Morgunblaðið - 15.12.1998, Qupperneq 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1998
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Repúblik-
anar sækja í
sig veðrið
Svo virðist sem Clinton Bandaríkjaforseta
hafí tekist að reita marga repúblikana til
reiði með því að þrjóskast við að
viðurkenna sök sína. Eru æ fleiri
repúblikanar þeirrar skoðunar að mál-
sóknin á hendur forsetanum muni ekki
skaða þá til langframa.
Reuters
HENRY Hyde, formaður dómsmálanefndarinnar, hvatti Bill Clinton á
sunnudag til að segja af sér embætti af sjálfsdáðum.
BILL Clinton Bandaríkja-
forseti lýsti því yfír á
sunnudag að hann hygðist
ekki segja af sér, það hefði
satt að segja ekki hvarflað að sér.
Var þetta svar við spurningum
blaðamanna í kjölfar áskorunar
repúblikana á Bandaríkjaþingi en
dómsmálanefnd fulltrúadeildarinn-
ar samþykkti á laugardag að senda
fjórar ákærur á hendur forsetanum
til embættismissis til afgreiðslu í
fulltrúadeildinni. Verður hún tekin
fyrir á fímmtudag. Innanríkismálin
hafa fylgt Clinton, sem er staddur í
Israel, og hafa blaðamenn gengið
svo á forsetann að Benjamin Net-
anyahu sá ástæðu til að hasta á þá
og mælast til þess að þeir spyi'ðu
einnig einhvers um Israelsförina.
Dómsmálanefndin hefur sent
fjórar ákærur til afgreiðslu eftir níu
vikna rannsókn. Tvær varða mein-
særi, ein misbeitingu valds og ein
hindrun framgangs réttvísinnar.
Clinton sagði á blaðamannafundi í
Israel að hann myndi ekki játa að
hafa logið eiðsvarinn, eins og tvö
fyrstu ákæruatriðin eru um. „Eg
gæti ekki játað nokkuð sem ég er
viss um að ég hef ekki gert,“ sagði
forsetinn. Þá vísaði hann til skoð-
anakannanna sem segja þrjá fjórðu-
hluta bandarísku þjóðarinnar þeirr-
ar skoðunar að þingið eigi að láta
nægja að víta forsetann.
Vilja láta óánægju
sína í ljós
Demókratar og talsmenn Clint-
ons hafa reynt að fá repúblikana,
einkum Bob Livingston verðandi
forseta fulltrúadeildarinnar, til að
láta greiða atkvæði annars vegar
um ákærurnar og hins vegar um
vítur en Livingston lýsti því yfír á
laugardag að slíkt stæðist ekki lög.
Demókratar leggja hart að Li-
vingston enda óttast þeir að verði
það ekki gert, muni fleiri
repúblikanar og demókratar en áð-
ur hefur verið talið greiða atkvæði
með málshöfðun á hendur forsetan-
um en ella, þar sem það sé eina leið-
in til að láta í ljósi óánægju sína
með framferði hans. Samþykki full-
trúadeildin eitthvert ákæruatrið-
anna fer mál forsetans fyrir öld-
ungadeildina en þar þarf aukinn
meirihluta, tvo þriðju atkvæða til að
víkja Clinton úr embætti. Búast
fæstir við því að sú verði raunin.
Arlen Specter, öldungadeildar-
þingmaður repúblikana, ýjaði
reyndar að því að öldungadeildin
kynni að víkja forsetanum úr emb-
ætti er hann lýsti því yfir um helg-
ina að „atburðarás við réttarhöld
getur verið ófyrirsjáanleg". Þá hafa
menn velt fyrir sér öðrum kostum
en embættismissi. Nefndi Orrin G.
Hatch, repúblikani og varaformað-
ur dómsmálanefndarinnar, þann
möguleika að samþykkt yrði ákæra
á hendur forsetanum sem fæli í sér
að honum yrði ekki vikið úr emb-
ætti en hann mætti ekki framar
gegna opinberu embætti.
Fullsaddur
á viðvörunum
Nokkrir þingmenn repúblikana
brugðust illa við yfirlýsingum for-
setans um helgina og sögðu tregðu
hans til að viðurkenna að hann hefði
logið og biðjast afsökunar á því,
hafa dregið úr stuðningi við hann.
Henry Hyde, formaður dómsmála-
nefndarinnar, hvatti forsetann t.d.
til þess að hlífa þjóðinni við mála-
ferlum til embættismissis og segja
af sér. „Á þann hátt færi hann frá
með sóma,“ sagði Hyde í samtali við
fréttaþættina This Week og Meet
the Nation. „Ég tel að það yrði
þjóðinni til bjargar. Ef honum er
annt um Bandaríkin og ég veit að
honum er það, held ég að það myndi
koma þjóðinni hjá miklum óróa og
uppistandi," sagði Hyde.
Repúblikanar hafa verið varaðir
við því að ganga of hart fram gegn
Clinton þar sem skoðanakannanir
sýni að almenningur vilji að látið
verði nægja að víta hann. Þykir
greinilegt að Hyde hefur fengið sig
fullsaddan á þessum viðvörunum.
