Morgunblaðið - 04.03.1999, Blaðsíða 64

64 FIMMTUDAGUR 4. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FÓLK í FRÉTTUM
Ásta Sighvats Ólafsdóttir í West End
Verð að
fínna mér
nýjan draum
Síðastliðið sumar fór Ásta Sighvats Ólafsdóttir leik-
kona í leikför um heiminn með Theatre de Complicite
leikhópnum í verðlaunasýningu hans Krókódílastræt-
inu. Núna er sýningin komin á fjalirnar í Queen’s
Theatre á Shaftesbury Avenue í London við góðar
undirtektir, uppselt á allar sýningar og leiklistargagn-
rýnendur Time Out settu hana í fyrsta sæti. Dagur
Gunnarsson talaði við leikkonuna í London.
, „ Morgunblaðið/Dagur Gunnarsson
Ásta Sighvats Ölafsdóttir.
WEST End kalla Lundúnabú-
ar leikhúsahverfið í mið-
bænum. þar sem einka-
reknu atvinnuleikhúsin eru til stað-
ar. I Lundúnum skiptist leikhúslífið
gróflega í þrennt. Fyrst má nefna
sýningar Þjóðleikhússins, sem er
með marga sali í nýtískulegu húsi á
suðurbakka Thames og er efst í virð-
ingarstiganum ásamt Royal
Shakespeare Company, sem hefur
aðsetur í Barbican-listamiðstöðinni.
' Næst á eftir koma svokallaðai-
West End-sýningar. Þær uppfærslur
eru oftast fjármagnaðar með svipuð-
um hætti og kvikmyndir. Þær eru
sýndar fyrst úti á landi og í úthverf-
unum til upphitunar og sýningin æfð
fyrir framan áhorfendur. Síðan er
samið við eitthvert af hinum fjöl-
mörgu og aldagömlu leikhúsum í
miðbænum. Ef sýning gengur vel
getur hún verið góð fjái’festing fyrir
framleiðendurna og hoppað á milli
leikhúsa ár eftir ár.
Það er líka til í dæminu að sumar
uppfærslur, sérstaklega söngleikir,
hafi verið í sama leikhúsinu mörg
ár í röð. Síðan koma „fringe“-sýn-
ingar eða litlu jaðarleikhóparnir,
«>em sýna í minni sölum víða um
borg; oft eru það efri hæðirnar á
pöbbum eða í dansstúdíóum. Jaðar-
sýningar eru ekki síður vinsælar en
aðrar, en það er tiltölulega þröngur
hópur fólks sem sækir þær, ein-
staka sinnum gengur jaðarsýning
það vel að henni er skellt upp í
West End.
Theatre de Complieite-leikhópur-
inn er einn af þeim fáu sem hefur
tekið stökkið frá jaðarleikhúsunum
yfir í West End. Krókódílastrætið
var fyrsta sýning hópsins sem sló
rækilega í gegn og var það árið 1992.
Þær sem fylgdu í kjölfarið hafa auk-
ið hróðurinn og með uppsetningu
þeirra á Stólunum eftir Ionesco með
Reim Geraldine McEwan og Richard
Briars í aðalhlutverkum hefur Com-
plieite hreiðrað enn betur um sig í
West End.
Driffjöðurin í Theatre de Com-
plicite er leikstjórinn Simon McBurn-
ey. Hann setti Krókódílastrætið fyi’st
upp í samvinnu við breska Þjóðleik-
húsið árið 1992 og flakkaði hópurinn
um heiminn með sýninguna til 1994.
Og sýndu þá meðal annars á listahá-
tíð í Reykjavík.
Heimsreisa Krókódflanna
Ki-ókódílastrætið er byggt á ævi
og sögum pólska gyðingsins Bruno
Schulz sem nasistar tóku af lífi
1942. Leikritið var unnið í sam-
vinnu við leikhópinn, byggt bæði á
þeim fáu sögum sem liggja eftir
Bruno og eins frásögnum eftirlif-
andi frænda hans Jacob Schulz,
sem þá var enn á lífi og hjálpaði
leikhópnum mikið.
