Morgunblaðið - 08.05.1999, Blaðsíða 34

34 LAUGARDAGUR 8. MAÍ 1999
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Samsteypustj órn Verkamannaflokksins og Frjálslyndra demókrata
sennileg niðurstaða í Skotlandi
Donald Dewar verður
lfldega forsætisráðherra
VERKAMANNAFLOKKURINN
var nokkuð frá því að tryggja sér
hreinan meirihluta á skoska
heimastjórnarþinginu, sem kosið
var til í fyrradag, en næsta öruggt
er að Donald Dewar, leiðtogi
flokksins í Skotlandi, verði fyrsti
forsætisráðherra skoskrar heima-
stjórnar í samsteypustjórn Verka-
mannaflokks og Frjálslyndra
demókrata. Nokkra athygli vekur
að Skoski þjóðarflokkurinn
(SNP), sem hefur sjálfstæði
Skotlands á stefnuskrá sinni,
hlaut minna fylgi en reiknað hafði
verið með en þó er Ijóst að Alex
Salmond, leiðtogi SNP, mun fara
fyrir stjórnarandstöðunni á þing-
inu nýja, enda SNP næststærsti
flokkurinn.
Verkamannaflokkurinn tryggði
sér 56 sæti á skoska þinginu, SNP
fær 35, íhaldsmenn 18, Frjáls-
lyndir demókratar 17 og 3 óháðir
frambjóðendur komust einnig að í
kosningunum. Verkamannaflokk-
urinn hefði þurft 65 þingsæti til
að fá hreinan meirihluta á skoska
þinginu, þar sem munu sitja 129
fulltrúar, en var nokkuð frá því
marki, eins og áður segir. Fast-
lega er reiknað með að um helg-
ina hefjist viðræður milli forystu-
manna skoska Verkamanna-
flokksins og frjálslyndra um
stjórnarmyndun. Myndi slík
stjórn hafa öruggan þingmeiri-
hluta, 73 þingsæti af 129.
Kjörsókn var heldur dræm og
lýstu allir stjórnmálaflokkanna
vonbrigðum sínum í gær með að
ekki skyldu nema tæplega 60%
kjósenda mæta á kjörstað. Þátt-
taka í bresku þingkosningunum
árið 1997 var 71,3% og í þjóðarat-
kvæðagreiðslu þá um haustið um
hvort setja ætti skoska heima-
stjórn á laggirnar var þátttaka
60,4%.
Tony Blair, forsætisráðherra
Bretlands, sagði í gærmorgun að
kjósendur í Skotlandi og Wales
hefðu hafnað hugmyndum þjóð-
ernissinna um að brjóta Bretland
upp í smærri einingar. Hann gat
þess að í Skotlandi hefði SNP
3
m Plaid
1 ^
ekki náð næstum því eins góðum
árangri og flokkurinn hafði vonast
eftir sem væri til marks um að
íbúar Skotlands væru hlynntir
sambandinu við Bretland. Alex
Salmond bar sig hins vegar vel í
gær. „Því fer fjarri að ég sé von-
svikinn ... SNP er eini flokkurinn
sem bætir stöðu sína í þessum
kosningum," sagði Salmond. „Við
erum ekki lengur smáflokkur á
breska þinginu heldur stór þing-
flokkur... Skosk stjórnmál munu
aldrei verða söm fyrir vikið.“
Donald Dewar kampakátur
Dewar fagnaði í gær eigin
kosningu í Anniesland-kjördæmi í
Glasgow og sagði við það tækifæri
að kosningarnar mörkuðu þátta-
skil í skoskum stjórnmálum. „Eg
er stoltur af því, og flokkur minn
er stoltur af því, að hafa átt þátt í
að gera þær breytingar möguleg-
ar, sem nú eru að eiga sér stað.
Með þessum breytingum verða
jafnframt umtalsverðar breyting-
ar á skosku samfélagi.“
Virðist sem sú áhætta sem
stjórn Verkamannaflokksins tók,
er hún komst til valda í Bretlandi
1997, með því að hafa frumkvæði
að því að Wales-búar og Skotar
fengju aukna sjálfstjórn hafi
gengið upp, þar sem þjóðern-
issinnum tókst ekki að telja kjós-
endur á að stíga skrefíð til fulls,
þótt auðvitað sé óvíst hvað fram-
tíðin beri í skauti sér hvað það
varðar. Margir hafa nefnilega
spáð því að SNP muni á fyrsta
kjörtímabili þingsins nýja halda
uppi öflugri stjórnarandstöðu og
Þjóðernissinnar höfðu
meirihlutann af
V erkamannaflokknum
Þjóðernisflokkar í Skotlandi og Wales höfðu meirihluta af Verka-
mannaflokknum í kosningunum til heimastjórnarþinganna í Edin-
-----------------7-------------------------------------------
borg og Cardiff. A Englandi andar varla nokkur stjórnmálamað-
ur léttar nú að loknum sveitarstjórnarkosningunum en formaður
Ihaldsflokksins, William Hague, sem rösklega 1323 nýir sveitar-
stjórnarmenn hafa forðað frá fallöxinni. Freysteinn Jóhannsson
rekur gang mála í brezkum stjórnmálum.
FORYSTUMENN flokka kepptust
í gær við að lýsa sigrum sínum og
ánægju með úrslitin, því allir komu
þeir aftur og enginn þeirra dó.
Tony Blair, forsætisráðherra,
sagðist fagna nýjum fulltrúum, en
sjá eftir hinum, sem týndust fyrir
borð. En á heildina litið væri hlut-
ur Verkamannaflokksins mjög góð-
ur. Og sögulegar kosningar í
Skotlandi og Wales hefðu styrkt
sambandið við England og meiri-
hluti á báðum stöðum hafnað að-
skilnaði.
