Morgunblaðið - 28.11.1996, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1996 19
ERLEIMT
MS-sjúkdómurinn
Vonir bundnar
við sænska
lyfjameðferð
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
LÆKNAR á Karólínska sjúkra-
húsinu í Stokkhólmi munu
næsta vor gera tilraunir til
lyfjameðferðar gegn mænu-
siggi, MS-sjúkdómnum svo-
nefnda, og eru góðar vonir
bundnar við það. I samtali við
Morgunblaðið segir Magnus
Andersson læknir við tauga-
deild sjúkrahússins að margar
nýjar vísbendingar bætist stöð-
ugt við um MS, en því miður
taki langan tíma að skila nýrri
þekkingu til sjúklinga í formi
nýrra lyfja, þar sem þróun
þeirra taki langan tíma.
Að sögn Magnus Anderssons
tekur lyfjameðferðin, sem hann
og starfsbræður hans hefja
næsta vor, mið af því að MS
sé bólgusjúkdómur, líkt og á við
um gigt og fleiri sjúkdóma.
Bólgan leggst á hvíta efnið í
heilanum og brýtur það niður.
Ákveðnar tegundir bólgufruma
eru algengari í MS-sjúklingum
en öðrum. Meðferðin byggist á
að gefa sjúklingnum mótefni til
að eyða þessum bólgufrumum
og hindra eyðileggingu sem þær
eru taldar valda.
Fyrstu tilraunir taka ár
Samkvæmt Andersson er hér
um nýja tegund meðferðar að
ræða, en ýmsir rannsóknarhóp-
ar víða um heim leita lækninga
við sjúkdómnum eftir svipuðum
leiðum.
Mótefnið hefur enn ekki verið
reynt á sjúklingum, en rann-
sóknir læknanna í samvinnu við
sænska lyfjafyrirtækið Astra
gefa góðar vonir um árangur.
Vonir standa til að meðferðin
muni stöðva bólguna og eyði-
leggingu sem hún veldur, en
hún mun ekki bæta þann skaða,
sem þegar hefur orðið. Reiknað
er með að fyrstu tilraunir til
meðferðar taki um ár, en síðan
fylgja önnur próf og því getur
liðið langur tími áður en lyfið
kemur á markað. Sá tími gæti
þó styst ef fyrstu tilraunir gefa
mjög góða raun.
„Virðist vera jákvætt“
Morgunblaðið spurði John
Benedikz lækni um sænsku
rannsóknirnar. Hann sagðist
ekki hafa fengið miklar upplýs-
ingar um málið enn þá en telja
að um sama lyf, linomide, væri
að ræða og hann hefði heyrt
um á læknaráðstefnu í Kaup-
mannahöfn í september, auk
Svía væru ísraelar að gera svip-
aðar tilraunir er virtust lofa
góðu.
„Þetta virtist vera jákvætt
og ef til vill hafa þeir nú meiri
upplýsingar um málið en í
september,“ sagði John. Sjúk-
dómurinn væri ekki læknanleg-
ur en reynt hefði verið að nota
svonefnt beta-interferon gegn
vissum tegundum hans.
Reuter
Verkfall í Gdansk
STARFSMENN skipasmíðastöðv-
arinnar í Gdansk í Póllandi, þar
sem Lech Walesa og Samstaða
hófu baráttu sína gegn kommún-
istum árið 1980, eru nú í verk-
falli. Þeir krefjast þess að ríkis-
valdið hlaupi undir bagga með
fyrirtækinu sem er gjaldþrota.
Mennirnir óttast að veiti ríkis-
stjórnin ekki ábyrgð fyrir lánum
sem þarf að taka til að endurreisa
stöðina muni það verða lagt niður
og þeir verða atvinnulausir. Á
myndinni sjást nokkrir verkfalls-
menn með hið fræga rauða og
hvíta merki Samstöðu. Um 500
verkamenn lögðu í gær undir sig
skrifstofu héraðsstjórans í
Gdansk til að leggja áherslu á
kröfur sínar.
Flóttafólkið í Zaire
Léð máls á
matvæla-
dreifingii
Napólí. Reuter.
WILLIAM Perry, varnarmálaráð-
herra Bandaríkjanna, sagði í gær
að Bandaríkjamenn væru reiðubún-
ir að taka þátt í að senda flugvélar
með matvæli til nauðstaddra flótta-
manna frá Rúanda í austurhluta
Zaire. Kanadamenn hafa beitt sér
fyrir því að hjálpargögnum verði
komið til fólksins með fallhlífum.