„Þetta kann að vera bamalegt og
heimskulegt, líklega hvoratveggja,
en ég tel ekki að hitamælir sé sér-
lega nytsamt tæki í málum er varða
samvisku og grundvallaratriði,"
sagði hann og bætti við: „Sjáið til, ef
gerð hefði verið skoðanakönnun um
Jesú Ki-ist hefði hann aldrei lagt í
að boða fagnaðarerindið."
Annað sinn
í sögunni
Dómsmálanefndin sendir tillögur
sínar til fulltrúadeildarinnar á mið-
vikudag og verður málið tekið fyrir í
deildinni á fimmtudagsmorgun.
Gert er ráð fyrir að meðferð þess
geti dregist fram á föstudag en
greidd verða atkvæði um hverja
ákæru fyrir sig.
Verður þetta í annað skipti í sögu
Bandaríkjanna sem fulltrúadeildin
tekur íyrir ákæru á hendur forset-
anum til embættismissis. Richard
Nixon sagði af sér áður en til þess
kom árið 1974 en Andrew Johnson
komst naumlega hjá því að missa
embættið í atkvæðagreiðslu í öld-
ungadeildinni árið 1868.
„Það sama aftur
og aftur“
Ovissa ríkir um niðurstöðuna í
fulltrúadeildinni en í New York
Times í gær sagði að svo virtist sem
málið væri að snúast forsetanum í
óhag. Hópur repúblikana, sem ekki
hefur tekið ákvörðun um hvernig
þeir hyggjast greiða atkvæði síðar í
vikunni, sögðu um helgina að Clint-
on hefði eyðilagt fyrir málstað sín-
um með því að standa fast við full-
yrðingar um að hann hafí ekki
framið meinsæri. „Tvö einföld orð;
„ég Iaug“ hefðu gert rnikið," sagði
repúblikaninn Rick A. Lazio.
Staðhæfingar Clintons eru í fullu
samræmi við fyrri fuilyrðingar hans
um að hann hafi ekki logið eiðsvar-
inn við yfírheyrslur Kenneths St-
arr, sérskipaðs saksóknara í ágúst
sl. og við yfirheyrslur í máli Paulu
Jones gegn forsetanum í janúar sl.
„Var vitninsburðurinn ei-fiður og
óþægilegur og óhjálplegur? Jú, það
var hann. Það er nákvæmlega það
sem ég sagði fyrir rannsóknarkvið-
dóminum," sagði forsetinn.
Fullyrðingar hans kynnu að
skipta máli í málaferlum vegna
meinsæris en þær hafa reitt
repúblikana til reiði. „Við heyrum
það sama aftur: „Ég gerði það ekki,
ég gerði það ekki, ég gerði það
ekki.“ Og ég held að allir geri sér
grein fyrir því að hann gerði það,“
sagði repúblikaninn Scott A. Klug.
Orlög Nixons
sitja í mörgum
Clinton hefur aldrei átt upp á
pallborðið hjá fulltrúadeildinni og
það kemur honum illa nú þegar
repúblikanar eru farnir að færa sig
upp á skaftið gagnvart forsetanum
eftir að hafa haldið sig til hlés frá
því fyrir þingkosningarnar í nóvem-
ber sl. M.a. hefur Tom DeLay, leið-
togi repúblikana í fulltrúadeildinni,
lýst yfir efasemdum um að hægt sé
að treysta forsetanum. Telur hann
það m.a. koma fram í utanríkis-
stefnu hans og ljóst að menn á borð
við Saddam Hussein færi sér það í
nyt.
Þá er greinilegt að örlög Nixons
sitja í mörgum repúblikönum. T.d.
lýsti Livingston því yfir að Nixon
hefði staðið frammi fyrir ákæru til
embættismissis vegna þess að hann
„hylmdi yfir með innbrotsþjófum.
Hvers vegna var embættismissir
úrræðið í tilfelli Nixons en ekki
Clintons?"
Repúblikanar virðast vera að
komast á þá skoðun að málarekstur
þeirra á hendur forsetanum muni
ekki skaða flokkinn til langframa.
Óttinn við reiði kjósenda varð til
þess að þeir hafa haldið að sér
höndum síðustu vikur, ekki síst í
ljósi hraklegrar útkomu í þingkosn-
ingunum í fyrra mánuði.
Nú hefur hins vegar hver þing-
maðurinn og ríkisstjórinn á fætur
öðrum lýst því yfir í viðtölum að
þeir telji flokkinn ekki í hættu
vegna málaferlanna á hendur Clint-
on vegna þess hve langt sé í næstu
kosningar. Skammtímaminni
bandarískra kjósenda muni sjá til
þess að málið verði gleymt í næstu
forsetakosningum árið 2000.
Vítur hæfíleg refsing?
