Morgunblaðið - 19.02.1998, Blaðsíða 64

64 FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1998
MORGUNBLAÐIÐ
-)
Betra er að hafa
yndi en auð
Konur í dag hafa þrátt fyrir allt, segir
Margrét Þorvaldsdóttir, meiri meðbyr
en konur hér á landi hafa nokkurn
tíma áður haft.
STREITA og þreyta og heilsufar
kvenna, sem vinna utan heimilis,
hefur verið talsvert til umræðu
að undanförnu. Raunar er ekki
nýtt að konur búi við mikið
vinnuálag. Fjölmenn og barn-
mörg heimili kröfðust mikillar
vinnu kvenna, ekki síst áður en
heimilistæki eins og þvottavél,
bjargvættur húsmæðra, komu til
sögunnar. Þvottavélin, sem engin
getur nú án verið, lyfti þrældómi
sem fylgdi handþvotti af herðum
mæðra okkar og veitti þeim
frelsi til að sinna fjölmörgum
áhugamálum utan heimilis sem
orku og tíma skorti til áður.
Þreyta og streita, sem margar
mæður okkar og mæður þeirra
upplifðu, kom fram þá eins og nú
í margvíslegum sjúkdómsein-
kennum og voru þau einfaldlega
greind sem móðursýki, ímyndun-
arveiki eða andleg vesæld.
Atvinnutækifæri aukast
en laun voru lág
A árunum eftir 1950 jókst fjöl-
breytni í atvinnuháttum og kon-
um í þéttbýli gáfust aukin tæki-
færi til að starfa utan heimilis.
Meiri atvinna leiddi af sér vax-
andi velmegun og framboð á
störfum við verslun, viðskipti og
þjónustu, en flest störf kvenna í
þessum atvinnugreinum voru illa
launuð. Sem dæmi má nefna að
konur sem unnu í frystihúsum á
sjötta áratugnum voru á ung-
lingataxta, þ.e. þær fengu sömu
laun og 14 ára drengir - fyrir
sömu vinnu. Laun kvenna sem
störfuðu við verslun og þjónustu
voru einnig mjög léleg. Laun
verða best metin á kaupmætti og
sem dæmi má nefna að um miðj-
an sjötta áratuginn kostaði t.d.
einfaldur útijakki með hettu fyrir
tveggja ára bam hálf mánaðar-
laun afgreiðslustúlku í verslun.
Meiri menntun leið
til aukinna tækifæra
En það er þessi kynslóð
kvenna, sem fór út á vinnumark-
aðinn upp úr 1950 og fann fyrir
rangindum og takmörkuðum
tækifærum, sem hefur lagt sig
fram við að styðja við bak dætra
sinna til meira náms og fleiri
tækifæra en þeim sjálfum stóð til
boða. Nú eru þessar vel mennt-
uðu dætur brátt að komast á
miðjan aldur og fínnst líf sitt erf-
iðara en líf kvenna fyrri kyn-
slóða. Ekki eru allir saman sinn-
is. Vera má að þær fínni fyrir
ákveðnum hindrunum í daglegu
starfi, en þær má fremur rekja
til eðlislægra þátta en til um-
hverfisins. Þessir eðlisþættir,
sem oft hafa angrað marga af
eldri kynslóðum, tengjast þjóðar-
einkennum okkar. Við erum
mjög kappsöm þjóð, vinnum mik-
ið og höfum gaman af, erum
skorpufólk, gerum átak, drífum í
málum, en erum ekki alltaf mjög
skipulögð. Við vinnum okkur því
oft óþarflega erfítt og verður
þreytan þá stundum meiri en
verið hefði ef verkið hefði verið
skipulagt betur í upphafi.
Fólk þolir álag misjafnlega vel.
Nú sem fyrr eru til konur (og
karlar) sem búa yfír mun meiri
starfsorku en aðrar. Svo eru til
konur sem þola meira álag en
aðrar og virðast þessir þættir
vera meðfæddir. Síðan kemur
þessi fágæti hópur kvenna sem
virðist búa yfir betri skipulags-
hæfileikum en aðrar. Hjá þeim
virðist allt ganga fyrirhafnarlítið
og snurðulaust fyrir sig. Þessi
skipulagshæfileiki virðist oft
vera meðfæddur eða hann er
þjálfaður með aga í foreldrahús-
um eða einstaklingar hafa þjálfað
hann upp með sjálfum sér.