I sveitarstjórnarkosningunum
hlaut Verkamannaflokkurinn 36%
atkvæða, fékk 4218 fulltrúa, tapaði
1114 fulltrúum frá síðustu kosning-
um. íhaldsflokkurinn fékk 33% at-
kvæða, fékk 3653 fulltrúa og vann
1322 fulltrúa. Frjálslyndir
demókratar fengu 27% atkvæða,
fengu 2441 fulltrúa og töpuðu 126
fulltrúum. Kosningaþátttaka var um
og innan við 30%. Af einstökum úr-
slitum þykir sigur Frjálslyndra
demókrata í Sheffíeld sæta tíðind-
um, en þetta var öðru sinni frá 1929,
að Verkamannaflokkurinn missir
meirihlutann í þeirri borg. Paddy
Ashdown, flokksformaður, var að
vonum ánægður og talaði um sigur-
inn sem gimstein í krúnu norðurs-
ins, sem auðvitað sat á hans flokks
höfði. Þá tóku menn eftir því, að
Ihaldsflokkurinn hirti þrjú síðustu
sætin af Verkamannaflokknum í
Huntingdonshire, en þingmaður
þess kjördæmis er John Major,
fyrrum flokksformaður og forsætis-
ráðherra íhaldsflokksins.
Forystumenn Verkamannaflokks-
ins voru undir það búnir, að flokkur-
inn myndi tapa verulegum fjölda
fulltrúa í kosningunum, e.t.v. fleiri,
en raun varð á. Og þeir baða sig nú í
því ljósi, að þetta sé fyrsta ríkis-
stjómin í langan tíma, sem sigrar
TISKUSANDALI
Tegund: 990172
Stærðir: 35-41
Litur: Svart
Áður 4.995-
BARNASANDALI
Teg. 733
Stærðir: 23-31
Litur: Marglitur
Áður 1.995-
OPIÐ TIL
KL. 16 í DAG
Við Ingólfstorg, sími 552 1212
stjórnarandstöðuflokkinn í sveitar-
stjórnarkosningum á miðju kjör-
tímabili. Það þykir ótvírætt merki
um öruggan sigur í næstu þingkosn-
ingum. Traust staða ríkisstjórnar og
miklar vinsældir forsætisráðherrans
endurspeglast í þessum úrslitum.
Það er svo eins og annað í pólitík,
að þegar talið barst að lélegri kjör-
sókn, þá sögðu Verkamannaflokks-
menn að hún stafaði af ánægju
manna með ríkisstjórnina, það væri
allt í svo góðu gengi, að það tæki því
ekki að fara á kjörstað. íhaldsmenn
aftur á móti segja kjörsóknina end-
urspegla óánægju manna með ríkis-
stjórnina, því menn hafi setið heima
í mótmælaskyni!
Stund milli stríða
eða byr til stórræða
Það er ljóst, að þessi úrslit taka
mesta þrýstinginn af William
Hague, formanni íhaldsflokksins,
sem átti allt undir því, að flokkurinn
færi ekki undir 30% markið og 1000
nýja fulltrúa. Sjálfur sagði hann í
gær, að dagurinn væri flokknum
mjög þýðingarmikill áfangi á leið til
enduruppbyggingar. „Við höfum
verið að reisa okkur við í grasrótinni
og sú vinna er að skila sér,“ sagði
hann. Hague brá út af venjunni síð-
asta dag fyrir kosningar og efndi
ekki til blaðamannafundar, eins og
aðrir flokksformenn, heldur notaði
hann fyrirspurnartíma í þinginu, þar
sem hann hefur einmitt þótt standa
sig hvað bezt, til að ráðast á Verka-
mannaflokkinn fyrir spillingu. Með
þessum kosningaúrslitum hefur
hann náð fótfestu á ný sem formað-
ur flokksins og nú er að sjá, hver
viðspyma þau eru honum til fram-
halds. Það má hins vegar vera ljóst
af þessum úrslitum, að möguleikar
Hague til að leiða flokkinn til sigurs
í næstu þingkosningum eru hverf-
andi. Það varpaði þó nokkrum
skugga á daginn, að náinn sam-
starfsmaður hans, Alan Duncan, lét
falla í blaðasamtali ummæli, sem
hafa verið túlkuð sem gagnrýni á
forystu Hague, þar sem hann talaði
um vingulshátt í flokknum og nauð-
syn þess, að menn setjist niður og
móti einhverja haldbæra stefnu.
Fréttir bárust af þvi rétt undir
kosningar, að Hague væri reiðubú-
inn til að ráðast í endurskipulagn-
ingu á skuggaráðuneyti flokksins
strax að kosningum loknum, ef illa
gengi, og myndi hann freista þess að
styrkja stöðu sína með þeim hætti.
Annars hefur verið talið líklegast, að
af mannaskiptum yrði ekki fyi'r en
að loknum Evrópuþingskosningun-
um í næsta mánuði. Nú velta menn
því fyrir sér, hvort Hague láti ekki
eftir sem áður til skarar skríða strax
og hristi jafnframt fram úr erminni
herskárri stefnu í Evrópumálunum
fyrir kosningarnar 10. júní. Það má
því vera, að skjótur endi verði bund-
inn á þá stund milli striða, sem
kosningaúrslitin skapa Hague. Hart
var lagt að honum á dögunum að
láta nú einhverja hausa fjúka til að
rétta skútuna af eftir Thatcher-
storminn. Sérstaklega var sótt að