Morgunblaðið - 15.12.1998, Qupperneq 52

■^-52 ÞRIÐJUDAGUR 15. DESEMBER 1998
MORGUNBLADIÐ
AKUREYRI - Haftækni - 462 7222 - B. Sigurgeirsson - 462 6015 • BORGARNES - Tölvubóndinn - 437 2050 •
DALVÍK - H.S. Verslun - 466 1828 • EGILSSTAÐIR - Tðlvusmiðjan - 471 2266 • ÍSAFJÖRÐUR - Bókaverslun Jónasar
456 3123 • NESKAUPSTAÐUR - Tðlvusmiðjan - 477 1005 • SAUÐÁRKRÓKUR - Element Skynjaratækni - 455 4555
VESTMANNAEYJAR - Tölvuver - 481 2566
Tæknival
Skeifunni 17 • Sími 550 4000 • Opið virka daga 09:00- 18:00 • laugardaga 10:00- 16:00
AKRANES - Tðlvuþjónustan - 431 4311 • AKUREYRI - Tæknival - 461 5000 • EGILSSTAÐIR - Tölvuþjónusta
Austurlands - 470 1111 • HORNAFJÖRÐUR - Tölvuþjónusta Austurlands - 478 1111 • HÚSAVÍK - E.G. Jónasson -
464 1990 • ÍSAFJÖRÐUR - Tölvuþj. Snerpa - 456 3072 REYKJANESBÆR - Tölvuvæðing - 421 4040
SAUÐÁR KRÓKUR - Skagfiröingabúð - 455 4537 • SELFOSS - Tölvu- og rafeindaþj. - 482 3184
VESTMANNAEYJAR - Tölvun - 481 1122
EPSOIST
HflRSBREIDDIN
SKIPTIR MflLI . . .
720dpi PhotoReal Ijósmyndo■
gæSi fyrir svart/hvrta
og litaprentun
Einfaldur ínotkun
CÓSur hugbúnaSur til
útprentunar og myndvinnslu
Tenging MS-Windows
• 1440dpi upplausn
ísvart/hvítu og lit
• HraSprentun (S bls. á m(n.
í svart/hvrtu, 3, S bls.
ú mín. ílit)
• EPSON PhotoEnhance
fyrir aukin gæSi
T myndaprentun
• SerhannaSur fyrir Windows
stýrikerfiS
• IjásmyndahugbúnaSur fylgir
• MeS smæstu blekpunkta
sem völ er á, jafnt fyrir lit
og svart/hvíta prentun
1440dpi upplausn meS
EPSON MicroPiezo Ultra tí
Fullkomin PhotoReal ''
Ijósmyndaprentun
Allt aS 40% hraS-
virkari en Stylus Color 640 ''í
HonnaSur fyrir Windows OOS
og Macintosh
Tenging fyrir PC og Mac
’ HÓhroðaprentun (9 bls.
á mín. ísvart/hvítu, 8,5
bls. á mín. ílit)
• 1440dpi upplausn
(svart/hvítu og lit
• Fyrir Windows 3.1,
Windows 95, Windaws
NT 4.0 og Macintosh
•AukabúnaSur Postscript
og nettenging
EPSON prentaramir, sem eru tvímælalaust
meá þeim betri á markaðnum, henta jafnt
fyrirtækjum sem einstaklingum. LÍttu inn og
kynntu þér frábær gæði átprentunar í EPSON.
SKOÐUN
STAÐREYNDIR UM
MÁLEFNI STOFNFISKS
FRÉTTAFLUTN-
INGUR af fyrirhug-
aðri hlutafjáraukningu
og sölu á hlut ríkisins í
Stofnfiski hf. hefur
verið töluverður að
undanförnu, án þess að
reynt hafi verið að
kanna eða meta hvað
búi að baki. Þar hefur
stundum gætt nokkurs
misskilnings. Hér
verður vikið nokkrum
orðum að þremur þátt-
um þessa máls, þ.e.
samningi þeim sem
ríkið hefm- gert við fé-
lagið um kynbætur
fyrir laxeldið, fyrir-
hugaðri hlutafjáraukningu og sölu
á hlut ríkisins í félaginu og hvort
rétt sé að afhenda skýrslu sem
Ríkisendurskoðun gerði síðastliðið
sumar um reikningsskil félagsins.
Samningurinn um kynbætur
fyrir laxeldið
Megintilgangur með stofnun
Stofnfisks hf. árið 1991 var að hefja
kynbætur á vatna- og sjávardýrum
og var á þeim tíma gerður um það
samningur milli félagsins og land-
búnaðarráðuneytisins til 5 ára. Svo
tryggja mætti framhald kynbóta-
verkefnisins var síðan gerður nýr
samningur 6. maí 1996.
