Morgunblaðið - 08.05.1999, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. MAÍ 1999 15
FRÉTTIR
Fæstir Kosovo-Albana vita hvar skyldfólk þeirra er niðurkomið
Reyna daglega að fá
fréttir af sínum nánustu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
SEDJI Shillona frétti af andláti föður síns í vikunni, eftir að Serbar réðust á heimili hans í Kosovo. Frá vinstri
eru Ganimete Beciri, Mihrije, eiginkona Sedjis, Sedji sjálfur og Myrvette, mágkona hans, ásamt hinni tæp-
lega fjögurra mánaða Blerina. Ekkert þeirra veit fyrir víst um afdrif íjölskyldna sinna.
Þeir 23 flóttamenn sem
eru þegar hér á landi
lifa sumir í veikri von
um að einhverjir af
ættingjum þeirra séu í
vélinni sem kemur frá
Makedóníu í dag.
Fæstir í hópnum vita
um afdrif sinna nán-
ustu. Daglega reyna
þau að leita frétta, með
misgóðum árangri:
stundum fá þau sorgleg
tíðindi, stundum góðar
fréttir, en oftast heldur
óvissan áfram.
SEDJI Shillona kom hingað í hópi
flóttamannanna 23 fyrir nákvæm-
Iega mánuði. Fyrr í þessari viku bár-
ust honum sorgleg tíðindi. Fyrrver-
andi nágranni hans, sem búsettur er
í Svíþjóð, sagði honum að faðir hans
hefði látið lífíð í árás Serba á þorpið
Zllatar í síðustu viku. Eftir því sem
hann kemst næst brann faðir hans
inni í hlöðu bæjar síns eftir að hann
hafði neitað að yfirgefa þorpið.
Frændi hans og kona frænda hans
létu einnig lífið. Öll hús í þorpinu
voru brennd, fyrir utan tvö og er
þorpið í rúst.
Erfitt að fá
upplýsingar
„Ég hef frétt af því að bróðir minn
og móðir séu heil á húfi í Pristina,“
segir Sedji. Hann segir að þau muni
reyna að komast út úr landinu ef þau
fái tækifæri til, en erfitt sé að segja
til um hvemig ástandið sé í raun og
veru í Kosovo. „Fyrst og fremst vill
maður vita hvort fólkið manns er á
lífi, en það er erfitt að nálgast upp-
lýsingar um það,“ segir Sedji.
Eiginkona bróður Sedjis, sem sást
til í Pristina, og börn þeirra tvö eru
einnig hér á landi. Myrvette heitir
hún og er að vonum ánægð að hafa
heyrt af ferðum eiginmanns síns þótt
hún viti ekki um afdrif hans síðustu
daga. Hvað fjölskyldu hennar varðar
hefur hún engar upplýsingar fengið
um hvar hún er niðurkomin.
Mihrije, eiginkona Sedjis, á stóra
fjölskyldu sem ýmist er enn í Kosovo
eða í aðliggjandi löndum. Fyrir viku
hringdi bróðir hennar, sem búsettur
er í Þýskalandi, til að láta hana vita
um afdrif fjölskyldunnar. Móðir
hennar og tveir bræður eru enn í
Kosovo, í þorpinu Hajvali, nálægt
Pristina, heil á húfi samkvæmt síð-
ustu upplýsingum. Tvær systur
hennar eru í flóttamannabúðum í
Makedóníu en hún veit ekki um af-
drif tveggja annarra systra sinna og
fjölskyldna þeirra.
Mágur og frændi
í haldi Serba
Osman Haziri og fjölskylda hans
eru einnig frá þorpinu Zllatar þar
sem þau bjuggu ásamt fjölskyldum
bræðra og systra Osmans. Ósman
fékk þær fréttir fyrir um viku að í
nýlegri árás Serba á þorpið hefðu
þeir tekið mág hans og systurson til
fanga. Nú viti enginn hvar þeir séu
niðurkomnir, enginn hafi séð þá og
ekkert hafi til þeirra spurst. Osman
segir að 1 þessari árás á þorpið hafi
margir þorpsbúar verið teknir til
fanga af Serbum, einkum ungir
menn. Þrír gamlir menn í þorpinu
voru einnig brenndir.
Bræður Osmans og fjölskyldur
þeirra, auk móður hans, eru í Prist-
ina hjá enn einni systur hans. Osman
hefur getað haft samband við þau í
gegnum síma þangað til fyrir tveim-
ur dögum og er því uggandi um
hvemig ástandið er orðið í Pristina.