„Ef þeir láta verða af þessum
aðgerðum myndum við vissulega
taka fullan þátt í þeim. Við erum
þegar undir það búnir að hefjast
handa,“ sagði Perry.
Kanadastjórn er óánægð með
aðgerðaleysi þjóða heims vegna
ástandsins í austurhluta Zaire og
lagði til á þriðjudag að komið yrði
upp höfuðstöðvum í nágrannaríkinu
Úganda þar sem hjálparstarfinu
yrði stjórnað. Stjórnin vill einnig
að matvælum verði varpað til þeirra
flóttamanna sem eru í mestri hættu.
Rúm hálf milljón rúandískra flótta-
manna hefur snúið aftur til heima-
landsins en hjálparstofnanir áætla
að hundruð þúsunda Rúandamanna
séu enn í austurhluta Zaire og ótt-
ast að flóttafólkið deyi úr sulti eða
af völdum sjúkdóma.
50 vélar í viðbragðsstöðu
Perry sagði að stjórnvöld í Zaire,
Úganda og Rúanda yrðu að leggja
blessun sína yfir flug flutningavéla
yfir svæðið. Sameinuðu þjóðirnar
hafa heimilað aðgerðir til að koma
fólkinu til hjálpar og tugir ríkja
hafa lofað að taka þátt í þeim en
ekki hefur 'enn náðst samkomulag
um hvernig standa eigi að þeim.
Bandaríkjaher er með 50 flutn-
ingavélar í viðbragðsstöðu í Evrópu
vegna hugsanlegra matvælaflutn-
inga til Mið-Afríku.
Skæð mat-
areitrun í
Skotlandi
Airdrie. Reuter.
FIMM aldraðir Skotar dóu í gær og
einn í fyrradag af völdum matareitr-
unar og 107 hafa veikst, að sögn
breskra heilbrigðisyfirvalda.
Hinir veiku eiga það sameigin-
legt, að hafa borðað kjötsteik, sem
framleidd var og ekið heim til lífeyr-
isþega í borginni Airdrie í Suður-
Skotlandi.
Rannsóknin á orsökum veikind-
anna beinist því að kjötkaupmann-
inum, en það þykir kaldhæðni örlag-
anna, að hann ber nú hinn eftirsótta
titil kjötskurðarmeistari ársins í
Skotlandi.
------»-4-«------
Feitin hjálpar
lesblindum
London. Reuter.
BÖRN sem þjást af lesblindu, ein-
beitingarleysi og ofvirkni geta hugs-
anlega fundið bót sinna mála sé nóg
feiti í mat þeirra, að sögn bresks
háskólaprófessors.
Skortur á nauðsynlegum fitusýr-
um í nútíma mat kann að skýra les-
blindu, klunnaskap þeirra einbeiting-
arlitlu og ómannblendni ofvirka
barnsins, sagði fulltrúi Surrey-
háskólans, sem kannað hefur sam-
spil fituneyslu og lesblindu, einbeit-
ingarleysis og ofvirkni.
í rannsókn háskólans var börnum,
sem höfðu þessi einkenni, gefin blóð-
bergsolía, sem í hafði verið bætt
blöndu af fituefnum, lípíðum, í þijá
mánuði. Leiddi rannsóknin í ljós
greinilegar framfarir hjá börnunum,
sem neyttu feitmetisins.
Terje Red-Larsen segir af sér vegna ásakana um skattsvik og skjalafals
Verulegt áfall fyrir
norsku ríkisstj órnina
Ósló. Reuter.
TERJE Rod-Larsen, skipulagsmálaráðherra í
ríkisstjórn Thorbjorns Jaglands, forsætisráð-
herra Noregs, sagði af sér embætti í gær. Er
ástæðan ásakanir um, að hann hafi gerst sekur
um skattsvik og jafnvel breytt dagsetningum á
samningum um hlutabréfakaup í tengslum við
fiskvinnslufyrirtæki í Finnmörk, sem varð gjald-
þrota á síðasta áratug.
Ekki er nema mánuður síðan Rod-Larsen kom
heim frá Miðausturlöndum þar sem hann gat
sér gott orð sem sáttasemjari á vegum Samein-
uðu þjóðanna til að taka við sem eins konar
„yfirráðherra" í ríkisstjórn Jaglands. Naut hann
þá mikillar virðingar og átti að verða höfuðsmið-
ur hinnar nýju, norsku framtíðarsýnar.
