Morgunblaðið - 01.12.1998, Qupperneq 71

MORGUNBLAÐIÐ
GREINARGERÐ
ÞRIÐJUDAGUR 1. DESEMBER 1998 7^-
JÓNSHÚS í Kaupmannahöfn.
undaðar sérstaklega hér. Niður-
stöður skýrslu Ríkisendurskoðunar
voru kynntar á samráðsfundi
stjórnarinnar með félögunum í júní
sl. Þar voru félögin hvött til að
koma með eigin ábendingar áður en
stjórnin mótaði tillögur sínar.
Staða mála
Það er ljóst að starfsemin í Jóns-
húsi er í kreppu. Helstu ástæðuna
er að fínna í því að baklandið, sem
stóð undir sjálfbærum rekstri húss-
ins um árabil, hefur breyst. Alþingi
hefur komið meira inn í reksturinn
síðustu ár og þarf að stórauka
stuðninginn ef umgjörðin á að vera
sú sama og var fyrr á árum. Því mið-
ur hafa margir velunnarar Jónshúss
neitað að ræða framtíðina af raun-
sæi. Stjórnin hefur reynt að nálgast
málið af varfæmi en uppskorið tor-
tryggni og hinar verstu ásakanir hjá
sumum þessara aðila. Fulltráar
stúdenta hafa farið mikinn. Lítið
hefur þó farið fyrir tillögugerð frá
þeim og e.t.v. ekki við því að búast.
Þegar sendiráðspresturinn, sr.
Lárus Þorv. Guðmundsson, lét af
störfum í júlí sl. var ákveðið að nýr
prestur flytti ekki í húsið. Því réð
stjómin Kristínu 0. Bonde strax í
starf umsjónarmanns. Með þeim
hætti leitaðist stjórnin við að tiyggja
að ekki yrði truflun á starfseminni,
en Kristín fær jafnframt víðtækt
umboð til að skipuleggja starfíð með
félögunum. Kristín hefur annast
bókasafn íslendingafélagsins í Jóns-
húsi um árabil og séð um konukvöld,
sem er merk starfsemi sem lengi
hefur haft athvarf í Jónshúsi. Hún
hefur sótt flesta samráðsfundi félag-
anna með stjóm og oft haft uppi
málefnalega gagnrýni og verið til-
lögugóð fyi-ir hönd notenda. Aðstaða
félaganna fyrir starfsemi 1 húsinu er
betri nú en hún var í upphafi enda
hefur íslendingum í Kaupmanna-
höfn og félögum þeima verið sýndur
mikill velvilji af hálfu Alþingis.
Framtíðin - ástæðulítill ótti
Eins og fyn- segir hefur stjómin
ekki mótað tillögur sínar. Þar með er
óþai’fí að ganga út frá því sem gefnu
að félögunum verði ekki ætlaður
staður í húsinu. Verði félagsstarf
áfram rekið í húsinu má telja að mun
minna rými þurfi en nú er til staðar.
Því verði leitað eftir aukinni nýtingu
með því að fá fleiri aðila inn í húsið.
Til greina kemur að flytja fræði-
mannsíbúðina í húsið á ný. Félög ís-
lendinga í Kaupmannahöfn hafa tak-
markaða getu til að leggja nokkuð af
mörkum umfram sjálfboðavinnu,
sem oft hefur verið drjúg. Fái þau
stuðning annan-a, sem nær stendur
að styðja almenna félags- og menn-
ingarstaifsemi, gæti það auðveldað
lausn mála.
Stjórnarinnar bíða erfið verkefni.