Fexhrie Poroshica á stóra fjöl-
skyldu en hún veit lítið um aifrif
hennar. Tveir bræður hennar eru í
Frelsisher Kosovo og hún veit ekk-
ert hvar þeir eru niðurkomnir. Fjöl-
skylda hennar er líklega enn í
Kosovo en hún hefur ekkert heyrt af
henni í langan tíma. Það síðasta sem
hún frétti var að allir voru reknir úr
þorpinu þeirra, Podujevo. Eiginmað-
ur hennar, Selim Poroshica, á tvær
systur sem eiga bæði böm og eigin-
menn og vom þau síðast þegar hann
vissi í flóttamannabúðum í Blace í
Makedóníu. Hann veit ekki hvort
systur hans em þar enn eða hvort
þær em nú komnar til annarra
landa.
Kannski komin
til íjarlægra landa?
Nazni Beciri hefur svipaða sögu
að segja, þrír bræður hans og tvær
systur em í flóttamannabúðum í Ma-
kedóníu. Hvort þau em nú komin til
fjarlægra landa eins og hann sjálfur
veit hann ekki, en hann vonar svo
sannarlega að þau komi með vélinni
frá Makedóníu í dag.
Ganimete, eiginkona Naznis, frétti
fyrir tveimur dögum að fjölskylda
hennar héldi ennþá til í Pristina og
sömuleiðis Zenjie, eiginkona Osmans
Haziris. Fyrir viku frétti hún að
tvær systur hennar væm enn í Prist-
ina en um hina fjölskyldumeðlimina
veit hún ekki.
Langflestir í hópnum eru búnir að
setja ættingja sína á leitarlista hjálp-
arstofnana. Leit að fólki gengur
seint enda um gífurlegan fjölda að
ræða. Margir fá fréttir í gegnum
ættingja sem búsettir era í öðrum
Evrópulöndum en æ erfiðara reynist
að ná beint til Kosovo.
650 þúsund söfnuð-
ust fyrir Virkið
Ennþá
skortir 14
milljónir
ALLS söfnuðust 650 þúsund
krónur í söfnun sem meðferðar-
heimilið Götusmiðjan-Virkið
efndi til um síðustu helgi. Ná
átti eins hárri fjárhæð og unnt
væri upp í 15 milljónir króna
sem uppá rekstrarkostnaðinn
vantar, en hann nemur alls 28
milljónum króna. Virkið fær í
ár sex milljóna króna framlag
frá hinu opinbera og fleiri
styrki sem ekki duga fyrir
helmingi kostnaðar.
„Við stefndum ekki beinlínis á
15 milljónir, við vissum ekkert
hvað við væmm að fara út í og
höfum ekki peninga til að gera
stóra hluti til að láta bera á
okkur. Við gleðjumst yfir því að
hafa þó fengið þessa upphæð,“
segir Guðmundur Týr Þórar-
insson, forstöðumaður.
Söfnunin fór t.d. fram með
þeim hætti að fyrirtæki studdu
Virkið til að birta heilsíðuaug-
lýsingar í Morgunblaðinu og
DV, þar sem starfsemin var
kynnt og óskað eftir stuðningi,
auk þess sem auglýsingar voru
lesnar á útvarpsstöðvum.
Einnig var greint frá söfnun-
inni í fjölmiðlum, þar á meðal í
fréttatíma Stöðvar 2 og segir
Guðmundur þá umfjöllun hafa
vakið mikil viðbrögð fólks sem
lét fé af hendi rakna. Guðmund-
ur Týr segir tímabært að hið
opinbera éfni heit þau sem for-
svarsmönnum heimilisins hafi
verið gefin.
Vantar opinberan
stuðning
„Þegar við lögðum að stað
með þessa starfsemi sögðu full-
trúar kerfisins að við þyrftum
að sýna hvort í okkur væri
töggur áður en við gætum gert
okkur vonir um stuðning úr
þeirri átt. Við höfum nú starfað
í eitt ár með vægast sagt góð-
um árangri, höfum öll leyfi og
A plús í einkunn frá Bama-
verndarstofu sem hefur eftirlit
með starfsemi sem þessari,
þannig að það er tímabært að
menn standi við stóra orðin. 28
milljóna króna kostnaður við
heimili sem þetta er einungis
brot af því sem hið opinbera er
að greiða fyrir sambærilega
starfsemi. Það er löngu tíma-
bært að jafn hagkvæm og mik-
ilvæg starfsemi fái þann stuðn-
ing sem henni ber,“ segir Guð-
mundur.
