Morgunblaðið - 16.10.1997, Side 58

58 FIMMTUDAGUR 16. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
eiNU endorskopandi SEC3l»e
V/PANNAN '• Þu EETSVO ARÐSA/MUrt
AE> ÞOERTHÆnue APFVPNA
Tommi og Jenni
Ljóska
Ferdinand

I CMA5ED A >
RA8BIT ONCE..
HEJUSTLAU6HEP
AT ME..LATER
UiE BECAME
QUITE 600P i
FRIENP5.. á
{ UIE 5H0ULDN T
/ HAVETOBE
If HIPIN6 IN BARN5.
|| OLAF..MAT0E
i U)E 5H0ULP
I \ HAVE ÖEEN <
\ HUNTIN6 P06S.J
Við ættum ekki að þurfa að fela
okkur í hlöðum, Lubbi...
Kannski við hefðum átt að vera
veiðihundar ... Eg elti einu
sinni kanínu ... hún bara hló að
mér... seinna urðum við góðir
vinir...
BRÉF
TIL BLAÐSINS
Kringlan 1103 Reykjavik • Sími 5691100 • Símbréf 569 1329
Óleyfileg tvítalning
ávinnings
Frá Bjarna Braga Jónssyni:
í FRÉTTUM Sjónvarpsins fímmtu-
dagskvöldið 9. október var greint frá
ávinningi neytenda af bifreiðatrygg-
ingum á vegum FÍB. Eins og við
vill brenna á þeim bæ var ekki alveg
ljóst frá hvaða staðreynd var sagt -
en úr því var bætt í næsta Morgun-
blaði - en þeim mun meiri áhersla
lögð á víðari túlkun hennar, sem hér
skal gerð að umtalsefni. Niðurstaðan
var eignuð Hagfræðistofnun Háskól-
ans, sem gekkst við henni í blaðinu,
og gekk hún m.a. út á það að tvít-
elja ábatann: í fyrsta lagi í mynd
lægri iðgjalda, þ.e. bættra viðskip-
takjara fyrir svokallaða neytendur,
og í öðru lagi og enn rikari mæli
með lækkun neysluverðsvísitölu og
þar með skulda heimilanna. Mér varð
þegar spurn, hvort veröldin gæti
verið svona dásamleg, að hveiju sinni
sem framleiðendur og seljendur
standi sig með ágætum, færi þeir
fólki ekki aðeins hinn beina ávinning
heldur og tvöföldun hans eða eitt-
hvert annað margfeldi. Vænkast nú
hagur hinnar forðum illræmdu
Strympu lánskjaravísitölunnar, að
maður ekki nefni líka hið fræga hár
Munchausens baróns. Eftir vandlega
yfirvegun komst ég að þeirri niður-
stöðu, að hér væri enn einu sinni um
„óleyfilega samlagningu“ eða tvít-
alningu hagsmuna að ræða, svo sem
kallast á máli hagfræðinnar (hag-
fræðsku). Það fyrirbæri felur í sér,
að teknir eru hagsmunir sumra, eða
önnur hlið hagsmuna flestra, og
gerðir að heildarhag. Þetta er þó
ekkert nýtt, þar sem pólitíkusar og
Qölmiðlafólk hafa klifað svo lengi á
einhliða fjöllun um skuldir heimila,
rétt eins og eignalausir launþegar
séu algild manntegund.
Fyrst verður að spyrja hvort nokk-
uð hafi gerst í raun og veru: neyslu-
verðsvísitala verður lægri en ella og
þar með fá verðtryggðar skuldir nýtt
nafnverð, en þær eru eftir sem áður
hinar sömu að raungildi á föstu verð-
lagi. Lánþegar láta því jafnmikið sem
fyrr í efnislegum verðmætum ti!
greiðslu skulda sinna. Jú, mun svar-
ið hljóða, en þeir láta minna af
óbreyttum launum sínum til þessa.
Tökum það gott og gilt um öreiga=
launþega, og gleymum því að sinni,
að við þessa þenslu rauntekna gætu
raunvextir hækkað. Staðreyndin er
hins vegar sú, að launþegar sem
heild eiga að meðtöldum lífeyrissjóð-
um langtum meiri fjáreignir en
skuldir, svo ekki sé talað um héildar-
eignir. Þegar nafnverðmiði heimila-
skuldarinnar lækkar, gerir nafnvirði
fjáreigna þeirra því mun betur en
lækka að sama skapi. Þetta kemur
þegar til skila í fjárhæð óbundinna
innstæðna og fjárráðum til út-
greiðslu lífeyris, en í framtíðinni í
fjárstofni til greiðslu lífeyris þeirra,
sem nú eru í starfi. Niðurstaðan er
sem sé allt önnur en þegar aðeins
önnur hliðin er skoðuð. Afreksmenn
skyldu því framvegis gæta þess að
telja aðeins beinan ávinning verka
sinna sér til gildis, en ekki einhver
þokukennd þjóðhagsleg áhrif byggð
á hugtakarugli. Hagfræðistofnun
mætti sömuieiðis íhuga hlut sinn að
áliti sem þessu. Sem fyrr gildir það,
að ekki er nóg að kunna að reikna,
heldur varðar mestu að hafa fullt
innsæi í gildi þeirra hugtaka og sam-
hengja, sem unnið er með.