Viðbrögð fjölmiðla við mála-
rekstrinum á hendur Clinton skipt-
ast í mörg horn, þótt flestir telji vít-
ur hæfilega refsingu. „Sú gríðarlega
refsing sem felst í því að vera vikið
úr embætti er ekki í neinu hlutfalli
við misferli Clintons," segir í The
Philadelphia Inquirer. „Þess í stað
ættu báðar þingdeildirnar að sam-
þykkja harðorða fordæmingu á
virðingarleysi Clintons fyrir lögun-
um. Slík niðm-staða krefðist undir-
skriftar forsetans og hann gaf i
skyn á fostudag að hann myndi
íhuga slíkt.“
í Lincoln Journal Star segir að
Clinton hefði átt að vera búinn að
segja af sér fyrir mörgum mánuð-
um til að hlífa þjóðinni við rann-
sókninni. Nú þurfi hins vegar að
íhuga næstbesta kostinn, sem blaðið
telur vera vítur. Undir það tekur
The Detroit Free Press en The
Witchita Eagle telur hins vegar að
fulltrúadeildin eigi að samþykkja að
leggja til að Clinton' verði vikið úr
embætti og vísa málinu til öldunga-
deildarinnar. „Það er með mikilli
eftirsjá sem ritstjórn blaðsins mælir
með þessu. Hefur ákvörðunin verið
sú erfiðasta sem tekin hefur verið á
blaðinu í hug allra þeirra sem að
henni standa."
The Washington Post er harðort í
garð dómsmálanefndarinnar.
„Dómsmálanefnd fulltrúadeildar-
innar hefur nú lokið verkefni sínu
og mistekist hrapallega. Hún hefur
samþykkt fjögur ákæruatriði til
embættismissis og þar af eru tvö
þeirra illa skilgreind og tvö órök-
studd. Þá hefur nefndin á hrokafull-
an hátt einnig ákveðið að leggja
ekki til að greidd verði atkvæði um
vítur og reynt þar með að svipta
fulltrúadeildina öllum valkostum
öðrum en ákæru til embættismissis.
Leiðtogar repúblikana í fulltrúa-
deildinni ættu að bæta þessa að-
stöðu með því að tryggja einhvern
veginn að fulltrúadeildinni verði
gert kleift að greiða atkvæði um
skynsamlegan valkost sem eru
harðorðar vítur.“
Berkla-
faraldur í
Kasakstan
BERKLAFARALDUR vofir
yfir í Kasakstan, ef ekki verður
snarlega gripið til ráðstafana til
að hamla gegn útbreiðslu hins
skæða smitsjúkdóms. Frá
þessu greindu heilbrigðisyfir-
völd í landinu í gær. „Svo til
hver einasti íbúi landsins er í
smithættu. Enginn er ónæmur
og nýjar gerðir berklasýkingar
eru sífellt að koma upp,“ sagði
Amangeldy Zhangireyev, yfir-
maður aðalberklasjúkrahúss
landsins. Berklasjúkum fjölgaði
um 17.000 á fyrstu 11 mánuð-
um þessa árs og eru nú 73.000,
að sögn Zhangireyevs. Ibúar
landsins, sem er fyrrverandi
Sovétlýðveldi í Mið-Asíu, eru
alls um 16 milljónir. Zhangir-
eyev kennir aðallega lyfja- og
læknaskorti auk útbreiddrar
fátæktar um hvernig komið er.
Bann við
fúkkalyfjum í
dýrafóðri
GERT er ráð fyrir að landbún-
aðarráðhen-ar Evrópusam-
bandsins (ESB), sem funda í
Brussel í gær og í dag, sam-
þykki að banna að fjórum til-
teknum fúkkalyfjum sé blandað
í dýrafóður, þar sem rannsókn-
ir benda til að virkni slíkra lyfja
á fólk fari minnkandi með
neyzlu kjöts af dýrum sem gef-
in hafa verið slík lyf. Dýra-
læknanefnd ESB samþykkti
slíkt bann fyrir sitt leyti fyrr í
mánuðinum.
Bændur í
kröggum
ÞRIÐJI hver þýzkur bóndi er í
kröggum og 3Á% þeirra kunna
að gefa búskap upp á bátinn á
þessu ári og næsta, að sögn
Gerds Sonnleitners, forseta
þýzka búnaðarsambandsins.
Þessum búsifjum veldur aðal-
lega verðfall á korni og svína-
kjöti, en með efnahagshruninu í
Rússlandi hefur markaðurinn
þar svo gott sem lokast.
Ur stríðs-
fangavist
eftir 45 ár
TVEIMUR Suður-Kóreumönn-
um, sem lentu í stríðsfangavist
hjá Norður-Kóreumönnum í
Kóreustríðinu fyrir 45 árum,
tókst að sleppa úr vistinni, að
því er fulltrúar s-kóreski-a
leyniþjónustuyfirvalda gi'eindu
frá í gær. Mennirnir, sem nú
eru 67 og 71 árs, höfðu löngu
verið taldir af.
128 eitur-
fíklar látnir
ÞRENNT fannst látið úr of
stórum skammti eiturlyfja í
Osló um helgina. Að sögn lög-
reglunnar þar hafa nú alls 128
manns látizt á þennan hátt í
borginni á árinu, svo vitað sé.
Það er met.
Havel veikur
VACLAV Havel, forseti Tékk-
lands, hefur aflýst öllum opin-
berum erindagjörðum þar til á
fimmtudag vegna veirusýking-
ar í öndunarvegi.