja um félagslegu vandamálin,
eyðni og aðra sjúkdóma er að fólki
steðjuðu. Allt var þetta faiið í landi
Ceausescu. Fóstureyðingar voru
bannaðar og leiddi það til dauða
margra kvenna í höndum kuklara
er framkvæmdu ólöglegar aðgerð-
ir. Einnig var mörgum börnum
varpað út á Guð og gaddinn og
fylla þau enn göturnar. Kirkjurnar
reyndu áður að veita bráða að-
hlynningu og nú hafa þær að mestu
tekið við félagslegu þjónustunni.
En breytingin, sem nær til allra
sviða þjóðlífsins, er svo ör að fólk
fyllist ótta og örvæntingu um
framtíðina. Það er erfitt að vera
fyrrverandi strengjabrúða.
En það er ekki aðeins í löndum
þar sem kommúnisminn réð ríkjum
sem fólk á erfitt með að átta sig
á framtíðinni.
Mynd af Ítalíu
Á Ítalíu hrundi trúin á vinstri-
flokkana þegar Austur-Evrópa
losnaði undan okinu. Nú hefur ára-
tuga gömul spilling hægriflokk-
anna rúið þá trausti, eins og allir
vita sem fylgst hafa með fréttum.
Eftir stendur pólitískt tómarúm í
landi þar sem atvinnuleysi er mik-
ið, framtíð ungs fólks vægast sagt
á huldu og átök milli landshluta
ógna ríkinu. Trúin á pólitísku
lausnirnar er að hrynja, þar sem
annars staðar, en hægri öfgahópar
sækja í sig veðrið.
Mynd frá Norður-írlandi
Frá vinum okkar á N-írlandi
Strætisvagnar
Reykjavíkur

Melsölub/aóá hverjum degi!
eftir Jón A.
Gissurarson
Strætisvagnar Reykjavíkur hf.
(SVR) hóf fólksflutninga í Reykja-
vík 1932. Mestöll byggð í Reykja-
vík var þá innan Hringbrautarinnar
og Snorrabrautar, en báðar þessar
UTSALAN HEFST I DAG
OTRULEGA LAGT VERÐ
40-60% AFSLÁTTUR
Dæmi um verð:
...frá kr. 2.550,-
.frá kr. 990,-
...frá kr. 1.880,-
.frá kr. 990,-
...frá kr. 2.300,-
...frá kr. 1.750,-
...frá kr. 1.950,-
...frá kr. 2.350,-
.frá kr. 850,-
.frá kr. 850,-
Herrapeysur...........
Bómullarpeysur........
Ullarpeysur...........
Rúllukragabolir.......
Jakkapeysur...........
Herraskyrfur, köflóttar
Pils, síð ............
Gallabuxur............
Leggings..............
Leðurbelti.............
og margf, margt fleira.
tö@2f
Á I 5 L A H 0 I
Síðumúla 13, sími 682870.
Opið alla virka daga
frá kl. 09.00-19.00 og
laugardagafrá kl. 10.00-14.00.
götur hétu þá Hringbraut. Reykja-
víkurborg tók við rekstri þeirra
1944 og annast hann enn.
Á níunda tug þessarar aldar
fækkaði farþegum með SVR um
næstum helming. Samtímis fjölgaði
þó Reykvíkingum úr 84 þús. í 100
þús. Ný byggðir risu upp um holt
og hæðir án atvinnumöguleika fyrir
heimamenn. Þeir urðu því að sækja
um vinnu lengra en áður. Umferð
um götur Reykjavíkur jókst því
hröðum skrefum samtímis því að
farþegum SVR fækkaði svo fyrr
segir. Hver og einn tók að leysa
sín mál með einkabíl. Frá 1980 til
1991 fjölgaði þeim úr 33 þús. í 46
þús.
Þótt Reykjavík og nágranna-
byggðir væru löngu eitt atvinnu-
svæði, tóku menn í Kópavogi og
Hafnarfirði að gera út strætis-
vagna. Engin samvinna var inn-
byrðis milli þessara félaga né við
SVR og ströng viðurlög, ef eyrna-
markaður farþegi slæddist inn í
rangan vagn. Nú loksins virðist
hylla undir að þessari vitleysu linni.
Á öllu þessu svæði eru nú skráð-
ir 64 þús. einkabílar. Áætlað er að
40 þús. þeirra flytji menn í og úr
vinnu hvern virkan dag og í 9 af
hveijum 10 sé einungis einn maður.
Þessum bílaflota þurfti að finna
samastað sem næst vinnustað eig-
enda. i miðborg Reykjavíkur stefndi
í algert öngþveiti. Á litlu svæði eru
þar Alþingi, Hæstiréttur, ríkisstjórn
og ráðuneyti, borgarstjórn, Dómhús
Reykjavíkur, miðstöðvar allra
banka og fjöldi veitingahúsa. Menn
tóku að ræða að byggja geymslu-
hús. Raddir heyrðust jafnvel að
finna þeim stað undir Austurvelli
eða Reykjavíkurtjörn! Nú er svo
komið að Reyjtjavíkúrborg á 834
bílageymslur undir þaki á þessu
svæði. Þær leigir hún út fyrir gjald
sem talið er standa undir daglegum
rekstri en ekki stofnkostnaði.
Þótt menn gerðust fráhverfir að
ferðast með SVR, þá eru kostir
þeirra ótvíræðir. Þeir eru öruggir í
Jón Á. Gissurarson
„SYR ganga um þessar
mundir í endurnýjun
lífdaganna: breytast
aftur í hlutafélag. Það
form ætti að gefa nýrri
sljórn færi á að breyta
vonlausu undanhaldi
fyrri sljórnar í djarfa
sókn.“
akstri og valda litlum usla í um-
ferð. Sl. ár urðu 904 akstursslys í
Reykjavík. Aðeins 16 þeirra voru
af völdum SVR. Sama ár varð 21
banaslys á götum Reykjavíkur en
ekkert þeirra af völdum SVR. Má
slíkt einstakt teljast þar sem vagn-
ar þessir eru í akstri alla daga
hveiju sem viðrar. SVR eru hreinir,
hlýir, stundvísir og vagnstjórar
prúðmenni. Einn farmiði með SVR
kostar sem flæst og Vh lítri af
bensíni. Maður, sem ekur einn í
bíl, eyðir því síst minna fyrir bens-
ín, en þó hann hefði keypt far með
SVR. Fullsetinn strætisbíll leysir
50 til 60 einkabíla af hólmi og
minnkar örtröð, mengun og gatna-
slit. í illviðrum truflar SVR ekki
umferð heldur vanbúnir einkabílar.
Stjórn SVR hafði því góða víg-
stöðu fyrir áróðri fyrir vagna sína,
en frá henni heyrðist hvorki hósti
né stuna. Engin skoðunarkönnun
gerð meðal væntanlegra viðskipta-
vina, sem með nútímatækni eru