Sá samningur var síðan tekinn
til endurskoðunar síðastliðið vor
m.a. vegna ábendinga frá fiskeldis-
mönnum. Við þá endurskoðun var
haft samráð við þá aðila í fiskeldi
sem komu með athugasemdir við
eldri samninga. Samkvæmt samn-
ingnum fær fyrirtækið 22,9 millj-
ónir á ári fyrir verkefnið og lækkar
sú fjárhæð um 2% á ári til loka
samningsins árið 2006. Einnig má
benda á að við upphaf samningsins
sem gerður var til 10 ára, 6. maí
1996, var fjárhæðin lækkuð um
20% frá því sem hún var í eldri
samningi.
Það hefur verið gagnrýnt að
samningurinn sé til 10 ára og
stundum fullyrt að það séu ekki
heimildir fyrir því að gera svo
langan samning. Til upplýsingar
er rétt að taka orðrétt upp úr 30.
gr. laga um fjárreiður ríkisins nr.
88/1997 sem kveður á um þetta at-
riði: „Samningstími skal lengstur
vera sex ár í senn, en þó er heimilt
að semja til lengri tíma ef verk-
kaupi gerir kröfu um að verksali
byggi upp kostnaðarsama aðstöðu
eða búnað vegna verkefnisins.“
Það er skoðun ráðuneytisins og
þeirra sem þekkja verkefni á borð
við kynbætur að samningur til
lengri tíma en 6 ára sé nauðsyn-
legur. Kynbætur á laxi eru lang-
tímaverkefni sem leggja þarf í
mikinn stofnkostnað og árangur
skilar sér jafnt og þétt með betri
stofni í hverri nýrri kynslóð
stofnsins.
Akvæði samningsins sem fjallar
um varðveislu erfðaefnisins eru
sérstök og talin nauðsynleg vegna
uppruna erfðaefnisins sem kom frá
starfandi fiskeldisfyrirtækjum við
stofnun Stofnfisks hf. Einnig verð-
ur að hafa í huga að með hverri
kynslóð hefur verðmæti stofnsins
aukist og það væri óeðlilegt, ef til
þess kæmi af einhverjum orsökum
að Stofnfiskur hf. hætti að þjón-
usta ríkið og fiskeldið í landinu, að
ríkið þyrfti að halda áfram kynbót-
um á einhverjum öðrum grunni en
það hafði byggt upp á þeim tíma.
Þriðji kafli samningsins tryggir því
að komi til einhverra þeirra ófyrir-
séðu atvika á borð við samningsslit
eða rekstrarstöðvunar Stofnfisks
hf. þá hefur ríkið ávallt rétt til
erfðaefnisins. Erfða-
efnið er ekki og verður
ekki í framtíðinni
einkaeign Stofnfisks
hf. Ríkið getur því við
samningsslit, rekstr-
arstöðvun eða við lok
samningsins falið öðr-
um verkefnið.
Þegar samningamir
voru endurnýjaðir árið
1996 höfðu tilraunir
með útflutning augn-
hrogna til áframeldis
staðið yfir í tæpt ár.
Þá höfðu einnig orðið
þær breytingar á
rekstrinum að hætt
var kynbótum fyrir
hafbeit. Sú staðreynd að Stofnfisk-
ur hf. hafði breikkað starfsgrund-
völl sinn og jafnframt hætt verk-
efni sem gefið hafði meginhluta
tekna, gaf tilefni til þess að breyta
þurfti fyrirkomulagi laxakynbóta-
Landbúnaðarráðuneyt-
ið lítur svo á, segir
Guðmundur Bjarna-
son, að útflutningur
Stofnfisks hf. tryggi fé-
laginu betri rekstrar-
grundvöll og þá um leið
íslensku fískeldi örugg-
ari framleiðslu.
verkefnisins. Ef ekki hefði verið
skotið styrkari stoðum undir rekst-
ur félagsins með útflutningnum þá
má ætla að kostnaður við verkefnið
hefði frekar aukist en hitt, sökum
óhagræðis af minni framleiðslu.
Landbúnaðarráðuneytið leit svo á
og gerir enn, að útflutningur Stofn-
fisks hf. tryggi félaginu betri
rekstrargrundvöll og þá um leið ís-
lensku fiskeldi öruggari fram-
leiðslu. Stærri markaður fyrir fé-
lagið varð til þess að það gat
stækkað erfðagrunninn, þ.e. fjölg-
að fjölskyldum í kynbótum, sem
mun veita hraðai-i framfarir á
stofninum og því til hagsbóta fyrir
fiskeldi í landinu.
Fyrirhuguð hlutaíjáraukning
og sala á hlut ríkisins
Þegar undirbúningur hlutafjár-
aukningar og sölu á hlut ríkisins í
Stofnfiski hf. hófst komu á fund
ráðuneytisins fiskeldismenn sem
höfðu af því áhyggjur að selja ætti
hlut ríkisins í félaginu. Kom þar
fram sú skoðun þeirra að fyrirtæk-
inu væri best borgið með ríkið sem
eiganda, ekki væri ásættanlegt að
einkaaðilar eignuðust erfðaefni
sem búið væri að kynbæta. Hvort
fyrirtækinu sé betur borgið í ríkis-
eigu eða ekki geta menn deilt um
en frá upphafi hefur ráðuneytið
tekið undir þau sjónarmið fiskeld-
ismanna, að erfðaefnið mætti ekki
vera einkaeign félagsins, svo sem
áður er sagt.