Ráð sem auðvelda
heimilishald
Þar sem umtalsverður tími fer
í heimilishaldið er skipulag á
heimilisstörfum mikilvægt og
þar má ýmislegt af öðrum læra.
Greinarhöfundur minnist úti-
vinnandi hjóna, granna með tvö
böm (11-12 ára), sem gátu með
góðu skipulagi beggja og með því
að virkja bömin við heimilis-
störfin haldið heimili í góðu lagi
að því er virtist áreynslulítið og
átt frístundir saman. Þau skiptu
með sér verkum. Hann vann
næturvaktir og kom börnunum í
skólann, gerði matarinnkaup og
sá um ásamt bömum að halda
öllu hreinu innan dyra og utan.
Hún eldaði matinn og sá um
þvottinn. Þessi skipting hentaði
þeim vel og þeim fannst hún
sanngjörn og eðlileg.
Oft er það þannig að þó að
hjón skipti með sér verkum þá
fellur hreinsun íbúðar oftast í
hlut eiginkonunnar. Ymis ráð em
til sem gera hreingemingu auð-
veldari, fljótlegri og varanlegri.
Eitt þeirra felst í því að leggja
áherslu á rækilega tiltekt í að-
eins einu herbergi í viku en fara
svo lauslega yfir hin herbergin
þá vikuna. Þannig má halda íbúð
í góðu lagi án mikils erfiðis.
Til að auðvelda matargerð þarf
að nota frystinn og frystikistuna
mun betur en gert er. Útbúa má
máltíðir fram í tímann t.d. með
þvi að kaupa ákveðið magn af
hráefni eins og fiski og skipta
upp í hæfílegt magn í máltíð og
frysta. Elda má kjöt- og pottrétti
og kjötbollur í fleiri en eina mál-
tíð í einu og geyma í frysti.
Konur munu verða þátttak-
endur á vinnumarkaðnum um
ókomna framtíð. Nauðsynlegt
verður því að fá meiri umræðu
um vinnulag á heimilum og þátt-
töku heimilisfólks í heimilisstörf-
um þannig að um þau ríki sátt.
Lífið yrði þá bæði auðveldara og
ánægjulegra. Konur í dag hafa,
þrátt fyrir allt, meiri meðbyr en
konur hér á landi hafa nokkum
tíma áður haft.
Höfundur er blaðanmður.
í DAG
VELVAKANPI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Minnisvarði
sjómanna
í Fossvogs-
kirkjugarði
SÓLVEIG hafði samband
við Velvakanda og var hún
bæði reið og sár yfir því að
fólk þurfi að borga 25 þús-
und krónur fyrir að setja
nafn drukknaðs sjómanns
á minnisvarðann í Foss-
vogskirkjugarði. Segir hún
að það sé aðeins helmingur
af þessari upphæð sem
áletrunin kosti, hitt renni
til sjómannadagsráðs.
Finnst henni ekki sann-
gjarnt að sjómannadags-
ráð sé að taka gjald fyrir
að setja nafn á steininn,
segir hún að sjómenn hafi
borgað í sína sjóði á meðan
þeir voru á sjónum og
finnst henni að félög eða
sjóðir sjómanna eigi að
taka kostnaðinn af minnis-
varðanum á sig. Segir hún
jafnframt að það kosti ekk-
ert að setja áletrun á
minnisvarða drukknaðra
sjómanna í Vestmannaeyj-
um.
Siðleysi
UM síðustu áramót fór ég
ásamt barnabarni mínu í
Fossvogskirkjugarð. Fór-
um við til að setja kerti við
minnisvarðann um
drukknaða sjómenn. Geng-
um við frá í nokkrar mín-
útur en þegar við komum
til baka var búið að taka
kertið. Veður var stillt svo
það hafði ekki fokið í
burtu. Barnið sem var með
mér varð mjög undrandi
og spurði mig hvort það
væru líka þjófar í kirkju-
görðum. Finnst mér þetta
mikið siðleysi af viðkom-
andi að gera svona.