Urgur meðal starfsmanna Skógræktar ríkisins vegna hugmynda um samdrátt og uppsagnir
Mótmæla fjársvelti
og krefjast úrbóta
STARFSME NN Skógræktar ríkis-
ins hafa komið á framfæri mótmæl-
um vegna meints fjársveltis stofnun-
arinnar. Að þeirra sögn ríkir mikil
óvissa innan stofnunarinnar vegna
hugmynda um að segja upp 20 föst-
um starfsmönnum og ráða ekkert
sumarfólk til starfa, en um 70 manns
hafa gegnt sumarstörfum á liðnum
árum. Starfsmenn telja slíkar að-
gerðir munu hafa í för með sér vem-
lega skerðingu á starfsemi Skóg-
ræktarinnar.
Fulltrúar starfsmanna áttu fund
með formanni landbúnaðarnefndar,
Guðna Ágústssyni, í gær og gerðu
honum grein fyrir afstöðu sinni og
kröfum um úrbætur. „Það liggja
engar lausnir fyrir en Guðni lofaði
því að tala við ráðherra og ýta á
lausn þessara mála. Hann kvaðst
vera tilbúinn að ýta á að fundin verði
lausn í málinu," segir Ólafur.
Tillögur um uppsagnir starfs-
manna em ekki formlegar en hafa
verið ræddar í nefnd sem skipuð var
til að skoða stöðu Skógræktarinnar
og leggja fram tillögur um úrbætur.
„Komi ekki til aukið fjármagn sjá
menn ekki aðrar lausnir en uppsagn-
ir. Launaliðurinn er náttúrlega
stór,“ segir Ólafur.
Hann bendir á að vandi stofnunar-
innar hafi orðið til á löngum tíma.
„Látlausum niðurskurði“ hafi fylgt
síauknar kröfur til Skógræktarinnar,
t.d. um aukna þjónustu vegna
fræðslu og skógræktarskipulags og
stórauknar rannsóknir. Stofnuninni
hafi verið gert að hætta rekstri gróð-
urstöðva vegna samkeppni við eink-
aðila en jafnframt gert að auka sér-
tekjur þó að drýgstu tekjustofnamir
séu henni bannaðir. Þá sé stofnuninni
gert að útvega plöntur í stór skóg-
ræktarverkefni og auðvelda aðgang
almennings að þjóðskógunum, m.a.
með gerð göngustíga, bflastæða, o.fl.
Yfirvofandi niðurskurð á starf-
seminni telja starfsmenn sérstaklega
bagalegan í Ijósi þess að á þessu ári
er 100 ára afmæli skógræktar á ís-
landi og brýn verkefni blasi við af því
tilefni.
„Það er ekki samræmi í þessu.
Verkefni hafa vissulega verið færð
yfir á aðra aðila, t.d. skógarbændur
og aðra sem em farnir að planta
mikið. Það em því minni kröfur um
að við gemm það. En þjónusta við
þessi verkefni hefur öll aukist. Það
þarf ráðgjöf og það þarf fræðslu. Og
nauðsyn rannsókna er jafnmikil og
áður,“ segir Ólafur.
Ólafur minnir á mikilvægi þjóð-
skóga í sögulegu og fræðilegu sam-
hengi. „Umhirðu þessara gömlu
reita og þjóðskóga má ekki gleyma
en þeir geyma sögu og þekkingu sem
nútímaskógrækt er byggð á. Þessi
saga er svo ung. Það þarf í það
minnsta hundrað ár til viðbótar áður
en menn fara að gera hlutina af ein-
hverju öryggi. Auðvitað færast verk-
efni til en akademískt, faglegt um-
hverfi verður að vera fyrir hendi.
Menn hafa talið sig vera að auka
framlag til skógræktar en það hefur
ekki farið til Skógræktar ríkisins
heldur annarra aðila. Stofnunin hef-
ur verið svelt um leið. Menn hafa
ekki svarað kröfum nútímans um
sterka faglega stofnun. Það þarf
þjónustu, ráðgjöf sem byggist á fag-
legri þekkingu,“ segir Ólafur.
Beðið nýrra laga
Umræða um breytingar á rekstr-
arformi Skógræktarinnar em
skammt á veg komnar, að sögn
Ólafs. Engin ákvörðun liggi fyrir og
beðið sé nýrra laga um málefnið sem
ekki fóm í gegn á nýloknu þingi. „Ég
held að það vanti þessa gmndvallar-
ákvörðun um hvort menn ætli að láta
þjóðskógana, þessa þjóðareign, í
hendur einstaklinga eða hvort þeir
eigi áfram að vera í opinberri um-
sýslu. En ástandið er slæmt og
starfsmenn una ekki lengur þessu
óöryggi. Vorverkin kalla og það er
búið að lofa mörgum vinnu. Þessi
verk tefjast á meðan beðið er eftir
ákvörðunum.“