Jagland sagði í gær, að Rod-Larsen hefði sjálf-
ur ákveðið að segja af sér og er búist við, að
eftirmaður hans verði skipaður í dag.
Sektir og fangelsi?
Ekki er ljóst hvað tekur við hjá Rod-Larsen
en sannist á hann það, sem haldið hefur verið
fram í fjölmiðlum síðustu daga, skattsvik og
skjalafals, bíða hans miklar sektir og líklega
fangelsi að auki.
Málið snýst um umdeildan samning á árinu
1986 um hlutabréfakaup en vegna hans komst
Rod-Larsen frá gjaldþroti fiskvinnslufyrirtækis-
ins Fidecos með sex milljón ísl. kr. hagnað þótt
aðrir eigendur, sjómenn og útgerðarmenn, töp-
uðu tugum milljóna kr.
Norskir fjölmiðlar hafa haldið því fram undan-
farna daga, að Rod-Larsen hafi breytt dagsetn-
ingu samningsins svo skakkaði níu
mánuðum til að fara betur út úr
skattinum og nú hefur sú deild lög-
reglunnar, sem fæst við efnahags-
glæpi, ákveðið að rannsaka þetta mál.
Segist saklaus
Rod-Larsen efndi til blaðamanna-
fundar á hádegi í gær og tilkynnti
þar afsögn sína. Kvaðst hann segja
af sér vegna þeirra ásakana, sem á
hann hefðu verið bornar, og til að
koma í veg fyrir, að þetta mál hefði
óæskileg áhrif á starfsfrið stjórnar-
innar. Hann ítrekaði fyrri yfirlýsing-
ar um, að hann væri saklaus af öllu
misjöfnu í Fideco-málinu og kvaðst
fagna því, að rannsókn á því væri
hafin.
Talsmenn norsku stjórnarandstöðuflokkanna
sögðu í gær, að afsögn Rod-Larsens væri mikið
áfall fyrir ríkisstjórn Jaglands enda hefðu miklar
vonir verið bundnar við hann og embættið. Eng-
inn efaðist heldur um hæfileika Rod-Larsens en
svo virtist sem hann hefði ekki lagt öll spilin á
borðið í upphafi.
Grunsamleg viðskipti
Rod-Larsen var yfirmaður Rannsóknarmið-
stöðvar verkalýðshreyfingarinnar í Ósló á síð-
asta áratug og beitti sér þá fyrir framleiðslu á
fiskfarsi í Finnmörku. Að þessu verkefni vann
hann meðal annars með fyrirtækinu Bird og
olíufyrirtækinu Norske Shell, sem
fjármagnaði verkefnið.
Fiskvinnslufyrirtækið Fideco,
sem Bird átti meirihluta í, átti að
sjá um þróun og framleiðslu afurð-
arinnar. Árið 1986 var Rod-Larsen
ráðinn sem markaðsstjóri Fideco og
um leið fékk hann kauprétt að 2.000
hlutabréfum í fyrirtækinu.
Rod-Larsen hefur sagt að kaup-
rétturinn hafi verið hluti af ráðning-
arsamningnum og að hann hafi
keypt 4.000 hlutabréf í byrjun árs-
ins 1986. Stjórn Bird segist hins
vegar ekki hafa fengið kaupsamn-
inginn í hendur fyrr en í janúar
1987. Rod-Larsen hafi breytt dag-
setningu á samningnum til að láta
líta út fyrir að hann hefði verið
gerður í mars 1986.
Rod-Larsen seldi Bird hlutabréfin um áramót-
in 1986-87 á sextánföldu nafnverði þótt kaup-
réttarsamningurinn kvæði á um að fyrirtækið
gæti keypt þau aftur á nafnverði.
Grunsamlegt þykir að Bird skuli hafa keypt
hlutabréfin þar sem ljóst er að fyrirtækið hafði
ekki þörf fyrir þau. Stjórn Bird segir að bréfin
hafi verið keypt vegna þrýstings frá Shell og að
mikil peningavandræði Rod-Larsens hafi verið
meginástæðan. Um miðjan síðasta áratug hafði
hann tekið bankalán, sem nam 10 milljónum ísl.
kr., til kaupa á hlutabréfum en tapaði á þeim
viðskiptum og þurfti að gi'eiða 19% vexti af láninu.
Terje
Rnd-Larsen