Reið kona.
Snjóbretti á ÓL?
UPPÁ síðkastið hef ég (og
fleiri) velt því fyrir mér
hvað sé eiginlega að gerast
innan dagskrárdeildar
Ríkissjónvarpsins, og hvað
menn þar séu að hugsa.
Það er eins og mennirnir
sem þarna ráða ríkjum séu
með tappa í eyrum og
bundið fyrir augu. Fyrst
sofna menn á verðinum og
missa frá sér enska bolt-
ann sem hefur verið í mik-
illi sókn að undanförnu,
svo er Stöð 2 að „stela“ af
þeim tveimur af vinsæl-
ustu dagskrárliðum meðal
yngra fólksins, þ.e.a.s.
Simpson-fjölskyldunni og
Ráðgátum (X-files).
Samt er annað sem ég
er eiginlega ennþá meira
undrandi á. Á undanförn-
um 2-3 árum hafa snjó-
bretti verið í ótrúlegri upp-
sveiflu (og m.a. hrifið und-
irritaðan með sér), og nú
er svo komið að nánast
annar hver maður í skíða-
brekkunum hér á landi er
á bretti í stað skíða og
meirihlutinn af þeim er
ungt fólk. Eins og flestir
vita er í fyrsta skipti í ár
keppt á snjóbrettum á
Ólympíuleikunum og kom-
inn tími til, en það merki-
lega er, er að Sjónvarpið
er ekki með neinar beinar
útsendingar frá keppnum
á bretti. Hins vegar er
heilu og hálfu dögunum
eytt í eitthvað álíka spenn-
andi og 10-50 km skíða-
göngu (þó að skíðaganga
sé góð og blessuð) en ég
leyfi mér að slá þvi föstu
að verulega fleiri stundi
snjóbretti en skiðagöngu
hér á landi, og jafnvel enn
fleiri vilja horfa á snjó-
brettamenn leika listir sín-
ar. Snjóbrettaiþróttin er
hröð og skemmtileg og
eins og flestir vita sem
slysast hafa til að reka
augun í einhverjar snjó-
brettasvipmyndii- í Ólymp-
íuhorninu er hún mjög
glæsileg. Þó er eins og þeir
hjá Sjónvarpinu hafi ekki
alveg áttað sig á þessu,
jafnvel þó að stór hluti
þjóðarinnar hafi gert það.
Er ekki kominn tími tÚ að
taka bindið frá augunum
og tappana úr eyrunum og
reyna að komast í takt við
tíðarandann?
Valþór Halldórsson,
snjóbrettari.
Tapað/fundið
Plastpoki týndist við
Mýrarhúsaskóla
HINN 4. febrúar sl. týnd-
ist plastpoki með Nike-fót-
boltaskóm og rauðri Liver-
pool-íþróttatreyju merkt 9
Fawler frá íþróttasvæðinu
við Mýrarhúsaskóla.
Fundarlaun. Skilvís finn-
andi hafi samband í síma
552-5143.
Dömublússa í óskilum
DÖMUBLÚSSA í plast-
poka fannst í bás í Kola-
portinu sl. laugardag.
Uppl. í síma 553 4010.
Húslykill í óskilum
HÚSLYKILL fannst í
Borgahlíð sl. þriðjudag.
Upplýsingar í síma 562
9198.
SKAK
llm.sjón Margcir
Péturssnn
ÞESSI stutta skák var tefld
á opnu móti í Genf í Sviss
um mánaðamótin. Hvítt:
Andrei Sokolov (2.580),
Rússlandi, Svart: Fabrice
Liardet (2.355), Skandinav-
ísk vörn, 1. e4 - d5 2. exd5 _
Rf6 3. Rf3 - Rxd5 4. d4 - g6
5. c4 - Rb6 6. c5
-R6d7?! 7. Bc4 -
Bg7?? og eftir þessi
slæmu mistök höf-
um við stöðuna á
stöðumyndinni. 8.
Bxf7+! - Kxf7 9.