Við þetta má bæta fyrir þá, sem
halda sér við launþegaöreigann, að
ábati í skuldastofni, sem gerist einu
sinni, er ósambærilegur við ábata í
viðskiptakjörum, sem endurtekur sig
ár eftir ár. Þetta hefur mér þó í
mörgum skrifum á löngum tíma ekki
tekist að fá fjölmiðlamenn almennt
til að leiða hugann að.
Það sé fjarri mér að hlutast til um
hagsmunaskak tryggingafélaga. Ef
við hins vegar beitum innsæi þjóð-
hagsreikninga á iðgjaldamálin sjálf,
er um býsna fiókið dæmi að ræða.
Tryggingafélög einkennast af því að
safna fjármagni til að bæta skaða
og jafna honum þar með milli tryggj-
enda. Þau flokkast því undir fjár-
málageirann og iðgjöld þeirra eru
að minnstum hluta fyrir athafnalega
þjónustu. Bein áhrif þeirra á afköst
og hagkvæmni þjóðarbús takmark-
ast við þennan þjónustuþátt, svo og
ef þeim tekst að beita aðhaldi til að
draga úr tjónum. Að öðru leyti geta
breytileg iðgjöld komið niður á fjár-
vörslu- og viðbúnaðarþættinum. Ið-
gjöld heimilanna út af fyrir sig segja
takmarkaðan hluta þeirrar sögu, sem
veit að þjóðhagslegri hagkvæmni og
öryggi. Hver skyldi verða niðurstað-
an af slíkri heildaryfirsýn? Vonandi
sér Tryggingaeftirlitið til þess, að
treysta megi þokkalegu samræmi
milli stundlegs viðskiptahags og
heildarhags til lengri tíma.
BJARNIBRAGIJÓNSSON,
Þorragötu 7, Reykjavík.
Hver nefndi Indverja
skítapakk?
Frá Gunnari Stefánssyni:
í MORGUNBLAÐINU föstudaginn
10. október er viðtal við Jóhann M.
Hauksson stjórnmálafræðing undir
fyrirsögninni „Fordómar gegn öðr-
um kynþáttum". Er tilefnið það að
nefndur fræðimaður hafi rannsakað
orsakir kynþáttahyggju eða rasisma
og sé niðurstaðna að vænta frá hon-
um í bók. - í viðtalinu er vikið að
kynþáttafordómum á íslandi fyrr á
öldinni og segir þar: „Segja má að
ríkt hafi mikil vanvirðing gagnvart
útlendingum. Til dæmis héit Jónas
frá Hriflu því fram í ævisögu sinni
að Indveijar væru allir sem einn al-
gjört skítapakk." Við þessi ummæli
er það í fyrsta lagi að athuga að
Jónas frá Hriflu skrifaði ekki ævi-
sögu sína. í ævisögu hans eftir Guð-
jón Friðriksson er engin slík orð að
finna og engin ummæli um Indveija
yfirleitt. Höfundur ævisögunnar hef-
ur og upplýst að honum sé ekki
kunnugt um nein ummæli Jónasar
um Indvetja. Þessi orð fræðimanns-
ins eru því annað hvort vísvitandi
ósannindi eða meinleg missögn, þótt
erfitt sé að trúa því að nokkur mað-
ur setji í „ævisögu sína“ orð eins og
þau sem stjórnmálafræðingurinn
vitnar hér til. Er ástæða til að skora
á hann að birta heimild sína fyrir
þeim. Vonandi er þetta ekki dæmi-
gert um heimildameðferð í væntan-
legu riti hans um kynþáttahyggju.
GUNNAR STEFÁNSSON,
Kvisthaga 16, Reykjavík.
MORGUNBLAÐIÐ, Kringlunni 1, 103 Reykjavík. SÍMAR: Skiptiborð: 569 1100. Auglýsingar:
569 1111. Áskriftir: 569 1122. SÍMBRÉF: Ritstjórn 569 1329, fréttir 569 1181, íþróttir 569 1156,
sérblöð 569 1222, auglýsingar 569 1110, skrifstofa 568 1811, gjaldkeri 569 1115. NETFANG:
MBL@CENTRUM.1S / Áskriftargjald 1.800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 125 kr. eintakið.