Það snýr ekki aðeins að nýtingu og
starfseminni í Jónshúsi. Fyrh- liggur
að veggir Jónshúss era mjög illa
faiuir af rakaskemmdum frá jarð-
vegi. Fljótlega þarf að framkvæma
stórviðhald á þeim. Hugsanlegt er að
loka þui-fi húsinu á meðan, sennilegy*
næsta vor. Þegar viðgerð lýkur er
æskilegt að breytt fyiirkomulag taki
gildi. Skiljanlegt er að velunnarar
Jónshúss og forráðamenn hinna
ýmsu félaga sem hafa aðstöðu í hús-
inu hafi áhyggjur af framtíðinni. Það
hefur komið skýrt fram að ekki
stendur til að „hrekja“ félög íslend-
inga úr Jónshúsi. Á fundi formanns
með félögunum 24. júní sl. var það
tekið fram að Alþingi muni reyna að
gæta hagsmuna Islendinga sem hafa
átt athvarf í húsinu. Reyndi foiTnað-
ur að fullvissa fundaiuienn um am
samráð verði haft við félögin um
skipulagsbreytingar. Það er einlæg-
ur vilji formanns stjórnar Jónshúss
að finna megi niðurstöðu í málefnum
Jónshúss, sem sæmileg sátt getur
orðið um. Til þess þarf góðan vilja
allra þeirra sem koma að málum.
Samstarf við félög íslendinga í
Kaupmannahöfn hefur oftast verið
með ágætum þau 9 ár sem undirrit-
aður hefur komið að rekstri hússins.
Er ekki ástæða til að ætla annað en
að svo verði áfram. Treysti ég því að
Stúdentafélagið muni, ásamt öðrum
félögum, vinna með stjórn Jónshúss
að því að finna ásættanlega niður-
stöðu um framtíð starfseminnar.
hússins breytt og skyldi hún koma
beinna að rekstri hússins en áður.
Ráðinn var sérstakur rekstrarstjóri
til að skipuleggja reksturinn og
tryggja menningarlegra yfirbragð á
honum og var tímabundinn styrkur
til veitingasölu felldur niður á sama
tíma, enda var ætlunin að vertinn
beitti sér eingöngu að rekstri fé-
lagsheimilisins. Var það von manna
að rekstrarstjórinn styddi veitinga-
starfsemina með óbeinum hætti,
m.a. með frumkvæði að menningar-
legum uppákomum o.þ.h..
Þrátt fyrir þessa tilraun til þess
að bæta reksturinn virtist afkomu-
grundvöllur veitingasölunnar brost-
inn. Það var aldrei markmið Alþing-
is að standa fyrir beinum rekstri
veitingasölu í Jónshúsi. Á árinu
1996 sagði rekstrarstjórinn lausu
stai-fi sínu og bar m.a. við ófullnægj-
andi stuðningi við reksturinn. Þá
gafst veitingasalinn endanlega upp
á rekstrinum.
Um það leyti upphófust nokkrar
væringar í kringum starfsemina í
kjölfar ásakana fulltrúa íslendinga-
félagsins á umsjónarmann. Formað-
ur hafði skrifað stjórn FÍNK og
gert athugasemdir um umgengni og
gi'eint frá kvörtunum nágranna um
hávaða á skemmtunum. Spöruðu
aðilar ekki stór orð í Nýjum hafnar-
pósti og fjölmiðlum á Islandi. Jóns-
húsi var lokað um stuttan tíma.
Sendiherra sagði af sér formennsku
í kjölfarið enda hafði hann lýst
þeirri skoðun sinni að eðlilegast
væri að starfsmaður Alþingis i
stjórn hefði formennsku á hendi þar
sem starfsemin er samtvinnuð við
rekstur Alþingis. Núverandi for-
maður kom þarna við sögu og tók
m.a. upp hanskann fyrir umsjónar-
mann, sem hann taldi ómaklega
vegið að.
Akveðið var að fresta ráðningu
rekstrarstjóra og láta reyna á hvort
hin almenna sjálfsprottna félags-
starfsemi gæti þrifist við breyttar
aðstæður. Stjóm hússins hvatti jafn-
framt félögin til að leggja sitt af
mörkum til að endurvekja veitinga-
sölu þó í annarri mynd væri. Settar
voru ákveðnari umgengnisreglur en
áður. Var það löngu timabært og
gert í góðri sátt við_ flesta notendur.
