Morgunblaðið - 28.11.1996, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1996 33
Svo elskaði
hann heiminn
BÓKMENNTIR
.1 ó I a s a j> a
JÓLAASKJAN
Eftir Richard Paul Evans. Guðbrand-
ur Gíslason þýddi. Fróði hf., 1996.
116 bls.
JÓLAASKJAN á, eins og allar
jólaöskjur og -pakkar, að geyma
og flytja fagnaðarboðskap; kær-
leika, von og trú. Að auki er í
henni að finna áminningu, sjálf-
sagt þarfa, til yfirkeyrðra kaup-
sýslumanna um að „meta allt
áhættuframtak út frá því hvaða
tækifæri önnur kunni að glatast
um leið.“
Sagan er sjálfsævisöguleg og
sögumaðurinn Rick segir sögu
sína og fjölskyldu sinnar við að
koma undir sig fótunum í Salt
Lake City í Utah, þar sem Rick
er að setja á laggirnar útleigu á
viðhafnarfötum. Lífsbaráttan er
hörð hjá litlu fjölskyldunni þangað
til velgjörðarkonan Mary kemur
til sögunnar og veitir þeim að laun-
um fyrir smávægileg viðvik og
félagsskap húsaskjól, ást og um-
hyggju. Það skiptir sköpum fyrir
þau og söguna að Mary opnar
augu þeirra, einkum sölumannsins
markaðsglúrna, fyrir þýðingu jól-
anna - „fyrstu jólagjöfinni" - er
gjarnan gleymist í dagsins amstri
og önn. „Spennan" í sögunni snýst
síðan um það hvað fyrsta jólagjöf-
in hafi verið (og er enn) svo og
merkingu hennar fyrir Rick.
Þrátt fyrir „velmeinandi" boð-
skap og gott hjartalag höfundar
(og allra aðstandenda bókarinnar)
er ekki margt í þessari stuttu sögu
sem gleður andann. Frásögnin
fram að fagnaðarerindinu í lokin
er með öllu tilþrifalaus. Fátt er
áhugavekjandi og skáldskapur
slakur. Sendibréfin sem eru lykill-
inn að „svarinu" og eiga að vera
svo áhrifamikil og leyndardóms-
full, eru það einfaldlega ekki. Þeg-
ar bragðdaufum aðdragandanum
sleppir og boðskapurinn opinber-
ast tekur við óhófleg tilfinninga-
semi. Blaðsíðurnar í biblíu Mary
eru „allar útbíaðar í tárum“.
Ekki bætir úr að prófarkalestri
og frágangi texta í Jólaöskjunni
er ábótavant. Of mikið er um staf-
setningar- og málfarsvillur; skipt-
ing orða á milli lína er sums stað-
ar skökk; á stöku stað eru máls-
greinar (sem eiga að vera það)
ekki inndregnar; fyrir kemur að
þankastrik á undan beinni ræðu
hefur fallið út. Útflúraður upp-
hafsstafur kafla er hallærislegur,
auk þess sem broddstafi vantar
þannig að Ég verður Eg.
íslenskun er full þýðingarleg og
bundin frummáli. Öf mikið um
geigandi tilvísunarsetningar. Þeg-
ar glott er eins og Chesire köttur
(úr Undralandinu hennar Lísu) á
ensku, nægir að skælbrosa eða
brosa tannbreiðu brosi á íslensku
en óþarfí að vísa í ketti af „Ches-
ire kyni“ en það „kyn“ er tæplega
vel þekkt á Islandi. Óþarft er að
tiltaka að kristalsljósakróna sé
„frá Strauss". Ég a.m.k. væri full-
sáttur við „glæsilega kristalsljósa-
krónu“ eða eitthvað viðlíka.
Bókakápa er ákaflega hag-
kvæm en hún er afbragðs eftirlík-
ing af dæmigerðum rauðum jóla-
pappír og þeir sem ætla að gefa
Jólaöskjuna í jólagjöf geta sparað
sér umbúðir og sett merkimiða
beint á bókina.
Það er greinilegt að höfundur
efast ekki um gildi og áhrifamátt
bókar sinnar. I sérkennilegum
viðauka býður hann snortnum les-
endum, sem leið eigi um Salt
Lake City, að leggja hvít blóm
að stalli steinengils (úr sögunni)
í kirkjugarði borgarinnar. Ekki
er ástæða til að efast um góðan
tilgang en of töluvert vantar upp
á, að mínu áliti, til að Jólaaskjan
verðskuldi þýðingu yfir á annað
tungumál.
Geir Svansson
Skagfirðingar á 20. öld
BÓKMENNTIR
Æviskrár
SKAGFIRSKAR ÆVISKRÁR
Tímabilið 1910-1950 2.b. Umsjón
og ritstjórn: Hjalti Pálsson frá Hofi.
