Morgunblaðið - 30.12.1999, Qupperneq 28

28 FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Talebanar vaxa í áliti
á alþjóðavettvangi
ístamabad. AP.
AP
Starfsmenn flugvallarins í Kandahar í Afganistan fylla flöskur af vatni
handa 155 gíslum um borð í indverskri farþegaþotu sem var rænt á
föstudag. Þotan sést í bakgrunni.
Vampcu-
mnág^láos
Mörkinni 3, s. 588 0640.
Opið mán.-fös. 12-18,
lau. 11-16, sun. 13-17.
MÁL flugræningjanna, sem halda
155 manns í gíslingu í farþegaþotu á
afgönskum flugvelli, hefur varpað
ljóma á Taleban-hreyfmguna sem
hefur verið í litlu áliti hjá þjóðum
heims til þessa.
Aðeins örfá ríki hafa viðurkennt
stjóm Talebana, sem ráða yfir 90%
Afganistans, og íslamska hreyfingin
hefur verið einangruð vegna strang-
trúartúlkunar sinnar, en samkvæmt
henni mega konur ekki mennta sig
eða vinna utan heimilis, auk þess sem
þeim ber að hylja andlit sitt og lík-
ama utandyra. Karlmönnum hefur
einnig verið refsað fyrir að snyrta
skegg sitt eða að sækja ekki bæna-
samkomur fimm sinnum á dag.
Þá hafa ráðamenn á Vesturlöndum
gagnrýnt hreyfinguna fyrir að
vemda Sádi-Arabann Osama bin La-
den, sem er grunaður um að hafa
staðið fyrir sprengjuárásum á banda-
rísku sendiráðin í Kenýa og Tansaníu
sem urðu 224 að bana á síðasta ári.
Framganga Talebana
dásömuð
Nú er komið annað hljóð í strokk-
inn og margir hafa lokið lofsorði á
Talebana vegna framgöngu þeima í
máli gíslanna á flugvellinum í Kanda-
har. Talebanar hafa fordæmt gísla-
tökuna þótt þeir styðji málstað flug-
ræningjanna - uppreisn múslíma á
yfirráðasvæði Indverja í Kasmír.
Stjóm Talebana hefur ennfremur
hótað að fyrirskipa hermönnum sín-
um að ráðast á flugræningjana verði
gíslunum gert mein.
„Það kemur ekki til greina að veita
þeim hæli í landinu,“ sagði Wakil
Ahmed Muttawakil, utanríkisráð-
herra í stjórn Talebana. „Við viljum
aðeins að farþegar þotunnar verði
látnir lausir.“
Talebanar hafa reynt að semja við
flugræningjana frá því farþegaþotan
lenti á flugvellinum í Kandahar á
laugardag. Þeir hafa einnig séð gísl-
unum fyrir matvælum og vatni og
tekið á móti stjómarerindrekum frá
nokkmm ríkjum, sem hafa ekki við-
urkennt stjórn íslömsku hreyfingar-
innar.
Indversk stjórnvöld hafa verið
andvíg Taleban-hreyfingunni, stutt
andstæðinga hennar í norðurhluta
landsins og líta á enn á leiðtoga
þeirra, Burhanuddin Rabbani, sem
forseta Afganistans.
Utam-íkisráðhema Indlands,
Jaswant Singh, fór hins vegar lof-
samlegum orðum um samstarfið við
Talebana í gíslamálinu í fyrradag.
Indverska stjómin hefur einnig
hrósað Talebönum fyrir að notfæra
sér ekki málið í pólitískum tilgangi.
Erick de Mul, sendimaður Sam-
einuðu þjóðanna í Afganistan, sagði
að Talebanar hefðu sýnt mikið örlæti
með því að sjá farþegum þotunnar
fyrir matvælum, vatni og lyfjum.
Hann bætti við að ástandið í Kanda-
har væri mjög slæmt og Sameinuðu
þjóðirnar yrðu að koma gíslunum til
hjálpar ef málið drægist á langinn
þar sem matvæli og lyf væm af
skornum skammti í Afganistan.
Muttawakil sagði að leiðtogar Ta-
lebana hefðu aðeins eitt að leiðarljósi
í samningaviðræðunum við flugræn-
ingjana: „blóði saklausra manna
verði ekki úthellt í Afganistan“.
Viðræðumar hafa hins vegar
gengið mjög hægt íyrir sig. „Vanda-
málið er að lásinn er í okkar höndum
en lyklamir í höndum flugræningj-
anna,“ bætti utanríkisráðherrann
við.
Langvinnustu
flugrán sögunnar
SEX dagar em nú liðnir síðan ind-
verskri farþegaþotu var rænt
skömmu eftir flugtak frá Nepal.
Þotan lenti á flugvellinum í Kanda-
har í Afganistan á jóladag, daginn
eftir að henni var rænt, og flugræn-
ingjarnir hafa hótað að myrða 155
gísla ef Indverjar fallast ekki á að
leysa 35 íslamska aðskilnaðarsinna
í Kasmír úr haldi. Hér era rifjuð
upp nokkur af langvinnustu flug-
ránum sögunnar.
• 23. júlí-1. september 1968.40
dagar.
Liðsmenn róttækrar hreyfingar
Palestínumanna, PFLP, rændu
ísraelskri flugvél á leið frá Róm til
Tel Aviv. Flugvélin lenti í Algeirs-
borg og síðasta gíslinum var sleppt
1. september.
• 14. júm'-l. júlí 1985. 18 dag-
ar.