Umræðan að undanförnu hefur
aðeins að litlu leyti snúist um
erfðaefnið og hvort einkavæða
skuli Stofnfisk hf., heldur um
skoðun Ríkisendurskoðunar á
reikningsskilum félagsins sem fór
fram síðastliðið sumar. Sú stað-
reynd að gerðar voru athugasemd-
ir og beðið um nýtt mat á félaginu
hefur verið færð í þann búning að
um saknæmt athæfi gæti verið að
ræða. Þessum ávirðingum hefur
ráðuneytið átt erfitt um vik að
svara sökum þess að hér er um
einkaaðila að ræða og ráðuneytinu
því ekki leyfilegt að veita upplýs-
ingar, eins og kemur fram síðar í
greininni, svo skýra mætti málið
með fullnægjandi hætti. Rétt er þó
að rekja atburðarásina hvað þenn-
an þátt varðar. Ráðuneytinu bár-
ust fyrstu tillögur Einkavæðingar-
nefndar um framkvæmd hlutafjár-
aukningar og sölu á félaginu 14.
júlí sl. Þá var ráðuneytinu kunnugt
um að Ríkisendurskoðun væri að
gera úttekt á Stofnfiski hf. Frekari
vinna við málið lá því niðri á með-
an beðið var skýrslu Ríkisendur-
skoðunar, sem svo barst 14. ágúst.
Skýrslan fór til skoðunar í ráðu-
neytinu og skiluðu starfsmenn
ráðuneytisins minnisblaði um mál-
ið 30. ágúst. Haldinn var fundur
með stjórn Stofnfisks hf. 31. ágúst
og hún beðin um skýringar á þeim
athugasemdum sem Ríkisendur-
skoðun gerði í skýrslu sinni. Að
fengnum skýringum frá stjórn og
framkvæmdastjóra Stofnfisks hf.
barst ráðuneytinu bréf frá Ríkis-
endurskoðun, 14. september, þar
sem ekki eru gerðar frekari at-
hugasemdir við málið en fyrri nið-
urstaða hennar áréttuð um að end-
urmeta beri virði félagsins áður en
til sölu á hlut ríkisins kemur. Ekk-
ert kemur fram í skýrslu Ríkisend-
urskoðunar né heldur bréfi hennar
frá 14. september um að hún telji
nauðsyn á sérstakri rannsókn á
Stofnfiski hf. vegna þeirra athuga-
semda sem þar eru settar fram.
Einkavæðingarnefnd var því skrif-
að bréf 24. september og henni
falið að halda áfram vinnu við mál-
ið.
Við vinnslu málsins hjá Einka-
væðingarnefnd kom fram sú ósk að
tekin verði af öll tvímæli hvað varð-
ar álit Ríkisendurskoðunar á því
hvort hún hafi fengið fullnægjandi
skýiingar við athugasemdum sín-
um við reikningsskilin. Ráðuneytið
skrifaði Ríkisendurskoðun bréf
þess efnis 6. nóvember og barst
svar Ríkisendurskoðunar 16. nóv-
ember. Þar segir: „Til svars erind-
inu skal tekið fram að stofnunin
telur að hún hafi fengið ásættan-
legar upplýsingar og skýringar á
reikningsskilum Stofnfisks hf.
þann 30. júní 1998. Að mati Ríkis-
endurskoðunar gefa reikningsskil-
in glögga mynd af efnahagi Stofn-
fisks hf. og vísast að öðru leyti til
áritunar löggilts endurskoðanda
félagsins, en hann starfar í umboði
Ríkisendurskoðunar."
Að fengnu þessu áliti Ríkisend-
urskoðunar var það mat ráðuneyt-
isins að frekari skoðun á málinu
væri ekki þörf og hefur Einkavæð-
ingarnefnd verið falið að halda
áfram undirbúningi að hlutafjár-
aukningu og sölu á Stofnfiski hf.
Skýrsla Ríkisendurskoðunar
í utandagsskrárumræðu á Al-
þingi um málefni Stofnfisks hf.
miðvikudaginn 2. desember sl. kom
fram hjá málsheíjanda Lúðvíki
Bergvinssyni alþingismanni að
landbúnaðaiTáðuneytið hefði neit-
að honum um skýrslu Ríkisendur-
skoðunar um málefni Stofnfisks hf.
Beiðni Lúðvíks um skýrslu Rík-
isendurskoðunar kom fram um
sama leyti og Úrskui'ðarnefnd um
upplýsingamál kvað upp þann úr-
skurð að ráðherra væri óheimilt að
afhenda einstaklingi skýi-sluna,
enda væri Stofnfiskur hf. einkaaðili
í skilningi upplýsingalaga, þótt fé-
lagið væri að mestu leyti í eigu rík-
isins og þar sem skýrslan og tengd
gögn hefðu að geyma upplýsingar
um mikilvæga fjárhags- og við-
skiptahagsmuni félagins, svo sem
um framleiðslu og verðlagningu á
Guðmundur
Bjarnason