Sögufélag Skagfirðinga, Sauðár-
króki, 1996, 353 bls.
í ÞESSU 2. bindi Skagfirskra
æviskráa fyrir tímabilið 1910-
1950 er að finna 112 æviþætti
manna og kvenna sem búsett voru
í Skagafirði á fyrri hluta þessarar
aldar. Tímamörkin eru þau að við-
komandi hafi stofnað heimili eftir
1910 og ekki síðar en 1950 og sé
látinn ásamt maka sínum þegar
ritið er samið.
Sögufélag Skagfirðinga hefur
gefið út mikið safn æviskráa. Á
árunum 1964-1972 komu út fjög-
ur bindi fyrir tímabilið 1890- 1910
og árið 1981 hófst útgáfa á ævi-
skrám 1850-1890. í þeim flokki
eru komnar sex bækur en þijár
ókomnar. Eins og áður segir eru
nú komin tvö bindi fyrir 1910-
1950. Ritsafnið er því orðið tólf
bindi alls. Skagfirðingar og fólk
af skagfirskum ættum hefur því
úr miklu að moða þegar það vill
leita uppruna síns og frændgarðs.
Þetta er þeim mun auðveldara sem
ættrakningar eru yfirleitt miklar,
tilvísanir milli binda, heimilda-
skrár í lok hvers bindis og góðar
nafnaskrár. Að vísu er þetta nokk-
uð misjafnt eftir bindum, en í
seinni bókunum hefur öll fagleg
vinna að æviskránum færst í betra
horf og er nú orðin til fyrirmynd-
ar. Hygg ég að þar eigi mestan
hlut að Guðmundur Sigurður Jó-
hannsson ættfræðingur sem í öll-
um síðari bókunum hefur yfirfarið
alla þætti, sannprófað ártöl við
kirkjubækur, gengið frá ættfærsl-
um og aukið tilvitnanir til heim-
ilda.
Að æviþáttum í þessu bindi eru
22 höfundar. Þættirnir eru yfir-
leitt langir. Ekki er óalgengt að
þeir séu 3-5 bls. og fylgir mynd
af þeim sem þátturinn er um, þar
sem því var viðkomið. Hver þáttur
byijar á hinum venjulega ævi-
skrárupplýsingum, fd., staður, ár,
dd., staður, ár. Foreldrar. Þar fara
á eftir tilvísanir í önnur bindi
æviskránna og aðrar prentaðar
heimildir. Næst er stutt greinar-
gerð um æviferil og síðan kemur
mannlýsing. Að því búnu er fjallað
um maka með sama hætti og loks
eru börn talin. í lok þáttar eru
tilgreindar heimildir. Það sem
greinir Skagfirskar æviskrár frá
flestum hliðstæðum ritum, að ég
hygg, eru hinar ítarlegu mannlýs-
ingar, sem oftar en hitt eru ágæt-
lega vel skrifaðar og bregða upp
lifandi myndum. Ekki eru þær all-
ar í lofgerðarstíl eftirmælanna,
sem betur fer, heldur raunsannari
en oft sést. En satt er það líka
að allir hafa til síns ágætis nokkuð.
Prýðilega er frá þessu riti geng-
ið á alla lund og auðséð að þar
hefur ekki verið kastað til höndum.
Ættfræðingum skal bent á að í
heimildaskrá í bókarlok er að fínna
mikinn fjölda ættarskráa og niðja-
tala sem komið hafa út á allra
seinustu árum, líklega oftast
vegna ættarmóta. Upplag þessara
rita er oftast lítið og ekki á al-
mennum markaði. Hér frétti sá
sem þetta ritar að minnsta kosti
af mörgum niðjatölum sem hann
vissi ekki af.
Sigurjón Björnsson
IFYRSTASINN *|ÝT|Í
A ISLANDIl W1 ! W
McKJÚKLINGAB OR GARI:

Mjúkur oq safaríkur kjúklingur,
sneið af reyktri skinku, bráðinn
ostur, ferskt grænmeti,
tómatarog hvrtlaukssósa...
AÐEIN5
395;-
/v\
McDonaid's
I ■ ■ TM
Austurstræti 20
Suðurlandsbraut 56
AÐEINSISTUTTAN TIMA
euphorbia pulcherrima
Síaðselning: Plantan þarf að njóta góðrar
birtu. Kjörhitastig er um
20°C.
Vökvun: Haldið moldinni rakri.
Áburðargjöf er ekki
nauðsynleg á blómgunar-
tímanum.
Athugið: Plantan er viðkvæm fyrir
dragsúg og kulda, því er
nauðsynlegt að söluaðilar
pakki henni vel inn fyrir
viðskiptavini sína.
Blómaframleiðendur
hressilegt
tilboð
Startkaplar
120 amp.
Sóma heilsusamloka
og 1/2 lítrí af Trópí
meira en bensín
.• ou