Haustið 1997 hóf íslendingafélagið
að standa fyiir kaffisölu á sunnu-
dögum sem mun hafa mælst ágæt-
iega fyrir. Rekstrargrundvöllur
þótti ekki sterkur, en er þó enn
haidið áfram. Mikilvægt er að það
komi fram að rekstur veitingasölu
var einungis lítill þáttur í rekstri fé-
lagsstarfsins seinni árin. Margvísleg
félagsstarfsemi fór og fer þar fram
flesta daga á vegum fyrrnefndra fé-
laga, safnaðarins og nokkurra ann-
arra aðila. Þessi starfsemi fer öll
fram að frumkvæði félaga en með
myndarlegum stuðningi Alþingis í
formi endurgjaldslausrar húsnæðis-
aðstöðu. Einnig aðstoðar Alþingi við
að skipuleggja starfsemina, kostar
ljós og hita og þrif á sameiginlegu
húsnæði og margt fleira. Menning-
arlegar uppákomur, s.s. tónleikar,
hafa haldið áfram eftir að rekstur
veitingasölunnar hætti. Það hefur að
öllu leyti byggst á frumkvæði félaga
og einstaklinga.
Úttekt á rekstrinum
Þrátt fyrir að félagsstarfsemin
hafi gengið vel síðustu tvö ár hefur
verið óánægja með ástandið hjá
fulltrúum helstu félaga íslendinga í
Kaupmannahöfn. Þykir eftirsjá í
veitingasölunni, sem er nú einungis
einu sinni í viku um vetrartímann.
Ýmsir vilja að Alþingi sjái um veit-
ingasöluna þar sem víst þykir að
grundvöllur fyrir sjálfbærri starf-
semi sé ekki fyrir hendi. Ohjá-
kvæmilegt er að bregðast við
breyttum aðstæðum og endurskipu-
leggja starfsemina. Þá var vitað að
sumarið 1998 myndi sendiráðs-
presturinn, sem var umsjónarmað-
ur hússins og starfsmaður stjómar-
innar, hætta störfum. Átti nýr
prestur að taka við umsjón hússins
og búa í húsinu? Stjórnin taldi rétt
að undirbúa hugsanlegar breyting-
ar. Því fól forseti Alþingis Ríkisend-
urskoðun að gera úttekt á rekstri
Jónshúss, að tillögu stjórnar húss-
ins. Ríkisendurskoðun hóf störf sín í
árslok 1997 og skilaði skýrslu í apríl
1998. í skýrslunni er vakin athygli á
lélegri nýtingu hússins og bent á
ýmsar leiðir til úrbóta í þeim efnum.
I skýi’slu sinni vekur Ríkisendur-
skoðun sérstaklega athygli á því að
sú aðstaða sem íslendingar í Kaup-
mannahöfn hafa í Jónshúsi er ein-
stök og þekkist ekki annars staðar
hjá Islendingum erlendis. Talið er
mikilvægt að félög íslendinga taki
meiri þátt í rekstrinum en verið hef-
ur, verði um óbreyttan rekstur að
ræða.
Bent var á þann kost að selja nú-
verandi fræðimannsíbúð og flytja
aðstöðu hans aftur í Jónshús til að
auka nýtingu þess. Þá var bent á
þann möguleika að fá fleiri rekstr-
araðila inn í húsið til að bæta nýt-
ingu þess. M.a. var varpað fram
þeirri spurningu hvort hugsanlegt
væri að sendiráðið vildi flytja í hús-
ið. Fram hefur komið að gefandinn,
Carl Sæmundsen, var því mjög
fylgjandi á sínum tíma (kemur fram
í bréfi hans dags. 28.11. 1975). í
skýrslu Ríkisendurskoðunar er
bent á það sem einn kost af mörg-
um að félögin víki úr húsinu fyrir
annarri starfsemi. Þar er jafnframt
bent á að þá þyrfti að veita félögun-
um aðstoð með styi’kjum eða útveg-
un á öðru húsnæði. Fleiri ábending-
ar koma fram í niðurstöðu Ríkis-
endurskoðunar sem ekki verða tí-
Laugavegi 95-97 sími 552 1844. Kringlunni sími 581 1944