í sögum sínum fjallaði Bruno aðal-
lega um fjölskyldu sína og nágranna
úr þorpinu Drohobycz, en flestir
þeirra sem flúðu stríðið og komust
lífs af settust að í New York. Aðalá-
stæðan fyrir því að sýningin var tek-
in upp aftur fjórum árum síðar var
boð sem kom frá leiklistarhátíð í
New York. Simon McBurney sá þar
tækifæri til að sýna fólki sem þekkti
Bruno, fólkinu sem sýningin er um
og afkomendum þeirra, þetta magn-
aða stykki. Úr tíu manna hóp þurfti
einungis að finna þrjá nýja leikara til
að taka þátt í nýju uppsetningunni,
þar á meðal var Asta Sighvats Ólafs-
dóttir sem var rétt óútskrifuð úr
leiklistarskóla í Lundúnum. Útsend-
arar McBurneys sáu hana í aðalhlut-
verkinu í íslenskri sýningu í Lundún-
um „Daughter of The Poet“ og boð-
uðu hana í prufu og viðtal.
Eftir tvær vikur á Broadway í
New York var áhuginn svo mikill á
Krókódílastrætinu að þau voru beðin
að sýna í nokkrar vikur í Toronto,
eina viku í Minneapolis, fjórai- í
Tókýó og loks tæpa tvo mánuði í
West End í London, síðustu þrjár
sýningai-nar verða síðan 1 Stadstea-
tern í Stokkhólmi. Asta sagði að það
hefði verið mikill munur á áhorfend-
unum: „í New York fengum við mik-
inn og innilegan skellihlátur en í
Tókýó voru allir mjög kurteisir og
lVlenalind
Vernd fyrir viðkvæma húð
KYNNING
á nýju húðverndarlínunni frá HARTMANN
í Holts Apóteki, Álfheimum 74, v .
í dag, fimmtudag ^ ^,
kl. 13.00 -17.00. ^
o
Ráðgjafi verður á staðnum.
20% KYNNINGARAFSLÁTTUR

það tók smá tíma áður en fólk áttaði
sig á því að það mætti hlæja, en þeg-
ar það gerðist komu miklar hlát-
urgusur."
En hvernig tilfinning var það að
komast inn í þennan fræga hóp? „Ég
sá þessa sýningu á listahátíðinni á Is-
landi áður en ég hafði ákveðið að fara
til Englands í nám og þá snart hún
mig djúpt og beindi mér í ákveðna
átt innan leiklistarinnar og svaraði
mörgum spurningum um t.d. hvert
ég vildi stefna sem leikari. Þegar ég
síðan fékk þetta verkefni síðastliðið
sumar þá þynndi eiginlega yfir mig,
því utanfrá séð fannst mér þetta svo
ótrúleg sýning og svo sterkir og
áhrifamiklir hlutir sem var verið að
skapa og að vera boðið að taka þátt í
því gerði mig dálítið skelkaða.
Það er líka svo langt frá því að það
sé sjálfsagt að maður fái nokkra
vinnu hér beint eftir skólann. Það
var reyndar rétt fyrir sýningu í New
York sem ég fékk símtal þar sem
mér var tilkynnt að ég væri útskrif-
uð úr skólanum. Þegar Simon McB-
urney spurði mig í tilefni af 26 ára
afmælinu mínu, hvaða drauma ég
hefði, sagði ég að þetta hefði nú eig-
inlega verið draumurinn minn og
núna yrði ég að finna mér draum.“
Einstakur stfll
Theatre de Complicite, litli gras-
rótarleikhópurinn, hefur náð ótrú-
lega langt og tekist að brúa bilið
milli hefðbundinnar leiklistar og
þess sem kallað er „physical“-leik-
list; skilin eru ekki lengur skýr
þarna á milli því eins og Simon McB-
urney segir þá er allt leikhús
„physical" því allur sviðsleikur
ki’efst líkamlegi’ar nærveru leikar-
ans í einhverju formi. Krókódíla-
strætið er hárfín blanda hreyfinga
og texta og áhorfendum er alls ekki
boðið uppá fimleikasýningu með
bókmenntalegu ívafi heldur heil-
steypt verk þar sem engin ein túlk-
unarleið er ríkjandi.