Rg5+ - Kf6 (Ekki
vitlausara en hvað
annað) 10. Df3 mát.
I síðustu viku sáum
við Rússa með 2.490
stig tapa á þessu
sama einfalda stefi í
aðeins fimm leikj-
um! (1. d4 - d6 2.
4. Bc4 - Bg7?? 5. Bxf7+!
gefið)
Helgarskákmót TR hefst
annað kvöld kl. 20. Þá eru
tefldar þrjár atskákir. Á
laugardaginn eru tefldar
tvær kappskákir kl. 10 og
17 og á sunnudaginn er teflt
kl. 10.30 og 17. Alls er þvi
mótið sjö umferðir. Mót
með þessu sniði hafa notið
vinsælda undanfarin ár.
Verðlaun: 12 þús., 8 þús. og
5 þús. og hækka ef þátttak-
endur verða fleiri en 55.
Rf3 - Rd7 3. e4 - g6
HVITUR leikur og vinnur.
HÖGNI HREKKVÍSI
Víkverji skrifar...
VÍKVERJI fór á dögunum í
kvikmyndahús, sem í sjálfu sér
er ekki í frásögur færandi. Myndin,
sem hann fór til að sjá var Titanic
og sýnd hefur verið við metaðsókn
bæði hér á landi sem erlendis. Sagt
er að framleiðsla þessarar myndar
sé einhver sú dýrasta í kvikmynda-
heiminum og að hún hafi nú þegar
verið sýnd svo mörgum kvikmynda-
húsagestum að framkvæmdin
standi undir sér.
Víst er þessi mynd mikið tækni-
undur og svo raunveruleg eru sviðs-
atriði, að Víkverji heyrði ungan
mann lýsa myndinni og sagði hann
að sér fyndist sem hann hafi verið á
staðnum og orðið vitni að þessu
ægilega slysi, sem varð í aprílmán-
uði 1912 í jómfrúarsiglingu þessa
mikla skips. Ef eitthvað er hægt að
setja út á þessa miklu stórslysa-
mynd er það lengd hennar, en sýn-
ing hennar tekur 3 og hálfa klukku-
stund. Það er kannski einum of
langt, þótt í sjálfu sér finni maður
vart fyrir því að sýningartíminn sé
svo langur.
xxx
GÍFURLEGUR verðmunur get-
ur verið á áskrifanlegum
geisladiskum. Víkverji fór í verzlun
Hans Petersen nýlega og ætlaði að
kaupa slíkan disk. Verð á honum í
verzluninni í Kringlunni var hátt í
900 krónur og sé slíkt verð raun-
hæft, getur ekki verið mikið, sem
tónlistarmenn fá í sinn hlut, þegar
keyptur er geisladiskur fullur af sí-
gildri tónlist í vönduðum flutningi
listamanna.
En hvað um það Víkverja þótti
þetta verð helzt til of hátt og fór í
aðra verzlun, nú tölvuverzlunina
BT-tölvur, þar sem sams konar
diskur kostaði aðeins um 320 krón-
ur. Getur verið að gæðamunurinn á
þessum tveimur diskum endur-
speglist í verðinu? Það heyrist að
minnsta kosti ekki. Furðulegt að
nokkur skuli kaupa dýrari diskinn.
EKKI ÆTLAR Kofi Annan
framkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna að gefast upp á að reyna
samningaleiðina við Saddam
Hussein til þrautar. Hann hefur nú
sent sendinefnd til Bagdad og á
morgun, fóstudag ætlar hann að
vera þar sjálfur og freista þess að
ná samkomulagi.
Það hefur hins vegar ekki gefizt
vel að semja við Saddam, því að
hann hefur jafnan svikið þau loforð,
sem hann hefur gefíð, skömmu eftir
að samningar hafa náðst. En þrátt
fyrir það verða menn að vona að
Kofi Annan, sem ekki er diplómat
heldur starfsmaður Sameinuðu
þjóðanna til margra ára, sem unnið
hefur sig upp í þessa stöðu, takist
ætlunarverk sitt.
Forvitnilegt verður að fylgjast
með því hvað út úr ferð Kofi Ánn-
ans kemur.