Vopnaðir shítar rændu banda-
rískri flugvél og neyddu flugmenn-
ina til að lenda henni í Beirút í Líb-
anon. Þeir kröfðust þess að
ísraelar leystu 700 araba úr haldi.
Kafari í sjóher Bandaríkjanna beið
bana og 39 bandarískum gíslum var
sleppt fyrir milligöngu Sýrlend-
inga.
• 5.-20. apríl 1988.16 dagar.
Shítar rændu kúveiskri breið-
þotu skömmu eftir flugtak frá Taí-
landi. Þotan lenti í íran, Kýpur og
Alsír. Flugræningjarnir kröfðust
þess að hermdarverkamenn, sem
studdu klerkastjórnina í Iran, yrðu
leystir úr haldi í Kúveit. Shítamir
urðu tveimur farþeganna að bana
en létu hina lausa og flugræningj-
unum var leyft að fara frá Algeirs-
borg.
• 2.-14. mars 1981.13 dagar.
Þrír Pakistanar rændu pakist-
anskri flugvél á leiðinni frá Karachi
til Peshawar og neyddu flugmenn-
ina til að lenda henni í Afganistan
og síðan Sýrlandi. Flugræningjarn-
ir fóra úr flugvélinni eftir að stjóm-
völd í Pakistan féllust á að leysa 54
pólitíska fanga úr haldi.
• 27. júnf- 4. júlf 1976. Átta
dagar.
Palestínskir og þýskir hryðju-
verkamenn rændu franskri flugvél
á leið til Entebbe í Úganda og
kröfðust þess að 53 palestinskir
fangar yrðu leystir úr haldi í Israel,
Kenýa, og Evrópu. Israelskir sér-
sveitarmenn réðust inn í flugvélina
og björguðu gíslunum. Fjórir far-
þeganna biðu bana í björgunarað-
gerðinni.
• 3.-8. desember 1984. Tæpir
sex dagar.
Vopnaðir shítar rændu kúveiskri
flugvél eftir flugtak frá Dubai í
Sameinuðu arabísku furstadæmun-
um. Flugvélin lenti í Teheran og
flugræningjarnir kröfðust þess að
stjórnvöld í Kúveit slepptu 17 föng-
um, sem vora dæmdir fyrir
sprengjuárásir á bandarískar og
franskar byggingar í landinu. Tveir
bandarískir gíslar vora drepnir.
Umsátri um flugvélina lauk þegar
íranskir sérsveitarmenn, klæddir
sem ræstingamenn, réðust inn í
hana.
Atökin í breska Ihaldsflokknum
Kenneth Clarke ræðst
harkalega á Hague
London. The Daily Telegraph.
EINN af helstu áhrifamönnum
íhaldsflokksins breska, Kenneth
Clarke, réðst í gær heiftarlega á
flokksleiðtogann William Hague,
sagði hann gera mistök æ ofan í æ og
vera undir miklum áhrifum „hug-
myndafræðinga á villigötum" á aðal-
skrifstofu flokksins.
Clarke sagði að undir forystu
Hagues hefði íhaldsflokkurinn færst
mjög til hægri. Honum hefði mistek-
ist að gera flokkinn trúverðugan,
hætta væri á að íhaldsmenn yrðu ut-
an ríkisstjórnar áratugum saman.
Mesta hættan sem steðjaði að
flokknum væri að hann gerði sams
konar mistök og Verkamannaflokk-
urinn 1979; hann hefði teygt sig of
langt til vinstri og þannig málað sig
út í horn í augum kjósenda.
Clarke sagði að óheppni hefði
vissulega að hluta valdið óföram
flokksins en stefna Hague væri of
öfgafull til að vinna aftur hylli þeirra
íhaldsmanna sem hefðu kosið Verka-
mannaflokkinn í síðustu þingkosn-
ingum 1997. Leiðtoginn yrði að
hætta að vera „heltekinn af Evrópu-
málunum" en allir vissu að framtíð
þjóðarinnar væri komin undir upp-
byggilegri þátttöku í Evrópusam-
starfinu.
Hague var kjörinn leiðtogi 1997 og
einn af keppinautum hans í emb-
ættið var Kenneth Clarke. Hann var
fjármálaráðherra er flokkurinn
missti völdin. Segja andstæðingar
hans innan flokksins að hann beri
mikið af ábyrgðinni á ósigrinum en
einnig fullyrða þeir að eindreginn
stuðningur hans við þátttöku Breta í
nánara samstarfi í Evrópusamband-
inu sé alls ekki í takt við skoðanir al-
mennra flokksmanna. Clarke hefur
ásamt fleiri þekktum íhaldsleiðtog-
um lýst stuðningi við að Bretar taki
þátt í EMU, Efnahags- og mynt-
bandalagi Evrópu og stefni að því að
taka upp evru í stað pundsins. Hague
er á öndverðri skoðun.
Eykur enn sundrungu
Ummæli Clarke hafa enn aukið
sundrangu íhaldsmanna en flokkur-
inn hefur orðið fyrir ýmsum áföllum
vegna hneykslismála undanfarnar
vikur og leiðtogahæfileikar Hague
hafa verið dregnir í efa. Verka-
mannaflokkurinn er ávallt mun öfl-
ugri í skoðanakönnunum og virðist
ekkert bíta á vinsældir Blairs.
Andrew Boff, sem hyggst keppa
við Steven Norris um að verða fram-
bjóðandi íhaldsmanna til embættis
borgarstjóra í London, lagði í gær
áherslu á sjálfstæði sitt gagnvart
Hague og sagðist ekki myndu verða
bundinn af kosningastefnuskrá
flokksins við næstu þingkosningar.