Asta kemst betur að orði: „Efth’
að ég kom hingað út var ég alltaf að
heyra nafn Complicite nefnt og
margir vildu setja upp sýningar eins
og Complicite, en þær sýningar ein-
blíndu um of á ytra form og um-
gjörðina en innihaldið náði ekki að
skila sér. Complicite-hópurinn fann
vinnuaðferð sem hentaði honum og
það er eitthvað einstakt sem gerist
og „sannleikur" hópsins kemur fram.
Leikstjóranum tókst með þessum
ákveðna hóp að búa til mjög flókna
sýningu sem lítur í fyrstu út fyrir að
vera mjög einföld; hún er eins og
lagskipt kaka. Hann vinnur þannig
að hann er kannski með eina smá-
sögu sem kjama eða undirstöðu, ein-
hverja hluti í kringum sig og spyr
síðan: „Hvernig tala þessar persónur
saman á tungumáli leiklistarinnar?"
Því næst byrjar hann á því að búa til
myndrænan ramma með hreyfing-
um, látbragði og leikmunum, síðan
kemur kannski smá texti eða tónlist
sem þarf ekki endilega að segja það
sama og látbragðið, slíkar mótsagnir
geta verið hái’fínar og spennandi. Of-
an á þetta bætast síðan ljósahönnun
og sviðsmynd. Það er nánast ómögu-
legt að endurgera þann stíl sem
þessir tilteknu einstaklingar skapa
með þessum hætti.“
Notar íslenskuna
Tungumálið er líka ein víddin í
þessari sýningu, því það eru töluð að
minnsta kosti fjögur tungumál í sýn-
ingunni, leikararnir koma víða að og
þótt enska sé aðalmálið, koma setn-
ingar á stöku stað á þýsku, spænsku
og smáræði á íslensku. Það eru setn-
ingar sem hljóma meira eins og tón-
list og áhorfendur þurfa ekki að
skilja annað en hljómfallið.
„Það gefur sýningunni ákveðna
breidd, því þótt bakgrunnurinn sé
smáþorp í Póllandi, þá gerh- þessi
notkun á mismunandi tungumálum
það að verkum að áhorfendur eiga
kannski auðveldara með að gefa
ímyndunaraflinu lausan tauminn og
tengja hana frekar eigin reynslu og
trúlegast er það þess vegna sem sýn-
ingin ferðast svona auðveldlega á
milli landa.“ En hefur sýningin
breyst eitthvað frá því hún sá hana
fyrst?
„Já, já, við tókum alltaf lágmark
viku í að æfa hana á undan hverjum
nýjum stað sem við fórum á og ég sá
hvernig hlutir breyttust í hvert
skipti, litlir hlutir kannski, en það var
alltaf verið að pússa sýninguna. Þetta
er eins og þegar maður er að elda
uppáhalds kássuna sína, maður bætir
aðeins við af þessu kryddi og prófar
pínu af öðru. Það gerði það líka að
verkum að það var eitthvað lífrænt í
sýningunni og við sem leikarar héld-
umst spennt; maður varð að halda
hlustun til að fylgjast með breyting-
unum. Við vorum þrjú ný sem kom-
um inn í sýninguna og það gerði það
að verkum fyrir hina leikarana að
þau voru ekki bara að fara að taka
upp sömu gömlu sýninguna, þarna
var eitthvað nýtt á ferðinni og ný
andlit sem mættu þeim á sviðinu."
Asta heldui’ svo aftur til Japans.
„Næsta verkefni er að leika í Góðu
sálinni í Sezúan í New National
Theatre í Tókýó í nokkra mánuði og
trúlegast þarf ég að leika á japönsku
[mikill hlátur]. Við erum fjögur eða
fimm Vesturlandabúar sem förum og
tökum þátt í sýningunni og hug-
myndin er víst sú að við lærum lín-
umar okkar á japönsku, þetta verð-
ur líklegast ekki ósvipað því þegar
hljóðfæraleikarar spila efth’ eyranu.
Leikstjórinn, sem heitir Kazuyosi
Kushida, sá mig hér í London í
Bubba kóng í fyrra þegar ég var
ennþá í skólanum og bauð mér á
námskeið í Japan sem vai’ stór-
skemmtilegt og núna er ég að fara
að leika í þessari sýningu hjá honum
í lok mars.“